Morgunblaðið - 11.01.2004, Qupperneq 20

20 SUNNUDAGUR 11. JANÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Þ
að er orðið fremur
skuggsýnt þegar
við Margrét Hall-
grímsdóttir þjóð-
minjavörður renn-
um í hlað á Núps-
stað. Gömlu bæjar-
húsin þar og bæn-
húsið eru landskunn, fyrir þau er
staðurinn þekktastur. Þjóðminja-
safnið lét rannsaka húsin meðan
þau voru í fullri notkun.
Stjörnurnar megna varla að lýsa
okkur þegar við paufumst niður
traðirnar og framhjá gömlu torf-
húsunum, áleiðis í heimsókn til
þeirra bræðra Eyjólfs og Filippus-
ar Hannessona, sem búa á Núps-
stað.
Við bæjardyrnar hjá þeim get-
um við rétt séð móta fyrir bænhús-
inu gamla sem er í vörslu Þjóð-
minjasafns. Það var upphaflega
byggt á 17. öld en endurbyggt um
1960.
Það er hlýtt og notalegt í eldhús-
inu hjá þeim Eyjólfi og Filippusi.
Sá síðarnefndi hefur komið sér vel
fyrir í innsta horninu við eldhús-
borðið en Eyjólfur sér um að reiða
fram kaffi handa gestunum sem
sannarlega er vel tekið á móti.
„Við erum svo seint á ferð, eruð
þið nokkuð búnir með kaffikvótann
í dag?“ segir Margrét um leið og
við fáum okkur sæti við eldhús-
borðið.
Nei, þeir bræður halda nú ekki
og öll fáum við okkur slurk af hin-
um görótta „þjóðardrykk“.
Góð gen og grasaseyði
Núpsstaður í Fljótshverfi er
austasti bær við Skeiðarársand og
var mjög einangraður á árum áður.
Bærinn stendur framan undir
háum hömrum, skammt fyrir vest-
an Lómagnúp. Jörðin liggur undir
ágangi af skriðum og grjóthruni en
eigi að síður eru þar varðveitt bæj-
arhús sem byggð voru fyrir hundr-
að árum. Bræðurnir tveir sem sitja
með okkur Margréti til borðs eru
báðir hátt í það eins gamlir og
bæjarhúsin. Þeir og ættmenn
þeirra löguðu sinn lífsstíl og bú-
skaparhætti að landinu og gerðu
fremur litlar veraldlegar kröfur
þannig að á Núpsstað viðhéldust
lengur en annars staðar ýmsir sið-
ir og venjur sem hurfu með vél-
væðingu og öðrum nýjungum nú-
tímans.
En þrátt fyrir háan aldur eru
bræðurnir unglegir að sjá.
„Það eru augljóslega góð í ykkur
genin hér eystra,“ segir Margrét
þegar talið berst að þeim háa aldri
sem fólkið á Núpsstað hefur náð
margt hvert, og raunar fleiri í
sveitinni. Ég virði fyrir mér aug-
lýsingamiða frá fegrunarsérfræð-
ingi og grasalækni í Garðabæ sem
stendur á syllu fyrir ofan borðið og
hef orð á að kannski sé það fegr-
unarframleiðslu hennar að þakka
hve aldurinn hefur sett sín spor á
bræðurna af mikilli hæversku.
„Uss nei, við notum engin krem,
þetta er frænka okkar og við fáum
bara hjá henni grasaseyði,“ svarar
Eyjólfur.
Á syllunni er líka ljósmynd af
gerðarlegri silfurhærðri konu.
Margrét spyr hver þetta sé.
„Nafna þín og systir okkar, hún
er 99 ára og býr í Reykjavík,“
svarar Eyjólfur.
„Ekki þó ein?“ segi ég.
„Jú, alveg ein,“ svara þeir.
Amma Davíðs Oddssonar
Þau Hannes Jónsson og Þóranna
Þórarinsdóttir hafa greinilega ekki
kastað til þess höndum þegar þau
voru að leggja drög að barnahópn-
um sínum, né heldur alið hann á
neinni óhollustu – um það vitnar
bæði hinn hái aldur sem börnin
hafa náð og að þau skyldu öll kom-
ast upp, tíu að tölu. Samhliða bú-
skapnum var Hannes landpóstur
allt til ársins 1947, forfeður hans
sinntu þessu starfi einnig. Móð-
urætt hans hafði setið á Núpsstað
frá 1730.
„Faðir okkar fæddist 1880, Mar-
grét móðir hans var einbirni og
eignaðist hann 16 ára utan hjóna-
bands, Hún dó tveimur árum síðar
úr mislingum. Faðir okkar erfði
Núpsstað aðeins 5 ára gamall, þeg-
ar móðurafi hans dó. Eftir lát hans
kom Jón Jónsson faðir hans hingað
til þess að ala upp son sinn og föð-
ur okkar. Afi átti aldrei Núpsstað
og ekkert nema vinnuna sína.
Hann gifti sig en eignaðist ekki
barn með þeirri konu. Svo tók
hann framhjá með vinnukonu sem
Torfhildur hét og eignaðist með
henni dóttur sem er amma Davíðs
Oddssonar forsætisráðherra.“
Hér var sungið og grátið
Ég spyr bræðurna hvort þeir
hafi ekki kvænst?
„Nei, og þá þurftum við aldrei að
skilja,“ svarar Eyjólfur að bragði.
„Aldrei legið nærri?“ segi ég.
„Við höfum í það minnsta aldrei
gert það,“ svarar Eyjólfur.
Ekki voru þeir bræður þó ógiftir
vegna þess að úrvalið skorti.
„Hér var mikið af ungu fólki í
Núpsstaður nú og þá
Bænhúsið og gömlu bæj-
arhúsin á Núpsstað eru
landskunn. Synir Hannesar
landpósts, þeir Eyjólfur og
Filippus, búa á Núpsstað.
Guðrún Guðlaugsdóttir
ræddi við þá bræður um
bænhúsið, gamla bæinn og
býsna margt annað.
Morgunblaðið/Ómar
Bænhúsið á Núpsstað á björtum sumardegi. Lómagnúpur í baksýn.
Morgunblaðið/Guðrún Guðlaugs
Eyjólfur Hannesson segir mikið hafa verið lesið á heimilinu á árum áður.Filippus Hannesson segir fáa úr sveitinni hafa farið til mennta í þeirra æsku.