Morgunblaðið - 25.01.2004, Blaðsíða 20

20 SUNNUDAGUR 25. JANÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Hlí›asmára 15 • Sími 535 2100
17.830kr. á mannVer› frá*
Sumarhúsaeigendur á Spáni!
Beint leiguflug til Alicante.
Ver›-
lækkun
á sumar
og sól
Salan er hafin á Netinu á ód‡ru sumarfargjöldunum til
Alicante. A›eins 200 sæti í bo›i.
Flugdagar eru: 2., 15. og 25. apríl, 19. maí og sí›an alla
mi›vikudaga í sumar. Flogi› er í beinu leiguflugi me›
Icelandair í morgunflugi.
Muni› a› hjá Plúsfer›um er unnt a› grei›a 7.500 kr.
me› Atlasávísunum og VR ávísunum a› eigin vild
og lækka fer›akostna›inn.
www.plusferdir.is
N E T
25.330 kr. - 7.500 kr. VR ávísun = 17.830 kr.
Gildir í ferðir frá 15. apríl til 15. október.
24.940 kr. á mann m.v. að 2 fullorðnir og 2 börn ferðist saman.
15.230kr. ámann
*Verð miðast við að bókað sé á Netinu, sé bókað með öðrum
leiðum bætast við þjónustugjöld á hverja bókun.
22.730 kr. - 7.500 kr. VR ávísun = 15.230 kr.
25. apríl - 50 sæti í boði.
NetPlús er eingöngu bókanlegur á Netinu.
Al
ic
an
te
kannski best á því að þessir togarar
voru innan fárra ára komnir til stærri
byggðarlaga. Bátaútgerð hentar bet-
ur í minni sjávarplássum að mínu
mati.
Umræðan er að mínu mati í röng-
um farvegi. Það er eins og það hafi
allt vont gerst eftir árið 1984 og þegar
kvóti var færður á milli byggðarlaga.
Hefði kvótakerfið verið sett á árið
1970 hefði kvótanum verið úthlutað
allt öðruvísi, sennilega hefðu vertíð-
arbátarnir á Suðvesturlandi þá fengið
mestan kvóta. Hefði kvótinn verið
settur á árið 1996 hefðu fjölmörg fyr-
irtæki í minni sjávarplássum fyrir
löngu verið gjaldþrota og plássin þá
sennilega í eyði. Það gerðist í Kan-
ada, Færeyjum og Norður-Noregi.
Það er ekki hægt að segja að árið
1984 hafi verið rétta útgerðarmynstr-
ið á Íslandi. En sem betur fer er kvót-
inn framseljanlegur. Annars sætu
menn úti um allt land fastir í átthaga-
fjötrum og hefðu ekki getað aukið við
sig aflaheimildir. Þetta á við okkur á
Rifi og fleiri byggðir sem hafa aukið
við sig heimildir. Það er þjóðhagsleg
nauðsynlegt að hafa kvótann fram-
seljanlegan, hann má ekki múra inni
á einum ákveðnum stað.“
Mikil nýliðun í sjávarútvegi
En margir gagnrýna kvótakerfið
fyrir að hamla nýliðun í sjávarútvegi.
„Það hefur þvert á móti verið mikil
nýliðun í greininni á undanförnum ár-
um. Það hefur komið nýtt fólk inn í
sjávarútveginn en það er ekki endi-
lega allt fólk sem á fyrirtækin. Fram-
kvæmdastjóri hjá fyrirtæki, sama í
hvaða starfsemi það er, setur ekki
það skilyrði að hann þurfi að eiga í
fyrirtækinu. Það koma nýir fram-
kvæmdastjórar í sjávarútvegsfyrir-
tækin og það er nýliðnun að mínu
mati. Það koma nýir skipstjórar. Það
er líka nýliðun. Einnig spretta stöð-
ugt upp ný sölu- og markaðsfyrir-
tæki. Það er nýliðun. Svona mætti
áfram telja. Núna eru komnir nýir
eigendur að einu stærsta sjávarút-
vegsfyrirtæki landsins. Það hlýtur
líka að teljast nýliðun.“
En sérðu fyrir þér skipulag sem
gæti leyst kvótakerfið af hólmi?
„Ég er sannfærður um að við erum
að nota besta kerfið. Að mínu mati er
betra að einstaklingarnir og fyrir-
tækin eigi veiðiréttinn en ríkið. Morg-
unblaðið, sem hefur haft mjög sterk-
ar skoðanir á stjórn fiskveiða í
gegnum tíðina, hefur til að mynda
aldrei haldið því fram að ríkið ætti að
eiga veiðiréttinn. Það er hins vegar
mikill munur á ríkinu og þjóðinni.
Þjóðin ráðstafar auðlindinni í gegn-
um Alþingi og það tel ég vera sann-
gjarnt. Ef hins vegar ríkið ætti að
skipta auðlindinni væri úthlutunin í
höndum örfárra einstaklinga, jafnvel
eins manns, og það kann ekki góðri
lukku að stýra. Morgunblaðið hefur
hins vegar viljað að greitt verði gjald
fyrir afnotin af auðlindinni, vegna
þess að skattkerfið réð ekki við skatt-
leggja hagnaðinn af greininni og þá
skilaði arðurinn sér ekki til þjóðar-
innar.“
Ertu þá sáttur við að greiða auð-
lindagjald?
„Ég er almennt á móti veltuskött-
um af þessu tagi, tel þá einfaldlega
ekki skynsamlega. Ég verð hins veg-
ar að hlíta vilja Alþingis í þessu eins
og öðru. Auðlindagjaldið er samt sem
áður vandmeðfarið. Ef menn fara of-
fari í auðlindagjaldinu verður greinin
máttlaus og þjóðin hefur sannarlega
engan hag af því.“
Finnst þér auðlindagjaldið hóflegt
eins og það er ákveðið nú?
„Ég er hræddur um að það sé of
hátt. Sjávarútvegurinn er þegar að
kosta ýmsar þjónustugreinar og fær
engu ráðið um hvað þær stækka
hratt. Fiskistofa til að mynda stækk-
ar og stækkar og greinin fær sendan
reikninginn sjálfkrafa. Ég er sann-
færður um að útgerðarmenn, sjó-
menn og fiskvinnslan gætu einfaldað
eftirlitskerfið í samvinnu við stjórn-
kerfið. En eins og staðan er í dag eru
þessir aðilar að berjast hver í sínu
horni og jafnvel hver á móti öðrum.“
Báðir aðilar skotið sér undan ábyrgð
En sérðu fyrir þér betri sátt milli
útgerðarmanna og sjómanna á kom-
andi misserum?
„Mér sýnist vera meiri þíða í sam-
skiptum sjómanna og útgerðarmanna
en áður. Ég held hins vegar að það sé
tímabært að gera kjarasamning sem
allir skilja. Ég hef lengi deilt á ákvæði
í kjarasamningi sjómanna og útvegs-
manna sem kveður á um að útgerð-
armaður eigi að selja afla skips síns á
hæsta gangverði. Það er hins vegar
ekki skilgreint frekar. Er hæsta
gangverð hæsta verð á fiskmörkuð-
um hvar sem er í heiminum þennan
daginn? Þýðir hæsta gangverð
kannski lægra fiskverð en stöðug og
trygg sala afurðanna til stórmarkaðs-
keðju í Evrópu? Vilja sjómenn öryggi
í tekjum allt árið eða fá hæsta verðið
einn daginn en síðan engar tekjur
þann næsta? Sjómenn og útgerðar-
menn hafa skotið sér undan þeirri
ábyrgð að ræða einmitt þetta atriði á
undanförnum árum, heldur ítrekað
vísað málum sínum til ríkisstjórnar-
innar. Og ábyrgðin liggur hjá báðum
aðilum. Ef samtök sjómanna og út-
gerðarmanna geta ekki leyst þetta
tiltekna atriði sjá umbjóðendur
þeirra sér ekki lengur hag í að vera
innan þeirra vébanda. Þá munu þessi
samtök einfaldlega flosna upp.“
Að undanförnu hafa fleiri og fleiri
sjávarútvegsfyrirtæki skráð sig af al-
mennum hlutabréfamarkaði. Hvern-
ig stendur á því?
„Þeir sem reka fyrirtækin í dag
vilja sjálfir hafa meiri áhrif á rekst-
urinn og rekstrarumhverfið. Eigandi
sjávarútvegsfyrirtækis ber nefnilega
ábyrgð. Ef hann fær hins vegar eng-
an arð á sitt fé vill hann ekki eiga fyr-
irtækið. Í dag hefur dregið mjög úr
áhuga fjárfesta á sjávarútvegsfyrir-
tækjum, því þeir sjá fram á að fjár-
festing þeirra mun ekki skila þeim
nægilegum arði. Það er slæmt fyrir
greinina því ef hagnaðurinn hverfur
og arður verður enginn þá er hætt við
að greinin lognist út af og fyrir henni
fari eins og landbúnaðinum.“
ÚA er fyrirtæki á Íslandi
Hvernig sérðu fyrir þér að rekstur
ÚA muni þróast, nú þegar fyrirtækið
er komið í eigu ykkar feðga?
„Auðvitað munum við koma með
nýjar áherslur í rekstrinum, líkt og
alltaf gerist með nýjum eigendum.
Mér sýnist margir kostir í stöðunni. Í
fyrsta lagi er ÚA ekki bara með starf-
semi á Akureyri. Þar er jú landvinnsl-
an og ég sé fyrir mér að meginþungi
hennar verði þar áfram, enda er fisk-
vinnslan þar mjög öflug eining. Við
eigum einnig fiskþurrkunarfyrirtæk-
ið Laugafisk á Laugum og erum að
byggja upp fiskþurrkun á Akranesi.
Við munum halda áfram að efla
Laugafisk og teljum að þar séu ótal
tækifæri og þá jafnvel víðar á land-
inu. Við eigum helming í saltfiskverk-
un á Húsavík, sem aftur rekur
vinnslu á Raufarhöfn. Auk þess á ÚA
einn frystitogara og Tjaldur annan
sem líta má á sem sjálfstæðar ein-
ingar. Væntanlega má líta á ÚA sem
fyrirtæki á Íslandi, með starfsstöðvar
víða um land. Nú eru góðar sam-
göngur og tækninni fleygir fram.
Kannski skiptir í raun engu máli hvar
fyrirtækið er staðsett, því fólkið get-
ur búið þar sem það vill. Útgerð
Tjaldsins SH er til dæmis skráð á Rifi
og skipið á þar heimahöfn. Skrifstofa
útgerðarinnar er aftur á móti í
Reykjavík en skipið landar mestum
afla á Eskifirði og á Akureyri. Skip-
stjórinn er frá Hveragerði, vélstjór-
inn frá Egilsstöðum, stýrimaðurinn
úr Hafnarfirði, kokkurinn frá Rifi og
hásetarnir frá Bíldudal, Selfossi og
Reykjavík. Hvernig geta menn sagt
að skipið tilheyri ákveðnu byggðar-
lagi eða landshluta? Tjaldurinn er
fyrst og fremst íslenskt skip og út-
gerðarstaðurinn er landið allt.“
Það er ljóst að þið feðgar hafið
fengið umtalsverða fjármuni að láni
til að fjármagna kaup ykkar á ÚA.
Mun það ekki íþyngja rekstrinum,
þannig að skera þurfi niður starfsem-
ina?
„Eflaust þarf að gera það en ekki í
miklum mæli þó. ÚA er mjög fjár-
hagslega sterkt félag en auðvitað er-
um við að nokkru leyti háðir ytri að-
stæðum og því hvernig okkur reiðir af
fyrstu árin. Það er hins vegar búið að
taka vel til í rekstri ÚA og varla hægt
að gera meira í þeim efnum. En það
má eflaust samnýta rekstur ÚA og
Tjalds ennþá meira og því fylgja án
efa einhverjar áherslubreytingar.“
En var ÚA ekki alltof dýrt?
„Frá því að ég hóf að vinna í sjávar-
útvegi hefur alltaf verið viðkvæðið
þegar kvóti, skip eða fyrirtæki ganga
kaupum og sölum að verðið sé of hátt.
Það kemur alltaf í ljós hver hefur rétt
fyrir sér í þeim efnum. Við sjáum
mikla framtíð í sjávarútvegi en það
hljóta allir að gera sér grein fyrir því
að við gerum ekki 15–20% ávöxtunar-
kröfu á eigið fé fyrstu árin. Við gerum
okkur grein fyrir því að við borgum
ekki upp fyrirtækið á nokkrum árum.
Það mun taka lengri tíma.“
ÚA hefur tekið þátt í og staðið fyrir
hvers konar þróunarstarfi í gegnum
tíðina. Munu nýir eigendur halda
áfram að leggja rækt við slíkt?
„Að mínu mati felst í því gríðarleg-
ur styrkur fyrir landvinnslu ÚA á Ak-
ureyri að vera með Háskólann á Ak-
ureyri í bæjarfélaginu. Það hefur ÚA
nýtt sér vel á síðustu árum og byggt
upp góða aðstöðu í sínum húsakynn-
um fyrir nemendur háskólans til að
sinna verkefnum.“
Þið feðgar gerðuð einnig tilboð í
Harald Böðvarsson á Akranesi, sam-
hliða tilboði ykkar í ÚA. Hvers
vegna?
Morgunblaðið/Alfons
KG-fiskverkun á Rifi gerir út einn línubát og rekur saltfiskverkun.
’ Mestu mistökin í rekstri Básafellsvoru að stjórn félagsins tók ekki á
rekstrarvandanum árið 1998. ‘