Morgunblaðið - 06.08.2003, Blaðsíða 23

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 6. ÁGÚST 2003 23
SUMARTÓNLEIKAR í Akur-
eyrarkirkju er elsta skipulagða sum-
artónleikastarfsemi á Akureyri og
mikilvæg stoð og innlegg í Listasum-
ar á Akureyri sem hófst fimm árum
síðar. Mér telst til að Sumartón-
leikar í Akureyrarkirkju séu orðnir
nær 90 talsins og hafi verið afar fjöl-
breyttir að efnisvali. Björn Steinar
Sólbergsson organisti og Hrefna
Harðardóttir myndlistarkona hafa
borið hita og þunga þess mikla
skipulags- og undirbúningsstarfs,
sem þessi ágæta tónleikaröð hefur
krafist. Ráðlegt er þeim sem frekar
vilja fræðast og sannfærast að skoða
ágæta heimasíðu Sumartónleika í
Akureyrarkirkju, slóð: http://
www.akirkja.is/sumartonleikar.
Ekki er neinum vafa undirorpið að
Björn Steinar er einn af bestu org-
elleikurum landsins og fór því vel á
því að hann léki orgelverk eftir
mesta pastor orgelsins og helsta
brautryðjanda snilldarleiks á pípu-
orgel á Íslandi á síðustu öld og þar á
ég að sjálfsögðu við Pál Ísólfsson.
Á þessu ári eru 110 ár liðin frá
fæðingu Páls og m.a. eitt af því sem
gert verður af því tilefni er að Björn
Steinar leikur öll orgelverk Páls inn
á geisladisk sem Skálholtsútgáfan
gefur út. Á tónleikunum í Akureyr-
arkirkju sunnudaginn 27. júlí vöktu
orgelverk Páls og flutningur Björns
Steinars sannarlega fyrirheit um
áhugaverðan geisladisk. Páll Ísólfs-
son var einn af meginstólpum ís-
lensks tónlistarlífs og er óhætt að
fullyrða að fáir hafi sett sterkara
svipmót á „tónlistarlandslag“ okkar
og enn erum við að uppgötva tinda
sem hann eftirlét komandi kynslóð-
um tónlistarmanna og tónlistar-
áhugafólks að klífa. Menn getur
greint á um frumleika verka hans og
hvort Páll hafi verið undir þekkjan-
legum áhrifum frá þessu tónskáldi
eða hinu. Það breytir hinsvegar því
ekki að hann var kunnáttumaður
sem samdi mörg verk sem samein-
uðu það að vera faglega frábærlega
af hendi leyst, en áttu um leið greiða
leið að hjörtum fólks. Þessi eiginleiki
að geta glatt og hrært með tónverk-
um, með hljóðfæraleik og sem maður
í dagsins önn sameinaðist á undra-
verðan hátt í þessum mikla manni. Í
þeim verkum sem Björn flutti má
skynja hjá Páli allt í senn tilfinninga-
ríkan, einlægan, stórbrotinn, kraft-
mikinn, en umfram allt mikinn, for-
ingja.
Sálmforleikirnir endurspegla þá
stemmingu og merkingu, sem Páll
lagði í sálmana. Engan þarf að undra
þótt sálmforleikurinn við sálminn
Víst ertu Jesú kóngur klár hafi verið
áhrifamestur forleikjanna, svo mátt-
ug er sú laggerð sem varð þjóðþekkt
í úrvinnslu Páls. Verkin tvö: Chac-
onne, ásamt Introduction og passa-
caglia eru þekktust stórverka Páls
og stóðst Björn Steinar mjög vel þær
ofurkröfur í tækni og flutningi, sem
verkin gera. Áhrifamesta verkið
fannst mér þó Ostinato og fughetto
vera og á einhvern undraverðan hátt
finnst mér það verk sameina meist-
arann og alþýðumanninn í einum og
sama manninum og grípa mann
einkar sterkum tökum. Þar held ég
að bæði Páli og Birni Steinari sé fyr-
ir að þakka. Ég fékk svo staðfestingu
á þessari upplifun minni á verkinu
þegar ég heyrði það við endurflutn-
ing við kvöldmessu sama dag. Tón-
leikar þessir voru þáttur í að hvetja
tónlistarfólk í könnun á tindum Páls
Ísólfssonar og koma við í Stokkseyr-
arfjörunni í leiðinni.
TÓNLIST
Akureyrarkirkja
Sumartónleikar nr. 4 2003, 27. júlí kl.
17. Í minningu Páls Ísólfssonar 1893–
1974, á 110 ára afmæli hans.
Flytjandi: Björn Steinar Sólbergsson á
orgel.
Efnisskrá: Orgelverk eftir Pál Ísólfsson:
Sálmaforleikir op. 3, nr. 1–12, Chaconne
um stef úr Þorlákstíðum, Ostinato et
fughetta og Introduction og passacaglia.
ORGELVERK PÁLS ÍSÓLFSSONAR
Hommage à Páll Ísólfsson
Jón Hlöðver Áskelsson
SUMARKVÖLD við orgelið í Hall-
grímskirkju, sl. sunnudag, þann 27.
júlí, var eins konar úttekt á norður-
evrópskri orgeltónlist, með þremur
„dönskum“ orgelhöfundum og Max
Reger, sem þó tiheyrir þeim hópi
orgelleikara er teljast vera alþjóðleg-
ir, þó fáir séu eins þýskir og Reger
var í raun og tengdur J.S. Bach, sér-
staklega hvað varðar formskipan og
að nokkru leyti tónræna úrvinnslu.
Tónleikar Lars Frederiksen frá
Óðinsvéum hófust á Tökkötu í d-moll
(BuxWV 155) eftir danska orgelsnill-
inginn Dietrich Buxtehuda, er átti
sinn starfsdag að fullu við Maríu-
kirkjuna í Lübeck. Það er svolítið
sérkennilegt að upphafstónar tokk-
ötunnar minna á hina frægu upphafs-
tóna d-moll-tökkötunnar, sem sögð
er vera eftir J. S. Bach og er „improv-
isatoriskt“ tónmálið að mörgu leyti
skylt umræddri tokkötu, þó Buxte-
hude fari minna út fyrir tóntegunda-
skipanina en Bach gerði. Þessi tón-
tegundalega kyrrstaða er í reynd
einkennandi fyrir þann tíma, áður en
Werkmeisrer (1645–1708) kom fram
með hina tempruðu tónstillingu, er
gerði hljómborðsleikurum kleyft að
skipta ótæpilega um tóntegundir.
Þrátt fyrir þessa kyrrstöðu tónmáls-
ins, er ávallt leiklétt yfir verkum
Buxtehude og þar fór Frederiksen
léttilega með fjörugan stefjaleik
meistarans.
Annað verkið á efnisskránni var
Sónata nr. 1 eftir Niels Otto Raasted
(1888-1966) er bæði starfaði í Óðins-
véum og Kaupmannahöfn og auk
heimanáms, lærði hjá Reger og
Straube, sem auk áhrifa frá Carli
Nielsen, stendur hvað tónmál snertir
mjög nærri Páli Ísólfssyni, sérstak-
lega fyrir áhrif frá Reger. Fyrsti kafli
sónötunnar var á köflum rismikill en
nokkuð laus í formi en lokakaflinn
var hins vegar hefðbundin passacalia
og tiltölulega friðsöm í gerð, en var
sérlega skýrt mótuð af Frederiksen.
Annar danskur orgelleikari, Rued
I. Langgaard (1893–1952), sem á sér
svipaðan uppruna en var heldur
íhaldssamari en kollegar hans og
fékk fyrir vikið óverðskuldað að
gleymast í friði, átti næstu viðfangs-
efnin á þessum tónleikum, þrjú smá-
verk fyrir orgel. Langgaard lærði
tónsmíði m.a. hjá C. Nielsen og
Hindemith, samdi 16 sinfóníur,
margvísleg kórverk, eina óperu
„Antikrist“ og 6 strengjakvartetta, til
þess eins að vera útskúfaður af „koll-
egum“ sínum. Tónmál smáverkanna
er rómantískt, fallega unnið og mið-
verkið töluvert rismikið og var sér-
lega vel leikið og registerað.
Aðalverk tónleikanna var svo
Fantasía og fúga í c-moll, op 29, eftir
Reger, rismikið verk og erfitt, sér-
staklega fúgan, sem er samanrekin
og flókin að allri gerð. Í þessu erfiða
verki sýndi Lars Frederiksen að
hann er slyngur orgelleikari, því auk
góðrar leiktækni, var mótun hans og
registering sérlega skýr.
Jón Ásgeirsson
TÓNLIST
Hallgrímskirkja
Lars Frederiksen frá Óðinsvéum
flutti verk eftir Buxtedude, Raasted,
Langgard og Reger.
Sunnudagurinn 27. júlí 2003.
SUMARKVÖLD VIÐ ORGELIÐ
Góð leiktækni
og skýr mótun EINHVERS staðar segir, að allireigi heimtingu á leiðréttingu orðasinna nema presturinn í stólnum.
Svo hrapallega tókst til í grein minni
hinn 1. þ.m., að Bakkaþúfutjarnir
voru ranglega nefndar Botnatjarnir.
Þá er ekki rétt, að búið sé á Íbishóli,
en jörðin er engu að síður nytjuð að
fullu.
Beðizt er velvirðingar á þessum
leiðu missögnum.
Ágúst H. Bjarnason
Leiðrétting við
umsögn um kort
SÝNING Snorra Ásmundsson-
ar, sem hann nefnir „til þín“ og
staðið hefur yfir í Galleríi Kling
og bang á Laugavegi 23, hefur
verið framlengd til miðviku-
dagsins 6. ágúst. Um tvö þús-
und manns hafa séð sýninguna
í þær tvær vikur sem hún hefur
verið uppi.
„Til þín“
framlengd
AUGLÝSINGADEILD
netfang: augl@mbl.is eða sími 569 1111
Bláa kirkjan Seyðisfirði kl. 20.30
Laura Verdugo del Rey gítarleikari
heldur einleikstónleika í kvöld.
Laura er fædd árið 1979 og hóf gít-
arnám 8 ára. Hún lauk BA-gráðu frá
Tónlistarháskólanum í Madrid og
hefur síðan notið tilsagnar hjá mörg-
um helstu gítarleikurum heims, þar
á meðal José Tomás, Charles
Trepat, Zorah Dukic, Marco Scias
og Thomas Müller Pering.
Á tónleikunum í kvöld leikur hún
tónlist eftir Ponce, Giuliani, Sor,
Turina og Leo Brouwer.
Kaffi Espresso. Torfhildur Stein-
grímsdóttir opnaði í gær myndlist-
arsýningu á Kaffi Espresso í Spöng-
inni í Reykjavík. Sýningin stendur
út ágústmánuð. Á sýningunni eru
bæði olímálverk og vatnslitamyndir.
Í DAG
 Sjá einnig Staður og stund á mbl.is
vinnupallar
Sala - leiga
Sími 577 2050 · Fax 577 2055 · GSM 824 2050 · www.formaco.is
R E Y K J A V Í K & A K U R E Y R INánari upplýsingar á www.fujifilm.is
S k i p h o l t i 3 1 , R e y k j a v í k , s : 5 6 8 0 4 5 0 ı K a u p v a n g s s t r æ t i 1 , A k u r e y r i , s : 4 6 1 2 8 5 0
M y n d s m i ð j a n E g i l s s t ö ð u m ı F r a m k ö l l u n a r þ j ó n u s t a n B o r g a r n e s i ı F i l m v e r k S e l f o s s i
Fujifilm stafrænar myndavélar, framúrskarandi myndgæði – frábært verð.
MYNDARLEGT TILBOÐ
3.24 milljón virkir dílar.
Ljósnæmi ISO 100.
6x aðdráttarlinsa (38-228mm).
Hægt að fá víðvinkil (30mm) og enn
meiri aðdrátt (342mm).
Tekur allt að 200 sek kvikm. með hljóði.
Hægt að tala inn á ljósmyndir allt að 30
sek á hverja mynd.
Notar nýju x-D minniskortin.
Hægt að taka allt að 300 skot á
venjulegar AA Alkaline rafhlöður!
Allt sem þarf til að byrja fylgir
Verð kr. 59.900,-
S304
4 kynslóð af Super CCD HR.
3.1 milljón virkir dílar sem gefa allt að
2816x2120 díla myndir 6.0 milljón díla!
Fjöldi myndatökumöguleika; s/h, króm,
runur osfrv.
Ljósnæmi ISO 200-800.
3x aðdráttarlinsa (38-114mm) auk
stafræns aðdráttar.
Með F hnapp sem auðveldar allar
myndgæða stillingar.
Tekur kvikmyndir 320x240 díla,
10 rammar á sek., upp í 120 sek í einu.
Hægt að tala inn á myndir.
Lithium Ion hleðslurafhlaða og
hleðslutæki fylgir.
Notar nýju X-D minniskortin.
165 g án rafhlöðu.
Verð kr. 49.900,-
F410
4 kynslóð af Super CCD HR.
3.1 milljón virkir dílar sem gefa allt að
2816x2120 díla myndir 6.0 milljón díla!
Ljósnæmi ISO 100/200/400/800 (800 í 1M).
3x aðdráttarlinsa (38-114mm).
Hægt að taka allt að 250 skot á
venjulegar AA Alkaline rafhlöður!
Tekur allt að 120 sek kvikmynd (án hljóðs).
Notar nýju x-D minniskortin.
Hægt að fá vöggu.
Allt sem þarf til að byrja fylgir.
155 g án rafhlöðu.
Verð kr. 39.900,-
A310