Morgunblaðið - 18.12.2004, Blaðsíða 79

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 18. DESEMBER 2004 79
MENNING
Leikstjóri Sólrisuhátíðar
Menntaskólinn á Ísafirði auglýsir eftir leikstjóra til að stýra árlegri
nemendasýningu á Sólrisuhátíð skólans í byrjun mars.
Sólrisuhátíð er samfelld lista- og menningarhátíð sem nemendur
skólans standa fyrir á hverju ári. Upphaf og jafnframt hápunktur
hátíðarinnar er leiksýning skólans sem frumsýnd er fyrstu
vikuna í mars. Gert er ráð fyrir 6 vikna æfingatímabili.
Umsóknarfrestur er til 30. desember nk.
Allar nánari upplýsingar
veitir Ólína Þorvarðardóttir skólameistari
í síma 450 4401 og 456 3139.
HELDUR óvenjulegir tónleikar
verða haldnir í Listasafni Íslands á
morgun – ef tónleika skyldi kalla. Í
það minnsta verður tónlist flutt þar,
ný tónlist samin fyrir tríóið sem hana
ætlar að flytja. Adapter heitir það og
er skipað þeim Gunnhildi Ein-
arsdóttur á hörpu, Kristjönu Helga-
dóttur á flautu og Matthias Engler á
slagverk. Þremenningarnir hafa
fengið sjö tónskáld frá ýmsum lönd-
um til að semja fyrir sig verk, og ætla
þau að nota þau til að fremja eins
konar tónlistargjörning í bland við
myndlistarsýninguna sem nú stendur
yfir í Listasafninu, Ný íslensk mynd-
list.
20 mínútur á tveimur tímum
Gjörningurinn stendur milli kl. 14
og 16, en samtals verður ekki leikin
tónlist í meira en tuttugu mínútur.
Þannig verða leikin tuttugu verk, sem
hvert um sig er ekki nema ein mínúta
að lengd. „Þetta er dálítið óvenjuleg
hljóðfæraskipan, harpa, flauta og
slagverk,“ viðurkenna þau Kristjana
og Matthias í samtali við Morg-
unblaðið. „En hún er um leið áhuga-
verð og stendur okkur ekki fyrir þrif-
um, þar sem við flytjum bara verk
sem eru skrifuð sérstaklega fyrir
okkur og þetta tilefni.“
Verkin tuttugu eru eftir Áka Ás-
geirsson, Önnu S. Þorvaldsdóttur og
Inga Garðar Erlendsson frá Íslandi,
Asmus Trautsch og Tom Rojo Poller
frá Þýskalandi, Nataliu Dominguez
Rangel frá Kólumbíu og Antti Auv-
inen. Að sögn flytjendanna eru þau
öll ólík, að því undanskildu að þau
taka öll eina mínútu í flutningi, og eru
fyrir allar samsetningar sem hægt er
að gera úr þessum þremur hljóð-
færum. „Það verður áreiðanlega
áhrifaríkt fyrir gesti á sýningunni að
heyra allt í einu eina mínútu af tónlist
mitt inni í þögninni á listasafninu,“
segja þau. „Og sum tónverkin eru
beinlínis skrifuð með ákveðin verk á
sýningunni í huga, eins og til dæmis
verk Áka og Inga. Öll tónskáldin
kynntu sér sýninguna, annaðhvort
með því að heimsækja hana eða með
því að skoða hana á Netinu, og nýta
sér hana að einhverju leyti í verkum
sínum.“
Múrinn rofinn
Kristjana og Matthias segja eitt af
markmiðum Adapter með gjörningi
af þessu tagi að brjótast út úr ramma
hins hefðbundna tónlistarforms, í sal
með sviði og áheyrendasætum. „Okk-
ur finnst áhugavert að flytja tónlist í
nýju samhengi, á borð við þetta,“
segja þau. „Oft eru lítil tengsl milli
flytjenda og áheyrenda á venjulegum
tónleikum, og við vonumst til að rjúfa
þann múr að einhverju leyti. Í sam-
hengi við myndlistina – sem er órjúf-
anlegur hluti af þessum verkum –
verða áhrifin kannski enn meiri fyrir
hlustandann, og öfugt – áhrif mynd-
listarinnar verða sterkari í tengslum
við tónlistina.“
Þau benda á að oft þyki fólki erfitt
að skilja nútímatónlist – á tónleikum
þar sem leikið er til dæmis eitt gam-
alt verk og svo eitt nýtt stingi hið nýja
oft í eyrun. „Fólk spyr sig: Verkið áð-
an var svo fallegt, og nú kemur þetta?
En ef verkin eru sett í eitthvert allt
annað samhengi, eins og við erum að
reyna, verður til allt önnur reynsla.
Sérstaklega vegna þess að tónverkin
eru svo stutt, að þau gefa bara ör-
skotsinnsýn í allt annan heim. Fyrir
vikið verða þau miklu áhugaverðari.“
Tónlist | Adapter með tónlistargjörning í Listasafni Íslands
Ein mínúta af tónum
Morgunblaðið/Jim Smart
„Það verður áreiðanlega áhrifaríkt fyrir gesti á sýningunni að heyra allt í
einu eina mínútu af tónlist mitt inn í þögninni á listasafninu,“ segja að-
standendur Adapter-tríósins, sem fremur tónlistargjörning í tengslum við
myndlistarsýningu Listasafns Íslands á morgun, sunnudag.
ÚT ER kominn DVD-diskurinn Af
hverju tekur laxinn? Og er „fyrir alla
veiðimenn, byrjendur og lengra
komna“, eins og stendur á kápu
disksins. Útgefandi er Tökur ehf. en
leiðsögumaður áhorfenda er leik-
arinn og skemmtipinninn Gunnar
Helgason sem telst „nýr“ í sportinu.
Aðeins um efni disksins. Tilefni
hans virðist tvíþætt, annars vegar er
greinilega ætlunin að leiða byrjendur
og stutt á veg komna inn í hugarheim
fluguveiðinnar. Það er talsvert marg-
þættur hugarheimur. Vönum mönn-
um finnst þar fátt flókið, en byrj-
endur gætu hræðst alla tæknina og
spekúleringarnar. Hins vegar er
Gunnar að leita svara við því hvers
vegna laxinn taki flugu. Hann segir
okkur í byrjun að hann líti til þess að
fái hann svar eða svör við þeirri
áleitnu og ósvöruðu spurningu, þá
eigi hann möguleika á því að verða
betri veiðimaður og fengsælli. Og þar
með allir hans áhorfendur. Hann set-
ur efnið skemmtilega upp, byggir það
nánast frá grunni rétt eins og einhver
mannaði sig upp í að stíga loks fyrsta
skrefið og freista þess að ganga veiði-
gyðjunni á hönd. Eftir fluguhnýt-
ingar- og kastnámskeið og ráðlegg-
ingar á vinstri hönd og hægri, er
Gunnar loksins farinn með okkur út í
á að veiða. Þar hittir hann ýmsa
snjalla veiðimenn sem allir miðla af
reynslu sinni um hin ýmsu trix í
fluguveiði og allir reyna þeir að svara
spurningunni áleitnu, hvers vegna
tekur laxinn?
Það er skemmst frá að segja að
spurningunni er jafnósvarað fyrir
skoðun disksins og eftir skoðun hans.
Eftir sem áður stendur röð kenninga
sem allar eru fyrirfram vel þekktar.
Laxinn tekur vegna
þess að hann er a) pirr-
aður, b) að leika sér, c)
reiður, d) að hreinsa að-
skotahluti úr ánni, e) að
bregðast við flugunni
vegna minninga um
glaða daga sem seiði
o.s.frv. Þetta hafa
stangaveiðimenn allt
heyrt áður og líklega
liggur svarið þarna ein-
hvers staðar, eða alls
staðar, og jafnvel víðar.
En þó að Gunnar fái
ekki lokasvar og þar
með útskrift úr háskól-
anum mikla þá er disk-
urinn eigi að síður mikill fengur fyrir
stangaveiðimenn. Myndataka er á
tíðum stórgóð og mikið hefur verið
talað manna í millum um mynd-
skeiðið þar sem þeir fé-
lagar ná laxinum neðan
vatnsborðs að renna
sér að flugunni og taka
hana. Það er vissulega
glæsilegt augnablik, en
jafnflott er myndskeið
þar sem lax tekur „hits-
aða“ flugu í Klingeberg
í Laxá í Kjós og enn
flottari er takan þegar
tveir veiðifélagar
freista þess að ná laxi
sem hefur slitið sig
lausan í löndun! Það
eru mörg virkilega
skemmtileg augnablik
á þessum diski og leið-
sögumaðurinn skemmtilega „vitlaus“
og laus við að taka sjálfan sig of hátíð-
lega.
DVD-MYND
Veiði
Eftir Gunnar Helgason.
Útgefandi Tökur ehf.
Af hverju tekur laxinn?
Guðmundur Guðjónsson
Gunnar Helgason
Af hverju tekur laxinn?
SÝNINGARPORTIÐ á horni Bar-
ónsstígs og Laugavegs heldur
áfram metnaðarfullum sýningum
sínum og ef svona heldur áfram
mælist ég til að sýningarrýmið
verði gert opinberara en nú er og
opnunartímar þess aðgengilegri.
Hrafnkell Sigurðsson sýnir í Ban-
ananas nú um stundir og sýning
hans á alla athygli skilið en hún er
með því besta sem ég hef séð um
nokkurn tíma. Í gegnum tíðina hef-
ur Hrafnkell alltaf haft sterka til-
hneigingu í átt að strangflatarlist,
hann hefur t.a.m. unnið með ljós-
myndir þar sem þetta hefur komið
fram eins og húsamyndir hans
sýna. Hann hefur einnig sérstakt
auga fyrir hversdagslegum hlutum,
margir kannast við ljósmyndir hans
af snjósköflum, ruslapokum og ekki
síst tjöldum, en tjöld hans prýða
símaskrá landsmanna 2004. Hrafn-
kell hefur það sem er séreinkenni
árangursríkra myndlistarmanna,
hann hefur sterka sýn. Þessari ein-
stöku sýn hans á umhverfi sitt
tekst honum síðan jafnan að miðla
að því er virðist áreynslulítið til
áhorfenda, það er alltaf eitthvað
flott við verkin hans og svo er einn-
ig í Banananas, í þessu litla porti
sem virðist ekki bjóða upp á mikið.
Hrafnkell nýtir aðstæðurnar til
fulls sér í hag, notar m.a. fundna
hluti á staðnum í innsetningu sína.
Í kynningarbréfi með sýningunni
er að finna ljóðrænan og dálítið
dularfullan texta sem virðist lýsa
eins konar dulrænni reynslu lista-
mannsins í sambandi við óhapp í
hálku og starfsmenn sorphirðu-
nnar. Myndband, veggverk og
fundnir hlutir skapa síðan óræða og
marglaga innsetningu sem þó er of-
ureinföld að gerð og mjög aðgengi-
leg. Hrafnkell hefur sérstakt lag á
að gera verk sem virðast einföld en
bjóða samt upp á ýmiss konar
vangaveltur. Veggverk hans eru
hér í anda strangflatarverka en
efniviður þeirra tengir þau við sam-
tímalist á skemmtilegan hátt. Orð-
ræða og hugmyndir listamanna
sem unnu í anda strangflatarhugs-
unar fyrr á tímum koma upp í hug-
ann, þegar hinn ytri heimur átti
ekki að vera hluti af verkunum, þau
áttu ekki að vísa í annað en sjálf
sig. Hrafnkell gefur þessari hug-
mynd langt nef en gengur þó í
smiðju stefnunnar um leið, reyndar
eru verk hans frekar í anda ný-
strangflatarstefnunnar sem upp
kom í lok síðustu aldar, neo-geo.
Staðsetning, efni og útlit veggverk-
anna, fundnu hlutirnir og myndin
af brölti ruslabílsins skapa saman
dularfulla stemningu sem lifir
áfram með áhorfandanum. Þessi
litla sýning gefur áhorfandanum
góða mynd af verkum og vinnulagi
Hrafnkels sem sífellt sækir á eftir
því sem árin líða.
Ekkert hversdags-
legt við sorphirðuna
MYNDLIST
Gallerí Banananas
Til 18. des. Opið eftir samkomulagi.
Blönduð tækni, Hrafnkell Sigurðsson
Ragna Sigurðardóttir
Sýningin „er með því besta sem ég hef séð um nokkurn tíma“.
Hausthefti tímaritsins Sögu er komið
út og er efni þess fjölbreytt að vanda.
Ritstjórar eru Hrefna Róbertsdóttir og
Páll Björnsson.
Meðal efnis er samtal Agnesar S.
Arnórsdóttur við dansk-norska prófess-
orinn Idu Blom. Þá rekur Arnþór Gunn-
arsson upphafssögu Reykjavík-
urflugvallar, hvernig drög voru lögð að
byggingu hans á árunum milli stríða og
hvaða áhrif hernámið hafði á bæði
byggð og fyrirhugað útivistar- og
íþróttasvæði í Vatnsmýri og Öskjuhlíð.
Njörður Sigurðsson greinir frá rann-
sókn sinni á félagslegum aðstæðum
fósturbarna í Reykjavík á fyrri hluta 20.
aldar. Þriðja stóra greinin er eftir Ólöfu
Garðarsdóttur þar sem hún tekur til
umfjöllunar brjóstagjöf og barnaeldi á
19. og fyrri hluta 20. aldar og rekur
hluta af niðurstöðum doktorsritgerðar
sinnar um það efni. Þá birtist síðari
hluti ítardóms Helgu Kress um rit
Hannesar H. Gissurarsonar Halldór
1902–1932. Hér rekur Helga m.a.
notkun Hannesar á textum annarra en
Laxness, um tuttugu manns. Tvær
sjónrýnisgreinar eru í heftinu: Halldór
Bjarnason fjallar um sögusýningar, vef-
síðu og heimildarmynd í sjónvarpi sem
gerðar voru í tilefni heimastjórn-
arafmælis og Hrefna M. Karlsdóttir rit-
ar um starfsemi Síldarminjasafnsins á
Siglufirði. Auk þess er að finna í heft-
inu nokkrar viðhorfsgreinar og fjöl-
marga ritdóma og ritfregnir. Tímaritið
Saga kemur út tvisvar á ári og útgef-
andi er Sögufélagið Reykjavík.
Tímarit
Vísur fyrir vonda
krakka er ljóða-
bók fyrir börn eft-
ir Davíð Þór
Jónsson. Lilja
Gunnarsdóttir
myndskreytti.
Davíð Þór er þekktur fyrir gamanmál
og í þessari bók yrkir hann vítt og
breitt um daglegan veruleika eins og
hann horfir við íslenskri æsku og tek-
ur hvorki sjálfan sig né yrkisefni sín
hátíðlega, enda kaldhæðnin aldrei
langt undan.
Bókin er 52 bls. Útlit: 1001 nótt/
Svavar Pétur Eysteinsson. Útgefandi
er 21 12 kúltúr kompaní