Morgunblaðið - 14.10.2003, Blaðsíða 12

FRÉTTIR
12 ÞRIÐJUDAGUR 14. OKTÓBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI/ATHAFNALÍF
HÁAR skuldir, miklar fjárfestingar
og hörð samkeppni á kjúklingamark-
aði eiga mestan þátt í að Móar, annar
stærsti framleiðandi kjúklinga á Ís-
landi, stendur núna frammi fyrir
kröfum frá lánadrottnum sínum um
gjaldþrot. Stjórnendur Móa vinna að
því að forða fyrirtækinu frá gjald-
þroti, en nýverið sneri Hæstiréttur
við úrskurði héraðsdóms, en það þýð-
ir að nauðasamningar, sem 69,5%
kröfuhafa samþykktu, eru úr sög-
unni.
Fjárhagsstaða Móa hefur í nokkur
ár verið mjög erfið. Eigið fé fyrirtæk-
isins var neikvætt á árinu 2000 og það
ár tapaði það 33,4
milljónum króna.
Endurskoðandi segir
árið 2000 í ársreikn-
ingum Ferskra kjúk-
linga, sem framleiddi
Móakjúkling: „For-
senda fyrir áfram-
haldandi rekstri
byggist á því að unnt
verði að bæta rekst-
urinn verulega og
afla félaginu fjár með
lántökum, nýju
hlutafé eða á annan
hátt.“
Staðan versnaði
enn á árinu 2001. Mó-
ar, sem þá höfðu tek-
ið yfir rekstur
Ferskra kjúklinga,
töpuðu 241 milljón
það ár og eigið fé var
um áramót neikvætt
um 244 milljónir.
Skuldir höfðu aukist úr 762,7 millj-
ónum í 1.222 milljónir, en hafa ber í
huga að búið er að færa skuldir
Ferskra kjúklinga inn í ársreikning
Móa.
Í áritun endurskoðenda með reikn-
ingnum er að finna svipaða athuga-
semd og gerð var árið áður: „For-
senda áframhaldandi rekstrar
byggist á verulegum breytingum á
rekstri og fjárhag félagsins, meðal
annars að unnt verði að bæta rekst-
urinn verulega og afla félaginu fjár
með eignasölu, nýju eigin fé, lántök-
um eða á annan hátt.“
Ársreikningur fyrir árið 2002 hef-
ur ekki verið lagður fram en í úr-
skurði Héraðsdóms Reykjavíkur um
greiðslustöðvun Móa, sem fyrst var
veitt í lok desember á síðasta ári kom
fram að bókfærðar eignir búsins
væru 1.090 milljónir en skuldir 1.442
milljónir. Kristinn Gylfi Jónsson,
stjórnarformaður Móa, hefur ekki
viljað gefa upp nákvæma skuldastöðu
en hann hefur þó staðfest að skuldir
félagsins hafi ekki minnkað á þessu
ári.
Þrátt fyrir að fjárhagur Móa væri
afar veikur og endurskoðandi félags-
ins hefði talið að forsenda fyrir
áframhaldandi rekstri væri veruleg
breyting á rekstri og fjárhag félags-
ins fór það út í miklar fjárfestingar á
árinu 2001, en þá lét félagið reisa nýtt
sláturhús í Mosfellsbæ. Húsið er í
eigu Landsafls, sem er dótturfélag
Landsbanka Íslands, en tæki og bún-
aður eru í eigu Móa. Heildarfjárfest-
ingin var ekki undir 800 milljónum
króna. Móar hafa auk þess staðið að
uppbyggingu sem tengist aukinni
framleiðslu og markaðssókn.
Eigendur vélsmiðjunnar Hamars,
sem kærðu nauðasamningana til hér-
aðsdóms, hafa einmitt gagnrýnt að
stjórnendur Móa skyldu stofna til
nýrra skulda þegar þeim hefði mátt
vera ljóst að möguleikar þeirra til að
standa við skuldbindingarnar væru
mjög takmarkaðir. Þeir vísa þar m.a.
til áritunar endurskoðenda með árs-
reikningi félagsins.
Í greiðslustöðvun
frá því í desember
Móar fóru í greiðslustöðvun í des-
ember í fyrra og fengu framlengingu
í janúar á þessu ári. Héraðsdómur
samþykkti svo í apríl
að heimila fyrirtæk-
inu að leita nauða-
samninga. Frumvarp
að nauðasamningum,
sem samþykkt var í
júní sl. gerði ráð fyrir
að 30% skulda yrðu
greiddar, en það
þýddi að kröfuhafar
fengju greiddar um
200 milljónir af 670
milljóna kröfum, sem
féllu undir ákvæði
nauðasamninga.
Fulltrúi Búnaðar-
bankans sat hjá við
atkvæðagreiðslu um
samninginn en bank-
inn var meðal
stærstu lánardrottna
félagsins. Bankinn
hafði áður lýst and-
stöðu við nauðasamn-
ingana.
Þrír kröfuhafar, Mjólkurfélag
Reykjavíkur, vélsmiðjan Hamar og
Reykjagarður, sættu sig ekki við
þessa niðurstöðu og kærðu hana til
héraðsdóms. Héraðsdómur staðfesti
nauðasamningana. Hamar og
Reykjagarður ákváðu að áfrýja
dómnum til Hæstaréttar sem snéri
niðurstöðu héraðsdóms við.
Mikið tap hefur verið hjá fyrir-
tækjum í kjúklingarækt á undanförn-
um árum. Reikningar stærstu bú-
anna sýna að fyrirtækin töpuðu yfir
600 milljónum árið 2001. Tölur um af-
komu á síðasta ári hafa ekki verið
birtar, en ljóst er að tapið skiptir
hundruðum milljóna. Samkvæmt
heimildum Morgunblaðsins tapaði
Reykjagarður t.d. um 300 milljónum í
fyrra.
Ljóst er að staða fyrirtækisins er
orðin afar þröng eftir að nauðasamn-
ingunum var hafnað í Hæstarétti.
Ekki er ljóst á hvaða forsendum þeir
sem höfnuðu nauðasamningnum í
sumar ættu að breyta afstöðu til nýs
frumvarps að nauðasamningum. For-
senda fyrir tilraun til nauðasamninga
sl. vor var afstaða Búnaðarbankans,
en bankinn ákvað á síðustu stundu að
sitja hjá en ekki greiða atkvæði gegn
nauðasamningum eins og hann hafði
þó áður lýst yfir að hann myndi gera.
Ef bankinn hefði ekki tekið þessa af-
stöðu hefðu nauðasamningarnir verið
kolfelldir. Ekki er hægt að ganga út
frá því sem vísu að bankinn muni sitja
hjá við afgreiðslu á nýju frumvarpi. Í
þessu sambandi verður m.a. að hafa í
huga að skuldir Móa hafa aukist frá
því í vor.
Mikil uppbygging á veikum fjárhags-
grunni skýrir hluta vanda Móa
Staða Móa
er erfið
Móar hafa staðið í fjárfestingum þrátt
fyrir miklar skuldir og neikvætt eigið fé.
Egill Ólafsson fór yfir rekstur félagsins
síðustu ár, en það stendur nú frammi
fyrir kröfum um gjaldþrot.
egol@mbl.is
Morgunblaðið/Kristján
Skuldir Móabúsins nema um
1.442 milljónum króna.
HÉRAÐSDÓMUR Reykjaness hef-
ur dæmt Sparisjóð Hafnarfjarðar til
að endurgreiða konu eina milljón
króna auk dráttarvaxta og máls-
kostnaðar vegna viðskipta með hluta-
bréf í deCode fyrir tæpum þremur ár-
um. Konan sagðist hafa komið í útibú
Sparisjóðs Hafnarfjarðar í desember
2000 og beðið um að keypt yrðu í
hennar nafni hlutabréf í deCode
Genetics fyrir 200 þúsund krónur.
Fjárhæðina hafi átt að skuldfæra af
debetreikningi konunnar. Beiðnin var
ekki skrifleg. Skömmu síðar hafi eig-
inmanni konunnar borist kaupkvittun
frá sparisjóðnum. Þar kom fram að
verðbréf höfðu verið keypt á hans
nafni fyrir tæpar 998 þúsund krónur
með kostnaði og skuldfærð af reikn-
ingi eiginkonunnar.
Hjónin hafi talið að mistök hefðu
átt sér stað og viljað láta leiðrétta
þau. Bæði hafi upphæðin verið miklu
hærri en beðið var um og bréfin keypt
á röngu nafni. Konan sagði sparisjóð-
inn hafa hafnað því en boðist til að
selja bréfin, en þá hafi gengi bréfanna
lækkað frá kaupdegi og hún hafi ekki
viljað fallast á þau málalok.
Ágreiningur um atburðarás
Sparisjóðurinn viðurkenndi mistök
við afgreiðslu kaupbeiðnarinnar hvað
upphæðina varðaði. Hins vegar hafi
konan beðið um að bréfin yrðu keypt í
nafni eiginmanns hennar. Sparisjóð-
urinn sagðist hafa í tvígang boðist til
að leiðrétta mistökin eftir að þau
komu í ljós en konan hafi þá viljað
eiga bréfin þar sem gengi þeirra hefði
hækkað. Hjónin hefðu þá getað selt
bréfin með hagnaði en þau hafi ekkert
aðhafst fyrr en haustið 2002, þegar
sýnt var að þau höfðu stórtapað á
hlutabréfakaupunum.
Í dómi Héraðsdóms segir að lögum
samkvæmt séu lagðar ríkar skyldur á
fjármálastofnanir að geta á hverjum
tíma sannað að ráðstöfun fjármuna í
eigu viðskiptamanna séu í samræmi
við óskir þeirra. Verði ágreiningur
beri fjármálastofnunin hallann af
sönnunarskorti. Sparisjóður Hafnar-
fjarðar var því dæmdur til að greiða
konunni tæpar 998 þúsund krónur
auk dráttarvaxta og 300 þúsund krón-
ur í málskostnað.
Þór Gunnarsson, sparisjóðsstjóri
Sparisjóðs Hafnarfjarðar, sagðist í
samtali við Morgunblaðið í gær fast-
lega gera ráð fyrir að málinu verði
áfrýjað til Hæstaréttar.
SPH end-
urgreiði
kaup
í deCode
Sparisjóðurinn
sagður bera hallann
af sönnunarskorti
EINSTAKLINGUM býðst frá og
með deginum í dag möguleiki á að fá
tilboð í yfirdráttarvexti sína, en
hingað til hafa eingöngu fyrirtæki
verið í aðstöðu til að fá tilboð í
bankaviðskipti sín, að því er segir í
tilkynningu frá nb.is., sem býður
þessa nýju þjónustu.
Tilboðsgerðin fer þannig fram að
farið er inn á www.nb.is á Netinu og
fólk fyllir út beiðni um tilboð án
skuldbindinga. Tilboðið er síðan
komið til fólks innan tveggja daga
og þá getur það borið tilboðsvextina
saman við þá vexti sem það er með í
dag, eins og það er orðað í tilkynn-
ingu bankans.
Geir Þórðarson, framkvæmda-
stjóri nb.is, segir að hugmyndin að
því að bjóða upp á tilboð í vexti fyrir
einstaklinga hafi kviknað fyrir 13
dögum. „Hugmyndin kviknaði þegar
við vorum að velta því fyrir okkur
hvernig við gætum gert fólki grein
fyrir því á einfaldan hátt hve mikið
það væri að borga í vexti af yf-
irdráttarlánum sínum og hvaða
vægi vaxtakostnaðurinn hefur í út-
gjöldum heimilisins,“ sagði Geir í
samtali við Morgunblaðið. Spurður
að því hvort fólk geti gengið að því
vísu að tilboð nb.is verði hagfelldara
en þeir vextir sem það er með í dag
segir Geir það næsta víst. „Okkar til-
gáta er sú að fólki muni lítast vel á
tilboðið og taka því.“
Meira í vexti en í ávexti
Hann segir að miðað við 500 þús-
und króna fullnýtta yfirdrátt-
arheimild séu menn sem eru í við-
skiptum við stóru bankana að
meðaltali að borga 76 þúsund krón-
ur á ári í vexti. „Fólk er eyða meiri
peningum í yfirdráttarvexti en í
ávexti og grænmeti til samans á ári.
Við getum boðið allt að 40% lægri yf-
irdráttarvexti en það sem gengur og
gerist á markaðnum sem þýðir 30
þúsund minna í dæminu hér á und-
an.“
nb.is er banki sem starfar ein-
göngu á Netinu og rekur engin
útibú. Geir segir að nb.is sé orðið
fjögurra ára gamalt og reksturinn
sé traustur. Hann segir að við-
skiptavinir skipti þúsundum. „Við
höfum vaxið hægt en örugglega.“
Halldór Bachmann, markaðsstjóri
nb.is, segir að samkvæmt Gallup
könnun stundi helmingur Íslendinga
bankaviðskipti á Netinu en menn fái
hinsvegar sjaldnast umbun fyrir að
sinna sjálft sínum viðskiptum. „Hjá
okkur fá menn raunverulega betri
kjör fyrir það að sinna sjálft sínum
viðskiptum. Viðskiptavinir stóru
bankanna eru í raun að borga í
gegnum vextina sína fyrir útibú sem
þeir nota aldrei.“
Launareikningur ekki skilyrði
Að sögn Geirs eru yfirdrátt-
arvextir á almennum tékkareikn-
ingum einstaklinga hjá stóru bönk-
unum að meðaltali 15,25% en nb.is
er með vexti á bilinu 13,75% niður í
10,95%. Spurður að því hvort að skil-
yrði sé að vera með launareikning
hjá bankanum til að komast í við-
skipti segir Geir að það sé ekki skil-
yrði, en kjörin séu óneitanlega betri
ef svo er.
En er tilboðsfyrirkomulagið kom-
ið til að vera í starfsemi bankans?
„Við ætlum að sjá hvernig við-
brögðin verða við þessu áður en við
tökum ákvörðun um framhaldið.
Morgunblaðið/Sverrir
Geir Þórðarson og Halldór Bachmann kynna nýjung í bankaviðskiptum.
Nb.is gerir tilboð í
yfirdráttarvextina
stuðning EFTA-ríkjanna innan EES
til fjárfestingar- og þróunarverkefna í
einstökum aðildarríkjum Evrópu-
sambandsins. Þá gerir samkomulagið
ennfremur ráð fyrir því að Evrópu-
sambandið felli niður tolla á frosnum
síldarsamflökum frá Íslandi. Með að-
ildarsamningnum eru þær aðlaganir
og undanþágur sem gerðar eru á lög-
gjöf Evrópusambandsins við stækk-
un þess, felldar inn í EES-samning-
inn og nauðsynlegar tæknilegar
aðlaganir gerðar á meginmáli hans.“
Að undirritun lokinni þurfa þau 28
ríki sem hafa undirritað stækkunar-
samninginn að fullgilda hann á næstu
mánuðum, ásamt þeim tvíhliða yfir-
lýsingum og samningum sem honum
fylgja. Gert er ráð fyrir að samning-
urinn öðlist gildi 1. maí á næsta ári.
verjaland, Lettland, Litháen, Malta,
Pólland, Slóvenía og Slóvakía.
Í frétt frá utanríkisráðuneytinu
segir að samningaviðræður um
stækkun EES-samningsins hafi haf-
ist 9. janúar 2003 og að þeim hafi lokið
3. júlí sl. í Brussel. Niðurstaða samn-
ingaviðræðnanna gerir ráð fyrir því
að stofnaður verði nýr þróunarsjóður
EFTA.
„EFTA-ríkin innan EES, Ísland,
Noregur og Liechtenstein, sam-
þykktu að sömu ákvæði um undan-
þágur og aðlögunartíma skyldu gilda
og sem er að finna í hinum nýja aðild-
arsamningi Evrópusambandsins.
Með stækkunarsamningi EES er
gert ráð fyrir sérstöku fjármagns-
kerfi EES, þróunarsjóði EFTA, en
þar er mælt fyrir um fjárhagslegan
Í DAG mun Halldór Ásgrímsson ut-
anríkisráðherra undirrita fyrir Ís-
lands hönd aðildarsamning Evrópska
efnahagssvæðisins vegna stækkunar
þess. Auk hans munu ráðherrar og
fulltrúar EFTA-ríkjanna innan Evr-
ópska efnahagssvæðisins (EES),
fulltrúar aðildarríkja Evrópusam-
bandsins og framkvæmdastjórnar
ESB ásamt fulltrúum hinna tíu nýju
aðildarríkja ESB, undirrita samning-
inn.
EES-samningurinn kveður á um
aðild Íslands, Liechtenstein og Nor-
egs að innri markaði Evrópusam-
bandsins. Með stækkunarsamningi
EES bætast 10 aðildarríki við EES-
samninginn sem eru hin nýju aðild-
arríki Evrópusambandsins en þau
eru: Tékkland, Eistland, Kýpur, Ung-
Halldór Ásgrímsson utanríkisráðherra
Undirritar aðildarsamn-
ing EES vegna stækkunar