Morgunblaðið - 25.01.2004, Blaðsíða 55

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 25. JANÚAR 2004 55
Blómastofa Friðfinns,
Suðurlandsbraut 10,
sími 553 1099, fax 568 4499.
Opið til kl. 19 öll kvöld
Kransar • Krossar • Kistuskreytingar
Inger Steinsson,
útfararstjóri,
s. 691 0919
Ólafur Ö. Pétursson,
útfararstjóri,
s. 896 6544
Bárugötu 4, 101 Reykjavík.
S. 551 7080
Vönduð og persónuleg þjónusta.
Kristinn var svo
samgróinn hinu breið-
firska umhverfi sem
frekast má verða. Hann átti í veru-
legum mæli ættir að rekja til Vest-
ureyjanna svokölluðu og þekkti þar
vel til, en átti þó sína bernsku í eyjum
sem liggja meira miðsvæðis í firðin-
um – Rauðseyjum, þar sem hann var
fæddur, síðan í Akureyjum og Fag-
urey, en þegar hann var á sautjánda
ári fluttist fjölskyldan í Ólafsey, eina
af Suðureyjum Breiðafjarðar, og bjó
þar þangað til heimilisfaðirinn féll frá
1939. Skammt er milli Ólafseyjar og
æskustöðva minna, Gvendareyja, og
var samgangur mikill og samhjálp.
Þarna man ég fyrst eftir Kristni sem
ungum og gjörvilegum manni. Litlu
yngri var Bergsveinn bróðir hans, en
atvikin höguðu því svo, að þeir bræð-
ur urðu síðar báðir mágar mínir.
Bergsveinn lést fyrir um hálfu öðru
ári.
Kristinn dvaldist aldrei langdvöl-
um fjarri hinum breiðfirsku byggð-
um, festi ekki yndi annars staðar.
Hann stundaði ekki heldur ferðalög
að marki utan sinnar heimabyggðar,
og tíðar utanlandsferðir samferða-
mannanna nú í seinni tíð létu hann
með öllu ósnortinn. Dragi einhver af
þessu þá ályktun að Kristinn hafi
verið sérlundaður einfari fer sá villur
vegar. Þvert á móti var hann ákaf-
lega félagslyndur og alla tíð mjög
áhugasamur um málefni samfélags-
ins, gegndi m.a. um skeið oddvita-
störfum í Stykkishólmi, þar sem þau
Sólveig systir mín bjuggu alla tíð, og
sinnti þar einnig verkalýðsmálum.
Kristni var létt um mál á mannfund-
um og kom vel fyrir sig orði bæði í
lausu máli og bundnu. Dálítið af efni
birtist einnig eftir hann á prenti,
einkum í tímaritinu Breiðfirðingi.
Kristinn var lengi bifreiðarstjóri í
Stykkishólmi, en sinnti þar einnig
ýmsum öðrum störfum, jafnframt því
sem hann stundaði áratugum saman
sauðfjárbúskap að Skildi í Helga-
fellssveit. En saman við þetta allt
fóru einnig ýmiss konar eyjanytjar,
auk sjóróðra í seinni tíð, og síðasta
róðurinn fór hann ásamt félaga sín-
um í haust sem leið. Sjúkdómslega
Kristins stóð einungis fáeinar vikur.
Hann hafði verið hraustur alla tíð ef
frá er talið að hann þurfti að fara í
mjaðmaaðgerðir, og á síðustu árum
sótti á hann sjóndepra sem gerði
hann ófæran um lestur og skriftir.
En sjóndepran varnaði honum ekki
þess að rata um Breiðafjörð. Þar
KRISTINN BREIÐ-
FJÖRÐ GÍSLASON
✝ Kristinn Breið-fjörð Gíslason
fæddist í Rauðseyj-
um á Breiðafirði 9.
október 1919. Hann
lést á krabbameins-
deild Landspítalans
við Hringbraut 10.
janúar síðastliðinn
og var útför hans
gerð frá Stykkis-
hólmskirkju 24. jan-
úar.
þekkti hann hverja
eyju, hólma og sker,
sem og strauma, sund
og blinda boða. Þær eru
ótaldar ferðirnar sem
ég hef farið með honum
inn um eyjar Breiða-
fjarðar með fjölskyldu
eða vinum. Síðasta og
ein hin eftirminnileg-
asta slíkra ferða var
farin fyrir um hálfu
öðru ári, þegar Sigur-
björn Einarsson biskup
og nokkrir niðja hans,
alls um 15 manns,
leigðu sér bát í Stykk-
ishólmi og buðu mér að fljóta með, en
Kristinn tók að sér að leiða skip-
stjórnarmanninn um hin vandrötuðu
sund þegar heimsóttar voru fjórar af
þeim fimm eyjum sem í byggð voru í
mynni Hvammsfjarðar fram um
miðja síðustu öld. Hittum við á þess-
um vordegi fólk fyrir í þeim öllum, en
sr. Sigurbjörn hafði byrjað prestskap
sinn á Breiðabólstað á Skógarströnd
og þá m.a. sinnt farkennslu í eyjun-
um.
Ég var um fermingaraldur þegar
foreldrar mínir brugðu búi í eyjunum
og fluttust suður. Sú ráðabreytni var
mér unglingnum ekki beint að skapi,
en það dró úr eftirsjánni að ég fékk
að dveljast hjá þeim Sólveigu systur
minni og Kristni í Stykkishómi sum-
arið eftir og var þá með honum í
margvíslegu eyjastússi. Þetta var
ungum dreng lærdómsríkur tími svo
fumlaust sem Kristinn gekk til verka,
skipti aldrei skapi, hélt ró sinni á
hverju sem gekk, og þannig var það
ætíð.
Svo undarlega sem það lætur í eyr-
um nútímafólks þá tíðkaðist það ekki
meðal eyjamanna að hafa neins kon-
ar björgunartæki um borð í bátum
sínum, sem voru þó þeirra helstu at-
vinnu- og samgöngutæki, og furðu-
sjaldan var það að mönnum hlekktist
á. Ég spurði Kristin nýlega hvort
hann hefði aldrei komist í hann
krappan í eyjagöslinu. Jú, einu tilviki
mundi hann eftir – þegar hann fór við
annan mann með háfermi af heyi
gegnum Kolkistung, og lentu þeir í
hringiðu á hörðu falli svo að báturinn
lagðist nálega á hliðina. En aftur-
kastið svokallað varð þeim til bjargar
þegar þeir komu út úr straumnum og
rétti bátinn við. Þetta er sá straumur
þar sem Þorsteinn surtur braut skip
sitt forðum eins og frá segir í Lax-
dælu og heitir þar Kolkistustraumur.
Fórust allir nema einn maður er
Guðmundur hét, „hann rak á land
með viðum“ þar sem síðan heita Guð-
mundareyjar (Gvendareyjar). Eftir á
að hyggja grunar mig raunar að það
hafi verið þekking Kristins á því
hvernig með bát skuli fara í hörðum
straumi sem mestu réð um farsælar
lyktir heyflutningsins.
Svo stríðir sem straumar geta ver-
ið þegar þeir eru í ham, fylgir því viss
unaður þegar þeir kyrrast á liggjand-
anum. Um það kemst Kristinn svo að
orði í kvæði sínu um Brattastraum,
sem talinn er einna harðastur
strauma í Breiðafirði:
Þú átt til líka annað viðmót –
unaðsþýðan lækjarnið.
Er flóðbylgjan við landið lækkar,
lygnir um þitt hildarsvið.
Þeim fækkar nú óðum sem áttu sín
manndómsár á síðustu áratugum
byggðar í eyjunum í mynni Hvamms-
fjarðar. Einn sannasti fulltrúi þess
mannlífs hefur nú kvatt á jafnhljóð-
látan hátt sem straumur á liggjanda
eða fuglar sem hljóðna um lágnætti
við Breiðafjörð. Hans er nú sárt
saknað af þeim sem áttu með honum
langa samleið í leik og starfi.
Einar Sigurðsson.
Kristinn Breiðfjörð Gíslason, eða
Ninni eins og hann var oft nefndur,
föðurbróðir minn er látinn eftir
stutta en harða sjúkdómslegu.
Ninni var alinn upp í Rauðseyjum,
Akureyjum, Fagurey og Ólafsey á
Breiðafirði við öll almenn eyjastörf
og var mikill Breiðfirðingur og eyja-
maður alla tíð.
Það var eftirvænting í huga mínum
þegar ég snáði á 10. ári fór í fyrsta
sinn árið 1959 til sumardvalar vestur
í Stykkishólm hjá Kristni föðurbróð-
ur mínum og Sólveigu (Sillu) konu
hans, sem er móðursystir mín. Rútu-
ferðin tók þá lungann úr deginum og
gott að koma á heimili þessa frænd-
fólks míns sem átti eftir að reynast
mér svo vel þessi þrjú sumur sem ég
dvaldi hjá þeim og ævinlega síðar.
Ninni og Silla bjuggu þá ásamt
dætrum sínum þremur í Hjaltalíns-
húsi sem stóð á horni Skólastígs og
Hafnargötu. Hjaltalínshús varð síðar
eldi að bráð og var mikill sjónarsvipt-
ir að.
Á legunni við hafskipabryggjuna
framan við Hjaltalínshús lá Sigur-
fari, stór og öflugur sexæringur, sem
Ólafur í Hvallátrum, föðurbróðir
Ninna, hafði smíðað fyrir Gísla afa
árið 1901 og hafði verið í eigu Ninna
frá láti afa 1939.
Ninni hafði mörg járn í eldinum,
stundaði búskap á Skildi og Ytri-
Drápuhlíð í Helgafellssveit, var vöru-
bílstjóri og rak sína eigin vörubifreið,
stundaði sjóinn og nytjaði ýmis eyja-
hlunnindi. Hann starfaði mikið að fé-
lagsmálum og gegndi margvíslegum
ábyrgðar- og trúnaðarstörfum fyrir
samfélag sitt, var formaður Verka-
lýðsfélags Stykkishólms og sat
fjöldamörg ASÍ-þing, hann var og
formaður stjórnar Kaupfélags
Stykkishólms. Hann tók virkan þátt í
starfi Framsóknarflokksins og var
hreppsnefndarmaður og oddviti
sveitar sinnar og fréttaritari, ljós-
myndari og umboðsmaður Tímans.
Sláturhússtjóri var hann einnig í
mörg ár. Þó held ég að Ninni hafi
fyrst og fremst verið fjárbóndi. Það
kom blik í augun á honum þegar
hann sagði mér að hann hefði allt frá
fæðingu átt fé, myndi ekki eftir sér
öðruvísi en að fást við fé.
Ninni annaðist mjólkurflutninga í
Helgafellssveit. Fyrirkomulagið var
þannig að íbúar Stykkishólms gerðu
samning, hver við sinn bónda. Mjólk-
urbrúsarnir voru 1–5 lítra, hver bær
var með sinn lit og hver fjölskylda
síðan með sitt númer. Skilaði fólk
þeim að kvöldi í lítinn skúr er stóð
niðri á plani aftan við Apótekið. Dag-
urinn hjá okkur frændum byrjaði
þannig að eldsnemma fórum við og
röðuðum öllum brúsunum á pallinn á
Chevrolet 1947-vörubíl Ninna, brús-
arnir voru svo margir að þeir fylltu
pallinn. Síðan var ekið af stað og
fyrsti áfangastaður var ávallt á Kljá
þar sem bjó Magnús uppeldisbróðir
og frændi Ninna ásamt konu sinni
Halldóru. Þar beið okkar vel útilát-
inn morgunverður. Áfram var haldið
að Bjarnarhöfn. Þar var tekinn fyrsti
skammturinn af brúsum og tómum
brúsum skilað í staðinn, síðan var ek-
ið af stað til baka og komið við á
hverjum bæ þar sem kúabúskapur
var og komið til Stykkishólms upp úr
kl. 9. Eins og að líkum lætur mátti
ekki aka hratt því þá var hætta á að
brúsar hoppuðu af pallinum, sem var
opinn. Einnig var slæmt ef mikið ryk
var og þurfti oft að gæta varúðar
þess vegna. Dagurinn leið síðan við
öll almenn sveitastörf og heyskap á
Skildi og í Drápuhlíð. Ninni átti ný-
lega Hanomag-dráttarvél með
ámoksturstækjum sem bæjarstrák-
urinn fékk að vinna á, bæði slá, raka,
moka, draga o.fl. Var það að sjálf-
sögðu mikið ævintýri. Stundum fékk
ég líka að prófa „Sérvann“ og var þar
lagður grunnur að mikilli bíladellu
sem enn varir. Síðdegis og á kvöldin
tók Ninni síðan að sér margs konar
flutning, minnist ég nokkurra ferða
með kol o.fl. inn á Skógarströnd.
Voru það stundum ævintýraferðir,
vegir lélegir og mikið lagt á burð-
arlítinn bílinn. Þegar ekki var unnið
við störf í landi var farið á sjóinn og
inn í eyjar til eggjatöku, farið í kof-
nafar, á fugla- og fiskveiðar, fé og
annar búfénaður fluttur og margt
fleira. Sigurfari var vel búinn seglum
og gaman þótti Ninna að sigla ef byr
gaf. Man ég vel er við sigldum eitt
sinn í góðum austanbyr út Breiða-
sund, þá brosti frændi. Á þessum ár-
um var víða enn búið í eyjunum og oft
fórum við í heimsóknir sem lifa í
minningunni. Nú eru allar þessar
eyjar komnar í eyði og sama gildir
um flesta bæi á Skógarströnd.
Sigurfara notaði Ninni allt fram á
níunda áratug síðustu aldar er hann
lagði honum og keypti sér nýrri bát,
hann átti alltaf bát. Ninni rak fjárbú-
skap á Skildi og reri til fiskjar á trillu
sinni Teistu fram á síðasta ár, þá
kominn á níræðisaldur.
Ninni var meðalmaður á hæð,
dökkur yfirlitum og samanrekinn.
Verkmaður góður og fjölhæfur.
Hann var glaðsinna og hafði góða
nærveru, hláturmildur, vinmargur
og félagslyndur. Hann var ljóðelskur
og átti auðvelt með að yrkja. Hann
hafði yndi af því að dansa og setti sig
ekki úr færi að fá sér snúning ef hann
gat. Hann var fróður og tók þátt í
þjóðfélagsumræðunni og skrifaði
greinar í blöð auk greina í tímaritið
Breiðfirðing. Hann var rökfastur og
fylginn sér, sumir sögðu hann
þrjóskan, það held ég að geti vel ver-
ið satt. Hann var umtalsgóður og átti
sér held ég engan óvildarmann þótt
auðvitað hafi stundum gustað um
hann, sem eðlilegt er, mann sem tók
virkan þátt í pólitík og gegndi svo
margvíslegum félagsstörfum.
Það var mannbætandi að fá að
kynnast Ninna og eiga hann að vini.
Blessuð sé minning hans.
Sigurður Bergsveinsson.
Það þóttu svipminni stjórnmála-
fundir í Stykkishólmi ef Kristinn B.
Gíslason var ekki mættur. Hann var
mikill áhugamaður um þjóðmál og
notaði hvert tækifæri til þess að ræða
atvinnumál, stjórnmálaviðhorfið og
ekki síður bæjarmálin. Og hann tók
til máls á öllum slíkum fundum þar
sem færi gafst til rökræðna og spurði
áleitinna spurninga, jafnt samherja í
stjórnmálunum sem aðra er hann átti
ekki samleið með á þeim vettvangi.
Undirritaður var meðal þeirra sem
hann átti ekki samleið með í flokka-
kerfi stjórnmálanna. Það breytti því
ekki að kynni mín af Kristni B. voru
einkar ánægjuleg enda fór þar mæt-
ur maður. Áhugasamur um sveitarfé-
lagið og fús til þess að leggja sitt af
mörkum í þágu samfélagsins.
Leiðir okkar Kristins lágu fyrst
saman er hann var skoðunarmaður
reikninga Stykkishólmsbæjar. Það
verk vann hann af mikilli kostgæfni
og ábyrgðartilfinningu og naut þar
reynslu sinnar sem fyrrverandi
hreppsnefndarmaður. Við þau tæki-
færi gáfust jafnframt skemmtilegar
stundir til að rýna jafnt í heimsmálin
sem og að rifja upp sögur og sagnir
úr Breiðafjarðareyjum þar sem hann
þekkti allt mannlíf mjög vel. Kristinn
B. Gíslason var mikill Breiðfirðingur
og hélt til haga reynslu sinni og þekk-
ingu á lífsbaráttu þeirra sem eyjabú-
skap stunduðu á síðustu öld. Um það
má lesa í mörgum ágætum greinum
eftir Kristin B. í ritinu Breiðfirðingi.
Stjórnmálamenn verða þess jafn-
an varir hvar drengskap er að finna
þegar háar öldur rísa kringum þá.
Slíka eiginleika fann ég í fari Kristins
B. Gíslasonar. Með þessum fáu línum
vil ég minnast mæts samferðar-
manns og sendi eftirlifandi eiginkonu
og fjölskyldu hans samúðarkveðjur.
Sturla Böðvarsson.
Sárt er nú að sjá á bak
sóma og manndómsvini.
Lífið hefur linað tak
á sönnum Íslands syni.
Siglir nú til ljóssins landa
kominn loka stund
englar þér til beggja handa
leiði þig á herrans fund.
Enn fækkar hetjum Breiðarfjarð-
ar við andlát Kristins vinar míns.
Það kom enginn að tómum kofan-
um að ræða við Kidda um báta og sjó-
sókn enda var sjórinn hans líf og
yndi, við höfum á undanförnum árum
átt margar góðar samverustundir
enda áhugamálin þau sömu.
Kristinn var fróður um staðsetn-
ingu gamalla fiskimiða og siglinga-
leiða á Breiðarfirði. Við gátum oft
gleymt okkur þegar við vorum að
finna út hvaða siglingaleið væri best
að fara á þennan staðinn og hinn.
Það var ekki aðalatriðið að koma
með mikinn afla að landi heldur það
að komast á sjóinn og finna öldurnar
hjala við bátinn, þá var vinur minn
sæll.
Leiðir okkar Kristins lágu fyrst
saman þegar við vorum unglingar,
eftir það skildu leiðir en fyrir nokkr-
um árum flutti ég í Hólminn og þá
tókst með okkur vinátta á ný. Þó ára-
tugir hefðu bæst á okkur þá vorum
við enn með ævintýramennsku
stráklinganna ósnortna, því varð það
úr að við rérum saman á Teistunni,
bát Kristins.
Kiddi var á því að við yrðum góðir
saman þótt gamlir værum, honum
var farið að daprast mikið sjón og
sagði: þú stýrir, ég segi þér til… þú
þekkir fjöllin sem ég nefni því ég sé
þau ekki.
Kristinn kom oft við hjá okkur
hjónunum á Austurgötunni á ferð
sinni niður að höfn til að gá að Teist-
unni sinni, þá var spjallað um heima
og geima og ljóst að þar fór fróður
maður.
Ég mun sakna vinar því Kristinn
var ljúfmenni sem reyndist mér vel,
hvort sem rétta þurfti hjálparhönd
eða treysta vináttuna.
Við Sigrún kveðjum kæran vin og
sendum dýpstu samúðarkveðjur til
eiginkonu Kristins og annarra ætt-
ingja.
Gunnlaugur Valdimarsson.
AFMÆLIS- og minningargreinum má skila í tölvupósti (netfangið er
minning@mbl.is, svar er sent sjálfvirkt um leið og grein hefur borist)
eða á disklingi. Ef greinin er á disklingi þarf útprentun að fylgja. Nauð-
synlegt er að tilgreina símanúmer höfundar og/eða sendanda (vinnu-
síma og heimasíma). Ekki er tekið við handskrifuðum greinum.
Um hvern látinn einstakling birtist ein aðalgrein af hæfilegri lengd á út-
farardegi, en aðrar greinar séu um 300 orð eða 1.500 slög (með bilum) en
það eru um 50 línur í blaðinu (17 dálksentimetrar). Tilvitnanir í sálma
eða ljóð takmarkast við eitt til þrjú erindi. Einnig er hægt að senda ör-
stutta kveðju, HINSTU KVEÐJU, 5–15 línur, og votta virðingu án þess
að það sé gert með langri grein. Greinarhöfundar eru beðnir að hafa
skírnarnöfn sín en ekki stuttnefni undir greinunum.
Minningargreinum þarf að fylgja formáli með upplýsingum um hvar og
hvenær sá sem fjallað er um er fæddur, hvar og hvenær dáinn, um for-
eldra hans, systkini, maka og börn og loks hvaðan útförin verður gerð og
klukkan hvað. Ætlast er til að þetta komi aðeins fram í formálanum, sem
er feitletraður, en ekki í greinunum sjálfum. Þar sem pláss er takmark-
að getur þurft að fresta birtingu greina, enda þótt þær berist innan hins
tiltekna frests.
Frágangur afmælis-
og minningargreina