Morgunblaðið - 18.12.2004, Blaðsíða 38

38 LAUGARDAGUR 18. DESEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
Nýverið kom út mikið upp-flettirit um byggingarlistfrá Phaidon-útgáfunni:
The Phaidon Atlas of Contempor-
ary World Architecture. Í bókinni
eru myndir af helstu verkefnum í
byggingarlist síðustu fimm árin
víða um heim. Bókin er gríðarleg að
vöxtum og að því er kemur fram á
vef Phaidon liggur margra ára
vinna að baki henni. Í henni eru
myndir af 1.052
byggingum,
teikningar og
ítarleg lýsing
aukinheldur
sem getið er um kostnað við bygg-
inguna og svo má telja. Í bókinni er
líka tölfræðileg samantekt um arki-
tektúr víða um heim. Alls eru í bók-
inni um 5.500 myndir á 812 síðum,
en bókin er í nokkuð sérstöku broti,
45x31 sm að stærð og hálft sjötta
kíló að þyngd.
Bókin var þannig unnin að leitað
var til blaðamanna með sérþekk-
ingu á byggingarlist, listfræðinga
og arkitekta víða um heim og þeir
beðnir að tilnefna það sem þeim
þótti markverðast í hverju landi
fyrir sig. Sérstök dómnefnd vann
síðan úr tilnefningunum og valdi
það sem henni þótti markverðast í
hverju landi fyrir sig, en alls bárust
ríflega 4.000 tilnefningar.
  
Mismikið er af markverðumbyggingum í hverju landi fyr-
ir sig. Kemur kannski ekki á óvart
að flestar eru þær í Bandaríkjunum,
112 byggingar alls, 77 eru í Þýska-
landi og 71 í Japan svo dæmi séu tek-
in. Fjögur íslensk verk hlutu náð fyr-
ir augum dómnefndar og vekur
athygli að þrjú þeirra eru frá sömu
arkitektastofunni, Studio Granda, en
eitt gerði Arkibúllan. Arkibúllan var
valin fyrir þjónustumiðstöðina í
Nauthólsvík, en Studio Granda fyrir
viðbyggingu við viðskiptaháskólann
í Bifröst, Listasafn Reykjavíkur og
bílastæði og garð aftan við Kringl-
una.
Arkitektastofan Studio Granda
var stofnuð af Margréti Harð-
ardóttur og Steve Christer 1987.
Steve Christer segir að mönnum
hætti til að gleyma því að bílastæði
séu líka byggingarlist. „Þau eru
stór hluti af okkar umhverfi eins og
hvert annað umferðarmannvirki,“
segir Steve, en mörg verkefni Stud-
io Granda felast einmitt í vinnu fyr-
ir borgar- og bæjaryfirvöld að ýms-
um umferðarmannvirkjum, eins og
til að mynda hin nýja Reykjanes-
braut um Hafnarfjörð, gatnamót við
Stekkjarbakka, göngubrú og und-
irgöng við Úlfarsfell, göngubrýr yf-
ir Hringbraut og Njarðargötu og
svo má telja. Hann segir að allt sé
þetta byggingarlist og í raun mjög
mikilvægt að huga vel að hönnun á
slíkum mannvirkjum. „Það er allt of
algengt að bílastæði eru dimmur og
hálffrágenginn staður sem er eins
og það sé ekki ætlað fólki, en það
má ekki gleyma því að það er fólk
sem situr í bílunum og það þarf að
huga að því ekki síður en þörfum
bílsins.“
  
Steve Christer segir að StudioGranda hafi áður átt mynd af
byggingum í bók frá Phaidon þann-
ig að það hafi ekki komið þeim á
óvart þegar útgáfan leitaði til fyr-
irtækisins um tilnefningar. „Við
sendum þeim dæmi um það helsta
sem við höfum verið að fást við en
einnig bentum við þeim á átta stofur
íslenskar sem eru í fremstu röð að
mínu mati,“ segir Steve og bætir við
að í því ljósi hafi það komið þeim
einkar skemmtilega á óvart að svo
mörg verk þeirra hefðu orðið fyrir
valinu í bókina.
Studio Granda vinnur alltaf eitt-
hvað af verkefnum fyrir erlenda að-
ila, en Steve segir að ekki hafi bor-
ist nein verkefni í tengslum við það
að stofan sé með svo mörg verk í
þessari bók, ekki enn í það minnsta.
„Það skiptir vitanlega máli fyrir
okkur að vera nefnd sem oftast í
bókum sem þessum, að skapa stof-
unni nafn. Við fáum orðið þó nokk-
uð af boðum um að taka þátt í ýms-
um samkeppnum og útboðum
erlendis, en það er aftur á móti
mjög dýrt að taka þátt í verkum er-
lendis nema þau séu mjög stór,
ferðakostnaður er svo mikill að
hann étur upp allar tekjur af
smærri verkum.“
  
Eftir því sem starfsmenn bóka-verslana hér segja hefur bókin
selst mjög vel og reyndar ótrúlega
vel miðað við sértækt viðfangsefni
hennar, stærð og verð. Steve segir
að samkvæmt því sem starfsmenn
Phaidon hafi sagt honum hafi bókin
selst vel um allan heim, enda einkar
eigulegt verk. „Hvað bóksöluna hér
heima varðar þá hefur áhugi á
byggingarlist aukist mikið á und-
anförnum árum, henni hefur til
dæmis verið betur sinnt í sjónvarpi
og ég finn fyrir því að fólk er mun
meðvitaðra um umhverfi sitt. Von-
andi á sá áhugi síðan eftir að skila
sér til stjórnmálamanna og verða til
þess að þeir fara að velja byggingar
eftir gæðum, en ekki bara eftir því
hvað kostar að reisa þær,“ segir
Steve Christer að lokum.
Helstu byggingar í
heimi síðustu fimm árin
’Það skiptir vitanlegamáli fyrir okkur að vera
nefnd sem oftast í bók-
um sem þessum, að
skapa stofunni nafn. ‘
AF LISTUM
Árni Matthíasson
arnim@mbl.is
Morgunblaðið/Kristinn
The Phaidon Atlas of Contemporary World Architecture er engin smá-
smíði; alls eru í bókinni um 5.500 myndir á 812 síðum, en bókin er 45x31 sm
að stærð og hálft sjötta kíló að þyngd.
ÞAÐ kom mér í fyrstu svolítið á
óvart að klassískt menntað tónskáld
með mörg vel heppnuð kórverk að
baki, flaskað upp við kvæðamennsku
í föðurhúsum og með fína rödd í
þokkabót, skyldi aðeins treysta sér
til að leggja á trúbadúramið þjóð-
laga með liðsinni brezkra hljómlist-
armanna. En vitanlega slær enginn
hljómlistarmaður hendinni við út-
gáfutilboði utan úr hinum stóra
heimi (að vísu getur Green Man Re-
cords eftir plötunúmeri að dæma
varla verið gamalt í hettunni), enda
virðist hér einkum verið að stíla á er-
lenda hlustendur, þrátt fyrir að allt
sé sungið á íslenzku.
Má í því sambandi harma hversu
sjaldan tónlistararfur íslenzkrar al-
þýðu rambar orðið á varir núlifandi
afkomenda. Hef ég fyrir satt frá tón-
listarkennurum að nemendur þekki
nú varla eitt einasta íslenzkt þjóðlag
– hvort sem veldur óafsakanleg nið-
urlæging tónmenntakennslu í
grunnskólum á síðari árum eða
fleira. Sæjust því ábyggilega lítil
merki um tilvist íslenzkra þjóðlaga í
plötubúðum hér, kæmi ekki til for-
vitni erlendra ferðamanna.
Já, margt hefur breytzt frá því er
þjóðlagavakningin stóð með hæstum
blóma á 8. áratug, þó að nú virðist
loks aðeins farið að rofa til með ný-
auknu framboði. Og þar hefur Funa-
diskur Báru Grímsdóttur og félaga
alla burði til að skera sig úr sem eitt
persónulegasta og einlægasta fram-
lag í áratugi. Hver hinna 18 ráka
hefur sinn sér-
stæða sjarma, og
fjölbreytnin er
með ólíkindum
miðað við oftast
mjög sparneytinn
undirleik er ekki
sízt má þakka
smekkvísu gítar-
plokki Chris
Fosters. Harm-
ónikuleikur Kirkpatricks er líka vel
útfærður og setur enn alþjóðlegri
svip á stemmurnar, er voru til
skamms tíma oftast kveðnar undir-
leikslaust eftir að yfirvöldum tókst
að uppræta íslenzka spilamennsku-
hefð á 18. öld. Kontrabassi er aðeins
í einu númeri en hefði að ósekju
mátt koma oftar við sögu til sveif-
luauka og mótvægis við ríkjandi há-
tíðni.
Fyrst og fremst er það þó söngur
Báru sem gefur diskinum varanlegt
gildi. Röddin hefur stækkað mark-
vert og beitingin er orðin fjölbreytt-
ari en fyrir fjórum árum þegar und-
irritaður líkti henni við Guðríði
Þorbjargardóttur að kveða Varð-
lokur. Stöku sinni m.a.s. svo að nálg-
ist flökkukerlingarlegan groddah-
úmor. Það er engin spurning að
Bára gæti með aukinni sviðsreynslu
slegið í gegn sem trúbadýra, kysi
hún að leggja það fyrir sig. Undir-
leikslausu lögin hitta hörundslaust í
hjartastað, og skemmtilegt er að
heyra engilsaxneskan þjóðsöngv-
arastíl skarast við rammíslenzkar
kvæðamanna„lissur“ í frjórri kross-
gerjun að hætti heimstónlistar.
Diskbæklingurinn er vel frá geng-
inn með öllum söngtextum á ís-
lenzku og óbundinni ensku. Aðeins
fór í nánasataugarnar að hvergi
skyldi vísað til uppflettanlegra laga-
heimilda á nótum. Á maður virkilega
að trúa því á öld upplýsinga og há-
tækni að enn liggi þar hver á sínu
sem ormur á gulli?
Rammíslenzk
heimstónlist
TÓNLIST
Íslenskar plötur
18 íslenzk þjóðlög í útsetningum eftir
Báru Grímsdóttur (söngur, kantele),
Chris Foster (gítar) og John Kirkpatrick
(hnappaharmónika/ensk konsertína).
Dave Wood (ísl. fiðla í einu lagi). Hljóð-
rituð haustið 2003 í Broad Oak Studio,
Bretlandi. Tæknim.: Dave Wood. Lengd:
48:34 mín. Green Man Records GMCD
002. Dreifing: Smekkleysa.
Bára Grímsdóttir – Funi
Bára Grímsdóttir
Ríkarður Ö. Pálsson
LUX mundi er nafn á nýjum geisla-
diski með tónlist eftir Jón Nordal og
heitir eftir fyrsta verkinu á diskinum.
Þar er textinn úr Jóhannesarbók,
„Ég er ljós heimsins. Sá sem fylgir
mér, mun ekki ganga í myrkri heldur
hafa ljós lífsins“. Tónlistin er prýði-
lega raddsett, laglínurnar eru að vísu
ekkert sérstaklega aðgengilegar en
framvindan er svo eðlileg að erfitt er
að hrífast ekki af. Sönghópurinn
Hljómeyki syngur og gerir það yf-
irleitt vel; einstaka sinnum er söng-
urinn ekki alveg hreinn og efstu sópr-
antónarnir óþægilega skerandi, en
túlkunin sjálf er sannfærandi.
Á geisladiskinum eru eingöngu kór-
verk án undirleiks (a capella) og bera
þau heitið Ljósið sanna, Trú mín er að-
eins tíra og Requiem. Einnig er að
finna þrjár þjóðlagaútsetningar úr
kvæðabók Ólafs á Söndum. Það eru
aðgengilegustu tónsmíðarnar á disk-
inum, raddsetn-
ingin er hugvits-
samleg og
söngurinn er ná-
kvæmur og tilfinn-
ingaþrunginn und-
ir markvissri
stjórn Bernharðs
Wilkinsonar.
Hin verkin
svipa að mörgu
leyti til þess sem fyrst var nefnt; tón-
málið er áþekkt, stemningin alvörugef-
in og íhugul og Hljómeyki flytur þau af
viðeigandi hátíðleika. Sennilega er Re-
quiem – sálumessan – mögnuðust; hún
hefst á myrkum stefbrotum sem eftir
dramatísk átök umbreytast í himn-
eskan frið og gerist það svo eðlilega að
unaður er á að hlýða.
Hljómeyki syngur sálumessuna af-
ar fallega og einsöngur þeirra Ólafs
Einars Rúnarssonar og Hallveigar
Rúnarsdóttur er öruggur og fellur
ágætlega að heildarmyndinni. Í
stuttu máli er hér um vandaðan
geisladisk að ræða með tónlist eftir
eitt fremsta tónskáld þjóðarinnar og
hiklaust hægt að mæla með honum.
Ljósið sanna
TÓNLIST
Íslenskar plötur
Hljómeyki syngur undir stjórn Bernharðs
Wilkinsonar. Smekkleysa 2004.
Jón Nordal: Lux Mundi
Jón Nordal
Jónas Sen
Kolafarmurinn,
Fjársjóður Rögn-
valdar rauða,
Skurðgoðið með
skarð í eyra og
Veldissproti
Ottókars eru eft-
ir Hergé í þýð-
ingu Þorsteins
Thorarensen og
Lofts Guðmundssonar.
Sögurnar segja hin sívinsælu æv-
intýri um Tinna, en bækurnar, sem
nú er verið að gefa út á ný, hafa
verið uppseldar um langt árabil.
Tinni, sem er franskur blaðamað-
ur, lendir í hverju ótrúlegu ævintýr-
inu á fætur öðru. Honum til fylgdar
eru hans bestu
vinir, hundurinn
Tobbi og Kol-
beinn Kafteinn,
sem á sínar
dökku hliðar. Þá
má ekki gleyma
snillingnum Pró-
fessor Vandráði,
sem glímir við
heyrnarleysi og á það til að mis-
skilja menn. Einnig eru hinir ná-
skyldu en misskildu lögreglumenn
Skapti og Skafti sjaldan langt und-
an.
Útgefandi er Fjölvaútgáfan. Bæk-
urnar eru 62 bls. hver. Kynning-
arverð kr. 1.100.
Börn
Ljónið, nornin og skápurinn er eftir
C.S. Lewis í þýðingu Kristínar R.
Thorlacius.
Bókin segir frá börnunum Pétri,
Súsönnu,
Játvarði og
Lúsíu sem
rekast á dul-
arfullan
gamlan skáp
sem felur
inngang inn í
ævintýra-
landið Nar-
níu, þar sem finna má undursam-
legar skepnur, talandi dýr og tré
sem eiga það til að rífa sig upp og
dansa. En ekki er allt með felldu í
Narníu, því hvíta nornin hefur dreift
ís og kulda um allt. Ljónið Aslan er
sá eini sem getur sigrað hana og
leyst landið úr hinum illu álögum.
Börnin verða að finna ljónið áður en
það er um seinan. Ef þeim bregst
það mun nornin taka þau til fanga
að eilífu.
Hér er um að ræða sérstaka
stytta og myndskreytta útgáfu, sem
ætluð er yngstu lesendunum.
Útgefandi er Fjölvaútgáfan. Bókin
er 44 bls. Kynningarverð er 1.400
kr.
Börn