Morgunblaðið - 18.12.2004, Blaðsíða 80

80 LAUGARDAGUR 18. DESEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
ÞAÐ VILL svo til að um þessi jól
gefst minni tími til lestrar en oft áð-
ur, frídagarnir eru sorglega fáir. Það
ætti þó ekki að
aftra neinum frá
að grípa í bók,
bara taka daginn
snemma, enda af
nógu að taka.
Cloud Atlas
eftir David
Mitchell er með
bestu bókum árs-
ins þótt hún hafi
ekki unnið til Booker-verðlauna að
þessu sinni, líkast til einhver pólitík
á bak við það. Bókin er fimm sögur
fléttaðar saman, sögur sem spanna
allt frá miðri nítjándu öld hundruð
ára langt fram yfir heimsenda. Í öll-
um sögunum veltir Mitchell fyrir sér
villimennsku og siðmenningu, því
hvernig rándýr og fórnarlömb
þeirra speglast í gegnum mannkyns-
söguna, þótt allt umhverfi okkar
breytist breytist maðurinn ekki, til-
finningar eru þær sömu árið 300 og
3.000. Sceptre gefur út.
Bók Michels
Fabers, The
Crimson Pedal
and the White, er
einmitt ein af
þeim bókum sem
rifja upp með
manni hve gaman
er að elska, svo
ljóslifandi verða
persónur bók-
arinnar við lesturinn. Bókin segir frá
vændiskonunni Sugar og manninum
sem kaupir hana sem hjákonu, hin-
um ráðvillta William Rackham. Sug-
ar verður til þess að Rackham fær
áhuga á að koma sér áfram í heim-
inum, fyllir hann orku og dug, og áð-
ur en varir er hún komin inn á heim-
ilið sem barnfóstra. Sagan gerist
undir lok nítjándu aldar og eins og
fram kemur í bókinni fékk ekkert
brúað gjána sem var á milli yfirstétt-
arinnar og lægri stétta, á milli Rack-
hams og Sugar, ekki einu sinni lost-
inn. Canongate
gefur út.
Glæpasagan
Out eftir jap-
önsku skáldkon-
una Natsuo
Kirino varð met-
sölubók í Japan
og hefur vakið
mikla athygli í
Bretlandi á þessu ári sem er að von-
um því hún er einkar krassandi og
blóðug glæpasaga. Sagan segir af
fjórum konum sem vinna við að
pakka tilbúnum mat og allar að nið-
urlotum komnar fyrir ólíkar sakir. Á
endanum gefst ein þeirra upp og
myrðir spilafíkilinn og ofbeldissegg-
inn eiginmann sinn, en hinar leggja
henni lið við að búta líkið niður og
farga því. Bráðskemmtileg saga með
sterkum femínískum undirtón,
hrikaleg á köflum en einkar vel
skrifuð þannig að þótt ofbeldið sé
hrátt og ruddalegt þvælist það ekki
fyrir persónusköpun og söguþræði.
Vintage gefur út.
Ein eftirminnilegasta bók ársins
er sagan Jonathan Strange & Mr
Norrell eftir Sus-
annah Clarke.
Hún vakti tals-
verða athygli og
mikið var um
hana fjallað í dag-
blöðum og tíma-
ritum vestan hafs
og austan. Bókin
gerist í Englandi
í upphafi nítjándu
aldar þegar galdrar eru orðnir við-
fangsefni fræði- og áhugamanna
sem sumir trúa á galdra en flestir þó
ekki, fyrir þeim eru galdrar sagn-
fræðilegt viðfangsefni. Þá er það að
hinn dularfulli hr. Norrell lætur
stytturnar í Jórvíkurdómkirkju tala
að menn átta sig á að galdrar eru
rammasta alvara. Í framhaldi af því
heldur hr. Norrell til Lundúna að
leggja sitt af mörkum til stríðsins
gegn franska hernum undir stjórn
Napoleons. Frábær skemmtun og
drjúg; bókin er tæpar 800 síður.
Bloomsbury gefur út.
Þeir sem vilja hafa bækurnar
hnausþykkar, hvort sem litið er til
umbúða eða innihalds, ættu að líta til
stórvirkis Neals Stephensons Barq-
ue Cycle sem hann lauk við á árinu
en þá komu út annað og þriðja bindi
verksins. Bækurnar þrjár, Quick-
silver, The Confusion og The Sys-
tem of the World, eru samtals um
2.500 síður og ættu því að endast
eitthvað fram yfir jól. Fyrsta bindið
er fáanlegt í kilju en hinar tvær eru
enn aðeins til innbundnar. Það er
mikið undir í þessum gríðarmikla
þríleik Stephensons, hann er að
velta fyrir sér uppruna heims-
myndar nútímans, þeim tíma er
gömul vísindi og trú víkja fyrir efa-
hyggju og nýrri
sýn á sannleik-
ann. Sömu sögu-
hetjurnar hnýta
leikinn saman,
þrenningin Dani-
el Waterhouse,
Eliza de la Zour
og ugluspegillinn
Jack Shaftoe.
Ættarnöfnin
Waterhouse og
Shaftoe þekkja
menn úr bókinni
mögnuðu Crypt-
onomicon, sem
gerist á okkar
tímum, þótt engin
eiginleg tengsl
séu á milli; les:
ekki þarf að lesa
Cryptonomicon
til að njóta Bar-
rokk-þríleiksins.
William Heinem-
ann gefur út.
Með þekktustu
teiknimyndabók-
um sögunnar er
Maus eftir Art
Spiegelman, sem
segir frá ofsókn-
um nasista gegn gyðingum. Ekki var
bara að teikningarnar voru
skemmtilega af hendi leystar, heldur
var sagan einkar vel skrifuð og
áhrifamikil, næmt innsæi og skiln-
ingur á hörmungum sem erfitt er að
lýsa og ógreiningur að skilja. Í ljósi
þess kemur varla á óvart að In the
Shadow of No Towers sé álíka
snilld, en í henni beinir Spiegelman
sjónum að árásinni á tvíturnana í
New York. Spiegelman byrjaði á
verkinu 11. sept-
ember 2001 og
lauk við það 31.
ágúst 2003, en í
því segir hann frá
sorginni og ör-
væntingunni sem
greip um sig þeg-
ar fólk áttaði sig á
hvað var á seyði
og síðan gremjunni yfir því hvernig
ríkisstjórn Bandaríkjanna með
George Bush í broddi fylkingar nýtti
sér árásirnar í pólitískum tilgangi og
til að rökstyðja glappaskot og
heimsku. Viking gefur út.
George Pelecanos er einn helsti
glæpasagnahöfundur Bandaríkj-
anna nú um stundir og fer batnandi
með hverri bók. Hann hóf ferilinn
með prýðilegum bókum um grísk-
ættaða Bandaríkjamenn, þekkir
enda vel til kjara þeirra, en í seinni
tíð hefur hann helst skrifað um þel-
dökkan einkaspæjara, Derek
Strange. Áður en Strange varð
einkaspæjari var hann lögga og
Hard Revolution segir einmitt frá
þeim árum, er eins konar forleikur
að þeim bókum sem síðar komu. Í
bókinni er Strange nýgenginn í lög-
regluna en bróðir hans er hálfgerður
ónytjungur – að hluta arfur frá upp-
vextinum eins og
kemur í ljós. Pel-
ecanos lýsir því
vel hvernig
Strange er milli
tveggja elda, nýt-
ur lítillar virð-
ingar meðal
hvítra starfs-
bræðra sinna og
fær bágt fyrir
búninginn hjá svörtum nágrönnum
sínum enda fátítt á þeim tíma sem
bókin gerist, undir lok sjöunda ára-
tugarins, að litir séu í lögreglunni.
Orion gefur út.
Draumur bókavinarins er að kom-
ast í fornbókabúð eða bókasafn fullt
af bókum sem hann ekki vissi að
væru til, fullt af fyrirheitum um
ókunn ævintýri. The Shadow of the
Wind eftir Carlos Ruiz Zafón segir
einmitt frá slíku og veltir reyndar
fyrir sér fyrirbærinu bók, hvað er
það sem heldur bók á lífi. Sagan ger-
ist í Barcelona 1945 og segir frá pilti
sem kemst í tæri við leynilegt bóka-
safn fyrir tilstilli
föður síns sem er
félagi í leynireglu
bókaáhuga-
manna. Í bóka-
safninu dularfulla
finnur piltur bók
eftir hinn leynd-
ardómsfulla Jul-
ián Carax, sem
flúði Spán af
ókunnum ástæðum og lést í útlegð.
Drengurinn fer að leita að fleiri bók-
um eftir Carax og kemst þá að því að
öll eintök þeirra hafa verið eyðilögð
af dularfullum manni sem er einmitt
á höttunum eftir eintakinu sem pilt-
urinn er með undir höndum – síð-
ustu bókinni sem til er eftir Carax.
Phoenix gefur út.
Lesið um jól og áramót
Margir nota tækifærið um hátíðirnar og sökkva sér í bóklestur.
Árni Matthíasson mælir með nokkrum kjörgripum sem út komu á árinu.
arnim@mbl.is
NÚ ER svo komið að gruggið, sem
tröllreið öllu í tónlistarheiminum á
tíunda áratugnum, er tónlist-
arstefna fortíðarinnar. Ekki svo að
skilja að hljómsveitir séu ekki undir
áhrifum frá grugginu, heldur er
blómatími stefnunnar að baki, svip-
að og glysrokksins á áttunda og ní-
unda áratugnum, pönksins á þeim
áttunda og rokks og róls á þeim
sjötta. Það er svolítið magnað og
sýnir hvað tíminn líður.
Hoffman er hörku rokksveit og
sækir mikið í gruggið. Mörg lögin
byggjast á gítarriffum sem hefðu
vel getað komið úr magnaranum hjá
Gunna Bjarna árið 1994 eða ’95,
enda átti Jet Black Joe nokkra eft-
irminnilega gruggspretti, blessuð sé
minning þeirrar frómu sveitar.
Samt minnir Hoffman mann eig-
inlega mest á gömlu kallana í
Screaming Trees, sem áttu hörku-
lög á borð við „Nearly Lost You“.
Önnur hljómsveit sem kemur upp í
hugann er Stone Temple Pilots, sem
gerði garðinn frægan á svipuðum
tíma.
Tónlist Hoffmans er af þessum
toga, hún færir mann tíu ár aftur í
tímann. Hammond-orgelið dregur
ekki úr þeirri tilfinningu. Þó tekst
þeim félögum að bæta við gruggið
áhrifum frá tónlist fyrri og seinni
tíma og auðvitað eigin einstaklings-
einkennum. Úr verður áheyrileg og
skemmtileg blanda. Lagið „Cunts“
er til að mynda meira í ætt við
paunk en gruggrokk.
Hljóðfæraleikur Hoffmans er all-
ur til fyrirmyndar. Hljómsveitin er
gríðarlega þétt, en þó ansi langt frá
því að virka jafn kraftmikil á plöt-
unni og á tónleikum. Kraftinum er
einfaldlega ekki komið til skila;
hljómurinn er aðeins of fágaður.
Söngur Ólafs er mjög góður, en
hann er samt haldinn þeim kvilla að
beita röddinni svipað og Eddie
Vedder, sem fer í taugarnar á mér.
Þetta hafa hundruð söngvara gert
síðan Vedder ruddi brautina og það
er ekki að mínum smekk. En það er
auðvitað bara mitt vandamál. Best-
ur finnst mér Ólafur þegar hann
sleppir sér, eins og í fyrrnefndu lagi
„Cunts“, sem „paunkar feitt“.
Annar löstur er enskuframburð-
urinn. Hann er svo sem ekki betri
eða verri en almennt gerist, en það
fer hreinlega í taugarnar á mér að
heyra orðið „touch“ borið fram
„töts“. Kannski er ég bara búinn að
fá of mikinn skammt af lélegum
enskuframburði að undanförnu með
því að hlusta á Stjörnuleitina, en
engu að síður held ég að Hoffmenn
ættu að reyna að laga þetta í næstu
atrennu.
Bad Seeds er skemmtilegur
frumburður. Bestur er hann þegar
Hoffman hallar sér fremur að
paunkinu en grugginu, en hvað sem
því líður er framtíðin hoffmennsk.
Grugg
og ról
TÓNLIST
Geislaplata
Fyrsta geislaplata hljómsveitarinnar
Hoffman. Hana skipa Ólafur Kristján Guð-
mundsson söngvari, Magni Freyr Inga-
son trommuleikari, Ástþór Ágústsson
bassaleikari, Gunnar Geir Waage gít-
arleikari, Víkingur Másson gítarleikari og
Þórir Ólafsson Hammond- og hljómborðs-
leikari. Upptökur fóru fram í Stúdíói Sept-
ember í febrúar og ágúst 2004. Upp-
tökustjóri var Silli og Axel sá um
masteringu í Stúdíói Írak. Lög, textar og
framleiðsla í höndum Hoffmans.
Hoffman – Bad Seeds

Ívar Páll Jónsson
ÞAÐ var kátt á hjalla í veit-
ingastaðnum Gullhömrum í Graf-
arholti þegar þar var haldin
Jólahátíð fatlaðra í fimmtánda
sinn. Á hátíðinni, sem haldin var í
samstarfi við Sjálfsbjörg, Styrkt-
arfélag vangefinna og Svæð-
isskrifstofu fatlaðra, komu fram
margir af vinsælustu skemmti-
kröftum landsins, þ.á m. Laddi,
Strákarnir úr 70 mínútum, Nylon,
Idol-stjörnurnar Kalli Bjarni og
Jón Sigurðsson og Simmi, Idol-
kynnir. Einnig lék þar unglinga-
sveitin Hásin og leikhópurinn Perl-
an var með skemmtiatriði.
Og viðtökurnar létu ekki á sér
standa því að sögn skipuleggjand-
ans André Bachmanns þá var met-
mæting, alls 650 manns sam-
ankomnir til að skemmta sér
konunglega.
Skemmtun | Vel heppnuð jólahátíð fatlaðra
Sungið með 70 mínútum og Jónsa
Ljósmynd/Hákon Freyr Freysson
Viðstaddir tóku vel undir með Kalla Bjarna.
Ljósmynd/Hákon Freyr Freysson
Jón Sigurðsson náði vel til gesta á jólahátíðinni.
Kalli Bjarni gaf sér tíma til að ræða við krakkana, sem sýndu mikinn áhuga.