Morgunblaðið - 08.10.2004, Síða 33

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 8. OKTÓBER 2004 33
MINNINGAR
✝ Ari BjörgvinÁrnason fæddist
að Þverhamri í
Breiðdal hinn 26.
október 1918. Hann
lést á Hjúkrunar-
heimili HSSA á Höfn
29. september síðast-
liðinn. Foreldrar
hans voru þau Árni
Pálsson, f. 29.9.
1887, d. 31.1. 1955,
og Guðrún Helga
Pálsdóttir, f. 10.12.
1899, d. 14.6. 1924.
Ari átti tvo yngri
bræður sem eru Páll,
f. 6.9. 1921, d. 6.11. 1999, og
Helgi, f. 5.6. 1924. Sambýliskona
Ara var Guðrún Guðríður Stef-
ánsdóttir, f. 12.8.
1905, d. 22.5. 1999.
Ari bjó alla sína bú-
skapartíð á Setbergi
eða þar til heilsan
fór að bila og hann
flutti árið 1996 á
Dvalarheimili aldr-
aðra á Höfn að
Hvannabraut 5. Síð-
ustu árin dvaldi
hann á Hjúkrunar-
heimili HSSA á Vík-
urbraut 30.
Útför Ara Björg-
vins fer fram frá
Hafnarkirkju í dag
og hefst athöfnin klukkan 13.30.
Jarðsett verður í kirkjugarðinum
við Laxá.
Sumarið er að baki og litir
haustsins verða æ meira áberandi,
litir sem minna á að sumarið sé lið-
ið og veturinn á næsta leiti. Und-
angengnir dagar hafa verið lygnir
og sólríkir. Loftið tært, fjallahring-
urinn og jöklarnir skartað sínu feg-
ursta. Þannig kvaddi Hornafjörður
föðurbróður minn, Ara Árnason frá
Setbergi.
Ari var mikið náttúrubarn og
hafði yndi af öllum fjallaferðum og
þó einkum smalamennsku. Hann
var um margt sérstakur maður,
var vel greindur og gat svarað vel
fyrir sig. Var mjög trúaður. Stund-
um svolítið einþykkur og sérvitur
og gat líka verið mjög stríðinn,
þegar sá gállinn var á honum, án
þess þó að ætla sér að meiða nokk-
urn vitandi vits.
Ari er búinn að vera hluti af til-
veru minni frá því að ég man fyrst
eftir mér. Margar góðar minningar
koma upp í hugann þegar horft er
til baka. Minningar sem eru manni
afar kærar og tengjast Ara mest
og best. Til dæmis þegar sauðburð-
ur stóð yfir og þegar þurfti að ná
lömbunum til að merkja og marka.
Eða að fara með honum inn á dal á
vorin þegar gemlingarnir voru
reknir á fjall og vera lengi fram-
eftir úti í vornóttinni bjartri og
hlýrri. Hjálpa til við að dytta að
girðingum og eða stinga út skán.
Halda í rollur á meðan hann rúði
þær. Fara með honum á haustin í
smalanir inn á dal eða upp á heiði.
Og þegar líða fór á haustin að fara
og vitja um silunganet eða skjóta
nokkrar stokkendur. Á veturna var
farið í fjárhúsin til að gefa og
hleypa fénu út á beit. Stundum á
vetrarkvöldum var tekið í spil við
Ara og ömmu sem bjuggu á hæð-
inni fyrir neðan.
Hér er bara fátt eitt talið. Hvað
þetta var góður tími. Söknuður yfir
því sem er liðið en jafnframt þakk-
læti fyrir að hafa fengið tækifæri
til að verða samferða öllu því góða
fólki sem bjó á Setbergi í þá daga
og flest hefur nú kvatt þessa jarð-
vist.
Með þessum fáu línum langar
mig til að kveðja Ara frænda með
þökk fyrir samfylgdina. Hafðu
þökk fyrir allt og Guð geymi minn-
ingu þína.
Stefán Helgi Helgason,
Setbergi.
Okkur langar í fáum orðum að
minnast Ara Björgvins Árnasonar
frá Setbergi.
Það sem fyrst kemur upp í hug-
ann eru samverustundir við smala-
mennsku, sauðburð og önnur bú-
skaparstörf á Setbergi. En á
Setbergi í Nesjum var Ari bóndi og
ól aldur sinn frá barnæsku til elli-
ára.
Ari þótti dálítið sérlundaður.
Hann hélt fast í ýmsa gamla bú-
skaparhætti svo dæmi sé nefnt.
Verklag og skipulag nútímabú-
skaparhátta átti ekki alltaf upp á
pallborðið hjá honum. Stundum var
brosað að sérvisku hans af sam-
ferðafólki hans og stundum brosti
hann að sjálfum sér þegar hann
átti það til að vera örlítið þver.
Hann gat verið kíminn með af-
brigðum og eflaust lifa margar
hnyttnar og glettnar setningar í
hugum þeirra sem þekktu hann úr
Nesjasveit.
Á góðum degi söng Ari við bú-
störfin hvort sem var upp til fjalla í
smölun eða inni í fjárhúsunum við
gegningar. Féð virtist ekki styggj-
ast við sönginn, það þekkti tóninn
þó ekki væri hann á lágu nótunum
því mikill var raddstyrkurinn. Ari
hafði afskaplega fallega og sterka
tenórsöngrödd, var í raun hetju-
tenór. Það rifjast upp nú, er við
kveðjum hann, hversu fallega söng-
röddin hans hljómaði í kyrrðinni
inni á dal í smalamennsku. Sauð-
fénu og mannfólkinu sem í kring
um hann var leið vel við þær að-
stæður. Hann átti það til að syngja
svo tók undir í hamrabeltunum í
fjöllunum. Hann söng gömul ís-
lensk sönglög eins og „Blessuð
sértu, sveitin mín“ og það rifjast
nú upp fyrir okkur að þannig lærði
maður mörg gömul íslensk lög og
texta. Sveitinni sinni og þó sér-
staklega Setbergi unni hann mjög
og helgaði í raun krafta sína.
Í önn dagsins á Setbergi gaf Ari
sér stundum tíma til að spá í gróð-
ur og steina með okkur sem seinna
reyndist gagnlegur undirbúningur
í grasafræði og jarðfræði. Af öllum
gróðri hélt hann sjálfur mest upp á
bláklukku og af öllum steinateg-
undum hélt hann mest upp á rauð-
an jaspis. Ari var í raun fagurkeri
varðandi ýmsa hluti í náttúrunni og
gerði þeim hærra undir höfuð en
flestu í lífinu.
Hann Ari á Setbergi eins og
hann var oftast kallaður af þeim
sem til hans þekktu var ekki allra
og hafði eflaust engan áhuga á að
vera það. „Til hvurs myndi það svo
sem vera að vera allra?“ hefði hann
sjálfur getað sagt. En „til hvurs“
var eitt af snilldarlegum orðatil-
tækjum sem hann fléttaði inn í
daglegt málfar sitt og notaði
óspart. Þetta orðatiltæki hans inni-
hélt sambland af kímni og kerskni
og jafnvel fólst í því heimspekileg
vangavelta um tilurð hluta og að-
stæðna í mannlegu lífi. Oftar en
ekki varð skoplega hliðin auðsýni-
legri en aðrar í þessum vangavelt-
um hans svo nærstaddir brostu og
hlógu.
Sumardagurinn fyrsti var mikill
uppáhaldsdagur hjá Ara. Þá gaf
hann krökkunum á Setbergi sum-
argjafir sem voru alltaf vel úti látn-
ar og hnífjafnar. Núna á haustdög-
um kveðjum við endanlega
samveru við Ara, ömmu/langömmu,
frænku og Palla sem öll bjuggu á
neðri hæðinni á Setbergi, þau eru
nú öll látin. Eftir standa góðar
minningar um til dæmis spila-
mennsku síðan við vorum krakkar.
Slíkar stundir eru ómetanlegar,
vonandi ódauðlegar og rifjast upp á
stundum sem þessum.
Allar minningar okkar um Ara
eru hlýjar og notalegar og til þess
eins fallnar að vekja góða tilfinn-
ingu séu samverustundirnar rifj-
aðar upp. Hann kallaði mann
„Súru“ eða „Hnoðra“ ef við gerðum
ekki eins og hann vildi þegar við
vorum krakkar. Stærri urðu
skammyrðin ekki. Það dugði til að
við gerðum eins og hann vildi.
Þetta umhverfi sem við ólumst upp
í með kynslóðinni sem brátt er að
hverfa á Setbergi er uppruni sem
við erum þakklátar fyrir. Við ber-
um sterkar tilfinningar til Setbergs
og vonumst til að komandi kyn-
slóðir geti dvalið þar eins og sú
kynslóð sem nú er að hverfa von-
aðist til. Í dag verður jarðsunginn
góður frændi og vinur okkar, Ari
Björgvin Árnason frá Setbergi í
Nesjum. Við biðjum Guð að blessa
minningu hans.
Árný Björk Sigurðardóttir,
Árný Helgadóttir.
Látinn er góður vinur minn og
mikill öðlingur, Ari Björgvin Árna-
son, á Setbergi í Nesjum í Horna-
firði, tæplega 86 ára gamall.
Ari Björgvin var fæddur að
Þverhamri í Breiðdal 26. október
1918 en þangað hafði móðir hans,
Guðrún Helga Pálsdóttir, farið sem
vinnukona til hjónanna Ara Brynj-
ólfssonar og Ingibjargar Högna-
dóttur um sumarið 1918 og mun
Ari hafa verið skírður í höfuðið á
þeim hjónum. Hún er með sveininn
unga í Þverhamri til vors 1919 að
hún flytur til barnsföður síns að
Setbergi. Guðrún Helga var fædd
10. desember 1899 en lést mjög
ung frá þrem ungum drengjum að-
eins 25 ára 14. júní 1924. Var
yngsti drengurinn Helgi Halldór
fæddur 5. júní það ár, sá í miðj-
unni, Páll, var fæddur 6. septem-
ber 1921 en hann lést 6. nóvember
1999. Faðir Ara Björgvins var Árni
Pálsson fæddur 29. september
1887 og látinn 31. janúar 1955. Eft-
ir lát konu sinnar bjó Árni ásamt
systur sinni Guðrúnu Pálsdóttur
með sonum sínum til dauðadags.
Við lát föður síns 1955 taka þeir
bræður Ari og Páll við búi að Set-
bergi og Helgi bróðir þeirra 1956.
Þeir bræður ráku búið saman. Ari
talaði alltaf vel um fóstru sína og
frænku og sagði að hún hefði alltaf
verið eins og sín móðir. Guðrún
fóstra hans var fædd á gamlársdag
1885 og lést í hárri elli 4. júlí 1988,
þá tæplega 103 ára. Kona Ara var
Guðrún Guðríður Stefánsdóttir
fædd 12. ágúst 1905 og látin 21.
maí 1999. Þau hófu búskap á Set-
bergi 1938 og bjuggu þau saman í
rúm 54 ár eða til 1992 að Guðrún
fer á hjúkrunarheimilið Skjólgarð.
Ara kynntist ég fyrst rétt fyrir
1980 en þá var ég að vesenast með
geymslu á hjólhýsi sem ég átti. Þá
var ég vel málkunnugur Helga
bróður hans. Ég bar það í tal við
Helga hvort hann gæti kannski
geymt fyrir mig hjólhýsið inni á
Setbergi. Helgi sagðist skyldu at-
huga það fyrir mig, hann þyrfti að
ræða það við Ara bróður sinn. Svo
kom svarið nokkrum dögum síðar
að það væri sjálfsagt að geyma það
hjá þeim. Ég fer í Setberg og hitti
Ara. Hann benti mér á stað við
Kirkjubrotshraun, þar væri gott
skjól í sveig við hraunið, nú ég
geng frá hjólhýsinu þarna, síðan
árið eftir þá spyr ég Ara hvort ég
megi ekki girða í kingum það til að
verja það vegna kinda og hrossa,
jú jú, það var allt í lagi, nema að
það væri þarna nokkuð gott skjól
fyrir hrossin á veturna í þessum
sveig við hraunið. Þá var það að
Gunna hans tók af skarið og sagði
að það væri alveg sjálfsagt að ég
fengi að girða þarna, og það var
gert og setti ég niður strax um 150
skógarplöntur þarna innan girðing-
arinnar, nú nokkrum árum síðar
fékk ég að stækka girðinguna um
helming, og enn síðar eða árið 2000
fékk ég enn stærra svæði til um-
ráða sem ég girti eða um 4 hekt-
ara. Ég tel að það hafi hjálpað til
með það að Ari sá hvað lundurinn
við Kirkjubrotshraunið var orðinn
fallegur og hann hafi trúað því að
ég myndi setja áfram trjágróður í
það svæði sem ég er og byrjaður
að gera.
Þarna við Kirkjubrotshraun
myndaðist sú vinátta á milli okkar
Ara sem aldrei bar skugga á því
oft kom Ari til mín og ræddum við
gang lífsins. Ekki vorum við alltaf
sammála og þegar ég var sem há-
fleygastur þá átti Ari til með að
segja: „Mikið óskaplegt barn getur
þú nú verið, Sverrir minn,“ nú en
oftast komumst við nú að niður-
stöðu.
Ari var ekki allra, en hann tók
mér vel, alveg frá fyrsta degi, hann
átti til að ganga fram af fólki með
tilsvörum sínum og held ég að
hann hafi verið að því til að kanna
viðbrögð viðmælanda. Ari virtist
frekar hrjúfur en í brjósti hans sló
hjarta og það gott, hann mátti ekk-
ert aumt sjá, hann var mjög hjálp-
samur, það get eg borið vitni um
en margir voru þeir lambsskrokk-
arnir og kartöflurnar sem hann
færði mér.
Ari átti margar ferðir inn í dal-
inn sinn, það er Hoffellsdal og voru
þær ófáar á haustin til að leita að
sauðfé og unni hann sér ekki hvíld-
ar fyrr en hann vissi að allar kind-
ur væru komnar í hús. Hoffells-
dalur frá Setbergi og inn í Dalstafn
eru um það bil 12 kílómetrar og
ekki var alltaf farið á hesti heldur
gengið og uppá Setbergsheiði þá
var hún gengin. Bú þeirra bræðra
var meðalbú um og yfir 250 fjár og
allt að 9 nautgripir og nokkur
hross. Páll bróðir hans vann til
fjölda ára hjá varnarliðinu á Stokk-
nesi og síðar á Keflavíkurflugvelli
en alltaf kom hann heim í fríum og
vann búinu vel bæði við heyskap og
fleira. Helgi hafði vinnu af vörubíl-
um sem hann átti og rak.
Á efri árum tóku mjög að hrella
Ara verkir í mjöðmum, sérstaklega
vinstri mjöðm og gat ég talið hann
á að fara í mjaðmaliðsskiptaaðgerð
í apríl 1996. Það kostaði nokkuð
margar samtalsstundir. Hann
sagðist vera orðinn svo gamall að
það borgaði sig ekki, en hann sam-
þykkti það samt fyrir rest og fór
ég með honum í flugvél til Reykja-
víkur. Þar var aðgerðin gerð og
kom hann síðan aftur heim sjö vik-
um síðar. Eftir þá aðgerð leið hon-
um miklu betur, en um þetta leyti
var hann orðinn vistmaður á Skjól-
garði og eftir að hann kom heim
átti hann að nota hækjur fyrst á
eftir, en hann gekk nú bara með
þær og hef ég það eftir litlum
stúlkum sem áttu heima rétt hjá
Skjólgarði hvað gamli maðurinn
væri að gera með hækjur úr því að
hann notaði þær ekkert.
Ari skrifaði dagbók til fjölda ára
og hann hafði alveg sérstaklega
fallega rithönd svo að af bar, sem
hann hélt til efri ára en síðustu ár-
in þjáðist hann af parkisonsveiki og
titruðu hendur hans töluvert mikið
á stundum. Eitt var það sem hrjáði
Ara vin minn og það nokkuð mikið
en það var skammdegið, það var
honum oft erfitt og þá hefur nú oft
lagst aukið erfiðið hjá Gunnu hans
og fjölskyldu Helga bróður hans.
Ara og Guðrúnu varð ekki barna
auðið en Guðrún átti dótturina Jó-
hönnu Þorgerði Þorvarðardóttur
fædd 7. febrúar 1935, látin 31.
ágúst 2000. Jóhanna var alin upp
hjá Þorvarði Stefánssyni bróður
Guðrúnar og konu hans. Jóhanna
varð síðar kona Helga bróður Ara
og eignuðust þau fimm börn. Einn
drengur dó ungur en hin eru á lífi.
Jæja, Ari minn, þá er komið að
kveðjustundinni og veit ég að
Gunna þín hefur tekið vel á móti
þér úr síðasta ferðalaginu eins og
svo oft áður. Genginn er góður
drengur. Vertu sæll, kæri vinur, og
hafðu þökk fyrir allt.
Þinn vinur,
Sverrir Aðalsteinsson.
Í dag er kvaddur hinstu kveðju
Ari Björgvin Árnason, fyrrum
bóndi á Setbergi í Nesjum í Horna-
firði. Fyrir mér væru þessi tíma-
mót svosem ekkert merkileg nema
fyrir þær sakir, að við Ari vorum
samferða í lífinu sumarpart árið
1970, og þær samvistir settu mark
sitt á mig með varanlegum hætti.
Ég var fjórtán ára gamall, í
kaupamennsku hjá Ara þetta sum-
ar, og það er í raun ótrúlegt hversu
þessi tími hefur alla tíð staðið mér
ljóslifandi fyrir hugskotssjónum.
Ég man til dæmis eins og gerst
hafi í gær þá stund þegar fundum
okkar bar saman í fyrsta sinn. Í
eldhúsinu tók á móti mér frekar
mæðulegur maður, sem eftir stutta
kveðju, sagði mér að fara með
mjólkina út á brúsapall. Mér leist
satt að segja ekkert á blikuna við
þessi fyrstu kynni.
Ari var eins og íslensk náttúra.
Hjá honum var ýmist heiðríkja eða
dimmviðri. Þegar léttskýjað var yf-
ir honum var hann hvers manns
hugljúfi, hafði yndi af því að fræða
óharðnaðan ungling um sögu og
staðhætti. Nærvera hans var í senn
skemmtileg, fróðleg og nærandi.
Þegar lágskýjað var í hugskoti
Ara, gat yfirborðið verið hrjúft og
erfitt. En eins og er með íslenska
náttúru, þá unnu heiðríkjudagarnir
margfalt upp dimmviðrið.
Þótt á stundum hafi reynt á þol-
rifin í samvistum okkar Ara, þá
hafði allt sinn tilgang eftir á að
hyggja og ekki vafi á því í mínum
huga, að á sama hátt og ég hef alla
tíð búið að þeim áskorunum sem á
stundum fylgdu samvistum við
hann. Það var til dæmis ekki í ófá
skipti, að hann vakti mig eld-
snemma á morgnana, fyrir allan
venjulegan fótaferðatíma, til þess
eins að rökræða við mig um lands-
ins gagn og nauðsynjar. Þá var
hann útmetinn í því að vera á önd-
verðum meiði og hann naut sín sér-
staklega, þegar tekist hafði að
hleypa mér ærlega upp í umræðun-
um. Glímurnar voru erfiðar þegar
á þeim stóð, en eftir á að hyggja
var hann að herða mig upp og
kenna mér rökræður og því hafði
ég bara gott af. Sá sem tapaði sér
og missti yfirvegun, hann tapaði
rökræðunum.
Einhverju sinni hafði mér staðið
til boða að fara með Helga bróður
hans út á Höfn. Þangað hafði ég
aldrei komið þannig að mér fannst
það afar spennandi tilhugsun og
hlakkaði mikið til. Við Ari vorum
nýbúnir að hirða og koma heyi í
hlöðu og lítið framundan. Þá bar
svo við, að Ari rétti mér hrífu í
hönd og sagði að ekki væri tími til
þess arna, þar sem við þyrftum að
raka dreif. Við gengum út á Ný-
rækt, dágóðan spöl og rökuðum um
það bil tvo hektara þar sem af-
raksturinn var innan við fimm lítil
drýli. Á þeim degi hugsaði ég hon-
um þegjandi þörfina og vel það, en
hann kepptist allan tímann við að
sannfæra mig um að ekkert væri í
sollinn í þéttbýlinu að sækja. Eftir
á að hyggja, var hann að þjálfa mig
í að takast á við mótlæti og ég
hafði gott af því sem endranær.
Þótt á stundum hafi ýmislegt
gengið á, hafði hann ætíð sterka
tilfinningu fyrir því hvenær hætta
væri á því að hann gengi of langt
og þá lagði hann sig í líma við að
jafna sakir og sættast. Hann var
nefnilega þannig maður, að ekkert
mátti hann aumt sjá og góð-
mennska og blíðlyndi voru honum í
blóð borin, þótt á stundum ætti
hann erfitt með að láta það í ljós ef
þannig stóð á. Þetta kom best fram
í sendibréfunum frá honum. Þau
voru engu lík. Stíllinn, einlægnin
og orðfærið: minntu á sendibréf frá
fyrri tímum; allt öðruvísi en maður
átti að venjast bæði fyrr og síðar.
Ari var ekki langskólagenginn
maður, en rithönd og málfar var
óaðfinnanlegt og stíllinn sérstakur.
Hann var sjálflærður, fylgdist vel
með og fróður um flesta hluti, enda
samræður við hann ætíð þroskandi.
Þegar ég minnist samvistanna
við Ara hugsa ég stundum til þess
hvernig það er að klífa fjall sem
erfitt er uppgöngu. Það gengur
ýmislegt á meðan á því stendur, en
að því loknu lifir minningin ævar-
andi og sterk; eitthvað sem maður
mundi ekki fyrir nokkurn mun vilja
hafa misst af. Blessuð sé minning
hans.
Bjarni Snæbjörn Jónsson.
ARI BJÖRGVIN
ÁRNASON
S. 555 4477 • 555 4424
Erfisdrykkjur
Verð frá kr. 1.150