Morgunblaðið - 25.01.2004, Blaðsíða 4

FRÉTTIR
4 SUNNUDAGUR 25. JANÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ
VONIR eru bundnar við að ný
tækni við greiningu hjartasjúk-
dóma með aðstoð tölvusneiðmynda
muni auka mjög líkur á að krans-
æðasjúkdómar greinist í fólki sem
er einkennalaust fyrir en hefur
sjúkdóminn á byrjunarstigi. Þessu
spáir Björn Flygenring, hjartasér-
fræðingur á Minneapolis Heart
Institute í Bandaríkjunum, sem
kynnti þessa nýju tækni auk notk-
unar á segulómun við greiningu
hjartasjúkdóma á Læknadögum á
Nordica hóteli sem lauk sl. föstu-
dag. Þess má geta að Landspítali-
háskólasjúkrahús fjárfesti nýlega í
myndgreiningartæki sem gagnast
mun við greiningu á hjartasjúk-
dómum.
„Ég held að ein af afleiðingum
tölvusneiðmyndatækninnar sé sú
að við eigum eftir að greina miklu
meira af kransæðasjúkdómum í
fólki sem hefur engin einkenni,
m.ö.o. við finnum fólk sem er með
kransæðasjúkdóma og veit ekki af
því.“
Gagnast einkum fólki með
ættarsögu hjartasjúkdóma
Björn segir að þessi tækni muni
einkum gagnast fólki með ættar-
sögu um hjartasjúkdóma, sérstak-
lega á tiltölulega ungum aldri.
Hugsanlegt sé að fólk muni í fram-
tíðinni gangast undir slíka grein-
ingu til að skera úr um hvort það
sé með kransæðasjúkdóm á byrj-
unarstigi. Með því móti sé hægt að
grípa inn í atburðarásina og mun
meiri líkur á að kransæðasjúkdóm-
ar verði aldrei vandamál hjá þessu
fólki.
Fram til þessa hafa kransæða-
sjúkdómar verið greindir með
hjartaþræðingu. Björn segir að
þessi leið sé í raun afskaplega góð
til að greina sjúkdóminn en gallinn
sé sá að setja þurfi langan legg inn
í æð á sjúklingnum, þræða hann al-
veg upp að hjartanu og sprauta
skuggaefni í æðarnar til að ná
myndum. Með tölvusneiðmynd
megi skoða hjartað í þrívídd og
snúa því frá öllum hliðum auk þess
að fylgja eftir einstökum kransæð-
um, svo dæmi séu nefnd. Með þver-
skurðarmynd af æðunum er hægt
að mæla hvers konar efni sé líklegt
að sé í hjartaveggnum og þannig
komast að því hvort þrenging í
kransæð sé stöðug eða hvort hún
sé líkleg til að loka æðinni. „Þetta
gátum við ekki gert áður,“ segir
Björn og spáir því að á næstu
tveimur árum muni notkun tölvu-
sneiðmynda aukast og í mörgum
tilvikum koma í stað hjartaþræð-
inga til þess að greina kransæða-
sjúkdóma. Eftir sem áður muni
hjartaþræðingar gagnast, t.d. við
víkkun kransæða með stálhólkum.
Á Læknadögum fjallaði Björn
einnig um notkun segulómunar við
greiningu hjartasjúkdóma. Með
segulómun má meðal annars sjá
hvernig hjartað hreyfist og dregur
sig saman, auk þess sem hægt er
að skoða einstaka hluta þess,
vöðva, hjartahólf, o.s.frv.
„Gallinn við að myndgreina
hjarta og fá svona upplýsingar er
sá að hjartað er það líffæri sem er
alltaf á hreyfingu og það hefur ver-
ið erfitt að ná góðum myndum af
því þar til nýlega að tæknin er orð-
in það góð.“ Segulómun hefur ekki
verið notuð klínískt hér á landi
fram að þessu en hjá Hjartavernd
hefur hún verið notuð í tengslum
við tiltekin verkefni. Með segulóm-
un er hægt að sjá hvernig hjartað
starfar og hvers konar vefir eru í
hjartanu. Til að mynda hvort um er
að ræða bandvef, bólgu í hjartavef,
skort á blóðflæði til ákveðins hluta
í hjartavöðvanum, o.s.frv.
Ísótóparannsóknir
á undanhaldi
„Þetta er mjög hjálplegt við
greiningu hjartasjúkdóma og oft
við að sjá hver árangur hefur orðið
af meðferð. Þetta hefur þróast
hægt og bítandi sl. tíu ár og nú er
svo komið að menn eru farnir að
nota þetta sér til gagns í daglegri
vinnu á sjúkrahúsum og sumum
læknastofum,“ segir Björn. Á það
meðal annars við um Minneapolis
Heart Institute þar sem Björn
starfar en sú stofnun er ein
stærsta miðstöð sinnar tegundar í
heiminum sem fæst við klíníska
notkun segulómunartækni og laus-
lega áætlað voru gerðar þar í
kringum 1.700 slíkar rannsóknir á
sl. tveimur árum. „Við höfum auð-
vitað lært mjög mikið hvernig við
getum notað þetta og til hvers
þetta er gagnlegt.“
Hann bendir á að tiltölulega fáir
læknar hafi fengið þjálfun í að til-
einka sér þessa nýju tækni og því
þurfi að breyta.
Björn spáir því að áreynslupróf
og svokallaðar ísótóparannsóknir
sem skera m.a. úr um hvort nóg
blóðflæði sé til hjartans séu sú
tækni sem líklegast sé á undan-
haldi og að segulómun komi í stað-
inn enda sé hún betri aðferð við að
segja til um hvort einhver hluti
hjartavöðvans fái ekki nóg blóð-
flæði.
Kransæðasjúkdómar
greindir fyrr í fólki
Vonir bundnar
við greiningu
hjartasjúkdóma
með aðstoð tölvu-
sneiðmynda
Morgunblaðið/Ásdís
Björn Flygenring
hjartasérfræðingur.
RANNSÓKNASTÖÐ Hjartaverndar
hóf nú í byrjun janúar að rannsaka
tíðni þögulla hjartadrepa með aðstoð
segulómtækis og bera saman við nið-
urstöður hjartalínurits sem tekið er
af sömu einstaklingum. Þögul hjarta-
þrep eru afleiðing hjartaáfalla sem
fólk fær án þess að vita af því og er
talið að það eigi við í um þriðjungi til-
vika þar sem hjartadrep kemur upp.
Segulómun næmari
en hjartalínurit
Að sögn Vilmundar Guðnasonar,
forstöðulæknis Rannsóknastöðvar
Hjartaverndar, er notkun seg-
ulómtækis við rannsóknir á tíðni
hjartadrepa liður í öldrunarrann-
sókn sem Hjartavernd stendur að í
samvinnu við bandarísku heilbrigð-
isstofnunina, NIH. Um er að ræða
langstærsta einstaka verkefnið sem
Hjartavernd vinnur að um þessar
mundir og er ráðgert að 8 þúsund
einstaklingar taki þátt í rannsókn-
inni á 5 ára tímabili.
Um tíu prósent þessa hóps verður
kallaður inn handahófskennt í auka-
rannsókn þar sem hjartarannsókn
með segulómtækinu er beitt. „Það er
ýmislegt sem bendir til að seg-
ulómun sé mun næmari til að greina
hjartadrep en hjartalínurit. Þó svo
að segulómun sé orðin 13 ára gömul
tækni sem er mjög ung tækni í klín-
ískri greiningu, þá eru ekki nema
3–4 ár síðan hægt var að fram-
kvæma góðar rannsóknir af hjarta.
Þess vegna hefur á mjög stuttum
tíma orðið gríðarleg þróun í þessari
tækni við að nota segulómun við
greiningu á hjartasjúkdómum,“ seg-
ir Vilmundur.
Rannsóknastöð Hjartaverndar
festi kaup á segulómtækinu í mars
2002 og er það sérstaklega hannað
til rannsókna á borð við virknirann-
sóknir á hjarta og heila.
Nýtt segulómtæki
á LSH í október
Til stendur að kaupa eitt, jafnvel
tvö segulómtæki á Landspítala – há-
skólasjúkrahús á næstunni. Að sögn
Ásbjörns Jónssonar, sviðsstjóra
lækninga-myndgreiningarþjónustu á
LSH, er gert ráð fyrir að seg-
ulómtæki verði komið í Fossvog í
október á þessu ári og hugsanlega
annað tæki á Hringbraut 2005. Með
tækjunum verður m.a. unnt að gera
fullkomnar hjartarannsóknir.
Rannsóknastöð Hjartaverndar beitir
nýrri tækni og notast við segulómtæki
Rannsaka þögul
hjartadrep
Morgunblaðið/Rax
Vilmundur Guðnason, forstöðulæknir Rannsóknastöðvar Hjartaverndar,
til hægri, og Sigurður Sigurðsson yfirgeislalæknir við segulómtækið.
HALLDÓR Runólfsson yfirdýra-
læknir hvetur ferðamenn, sem fara til
Asíu, til að forðast snertingu við fið-
urfénað, en sjúkdómurinn hefur
greinst í Víetnam, S-Kóreu, Japan,
Taívan og Taílandi. Að sögn Haraldar
Briem sóttvarnalæknis hafa sjö tilfelli
greinst í mönnum, en um er að ræða
bráðsmitandi veirusjúkdóm í fiður-
fénaði sem mannfólkið getur smitast
af við snertingu við fuglana.
Fuglaflensan hefur aldrei greinst
hér á landi en yfirdýralæknir mælist
til að þeir sem hafa komist í snertingu
við fiðurfénað í þessum löndum haldi
sig fjarri íslenskum fuglum í fimm
daga eftir heimkomuna til Íslands.
Sjúkdómurinn getur borist í fólk og
dregið það til dauða eins og þegar hef-
ur komið á daginn í Víetnam og Taí-
landi. Enn sem komið er bendir ekk-
ert til þess að veikin berist á milli
manna eða að veikt fólk geti smitað
fugla.
Þá hvetur yfirdýralæknir ferða-
menn frá þessum löndum til að leita
læknis hið fyrsta ef þeir finna til ein-
hvers lasleika.
Engar afurðir alifugla frá Asíu eru
fluttar inn hingað til lands, hvorki
hráar né soðnar. Þá hvetur yfirdýra-
læknir ferðamenn til að kynna sér
reglur um hvað megi taka með sér af
afurðum dýra til landsins, en strang-
lega er bannað að taka með sér ósoðið
kjöt hvaðan sem er úr heiminum.
Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin
hefur ekki séð ástæðu til að vara fólk
við ferðum til þeirra landa þar sem
fuglaflensan hefur greinst en á vef-
síðu landlæknis segir að sóttvarna-
læknir muni fylgjast náið með fram-
vindu mála.
Fuglaflensa var fyrst greind fyrir
um 100 árum á Ítalíu. Farfuglar, í
flestum tilfellum villiendur, eru nátt-
úruleg uppspretta fuglaflensuveir-
unnar. Veiran berst úr farfuglunum í
hænsnfugla (kjúklinga og kalkúna)
sem geta veikst illa og dáið. Einnig er
smit á mörkuðum í Asíu, þar sem fugl-
arnir eru hafðir mjög þétt saman, vel
þekkt. Fyrst var vitað um smit með
fuglaflensuveiru í mönnum í Hong
Kong 1997, en þá veiktust 18 manns
og sex þeirra dóu. Samtímis átti sér
stað faraldur með sömu undirtegund
veirunnar í hænsnfuglum í Hong-
kong. Sagan endurtók sig í febrúar
2003, en þá veiktust tveir einstakling-
ar í Hong Kong eftir ferðalag til Kína.
Ferðamenn hvattir til að
snerta ekki fiðurfé í Asíu
Sóttvarnalæknir fylgist náið með framvindu fuglaflensunnar
Reuters
Starfsmaður á hænsnabúi í Bangkok á Taílandi safnar eggjum.