Morgunblaðið - 18.12.2004, Blaðsíða 56

56 LAUGARDAGUR 18. DESEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Mikið úrval af Henson göllum og skóm
á börn og fullorðna.
Frábært verð.
Sendum í póstkröfu um allt land.
Garðatorgi, Garðabæ s. 565 6550
Hafnarstræti 106, Akureyri s. 462 5000
Laugavegi 62
sími 511 6699
Glæsibæ
sími 511 6698
Gar›atorgi
sími 511 6696
afsláttur50%
af barnaumgjörðum til jóla!
Á Garðatorgi í dag laugardag
Stór handverksmarkaður.
Torgmessa kl. 15:00
Séra Hans Markús Hafsteinsson & Séra Friðrik Hjartar
Kirkjukór Vídalínskirkju og Kvennakór Garðabæjar
Einleikur á trompet
Lifandi tónlist frá 16:00 -18:00 jólasv
ein
n v
erð
ur
á s
væ
ðin
u
sími 565 6020 – fax 565 6880
ÞAÐ ER margs að gæta, þegar
meta skal gildi votlendis og vert
að aðgæta hvar breytingar verða
til heilla.
Mér, eins og öðrum
verður helzt fyrir að
skoða það sem mér er
næst og eg þekki
best. Eg bý í þeirri
göfugu sveit, sunn-
anundir Skarðsheiði –
sveitinni ofan Hval-
fjarðar.
Þar er til skiptis
votlendi og þurrlendi.
Menn völdu sér í upp-
hafi bústaði í þurr-
lendinu, t.d. á sjávar-
bakkanum, eða uppi
við fjöllin. Nær aldrei í mýrum!
Stór svæði voru blautir flóar og
oft bráð ófærir, nema á frosnu,
jafnvel þá voru blár og kílar til
farartálma. Þess vegna lögðu
menn leiðir um fjörur eða með
fjallsrótum. Flóarnir voru torfær-
ur.
Það var því ánægjuleg breyt-
ing, þegar hægt var að leggja
vegi beint yfir forirnar og þurrka
landið fyrir búsetu, jafnt manna
og dýra. Eg sá það gerast!
Þegar land fór að þorna komu
mófuglar ýmiskonar og námu
það. Síðan þekki eg marga fugla,
sem eg hafði ekki séð áður. Eg
sakna þó óðinshanans (mógraf-
arálftar) en í staðinn fékk eg
þórshanann, þennan forvitna og
fallega fugl. Mógrafanna sakna
eg ekki, þessara farartálma, þær
stóðu jafnan hálf-fullar af skolpi,
hættulegar mönnum og skepnum.
– Það var mokað ofaní þær og
það var gott!
Við það að landið þornaði,
myndaðist nýtt búsvæði, sem
strax var notað, til dæmis kom
skógarþröstur í skurðbakkana og
á síðsumrum kliðaði um allt af
þrastafjölskyldum, sem fundu sér
viðurværi í rotnandi mó-
jarðveginum, einnig kom jaðrak-
aninn (votlendisfuglinn sá). Hann
fann hér bústað á túnum okkar
og hefur ekki hopað héðan síðan!
Fjöldi fugla margfaldaðist, þeir
virðast finna nóg
fyrir sig í ræktuðu
landi hjá okkur.
Mófuglar, sem
jafnan velja sér mó-
lendi og fjalllendi,
eiga í vök að verjast,
þar er ekki ræktun
okkar um að kenna,
heldur er mikil
gróska í ref, sem lif-
ir á því sem landið
gefur, á sumrum er
það kannske mest
mófuglar. Þessvegna
leitar nú spóinn og
stelkurinn, jafnt og hrossagauk-
ur, lóuþræll o.fl. skjóls í afgirtum
svæðum, heima við bæi, sem eru
tófuheld, jafnvel rjúpan er farin
að leita inná friðhelgi ræktunar-
landa, þó hef eg ekki séð hana í
túnum ennþá, en allt í kringum
þau!
Þurrlendið gefur meiri upp-
skeru fyrir fuglana.
Nú vil eg biðja ykkur að gæta
að hvort bót sé að því, að gera
framþurrkað land aftur að vot-
lendi, í ríkum mæli. Eg vildi ekki
skipta og fá aftur ófærurnar og
slörkin fyrir framræstu mýr-
arnar, sem ala svo margfalt
meira fuglalíf og er svo mikið
frjósamara land.
Þar að auki er svo það, að nær
ómögulegt er að rækta skóg í
votum mýrum, en sú ræktun er
æðst allrar ræktunar, í skóginum
verða búsvæðin best fyrir menn
og dýr. Eg vorkenni þeim mörgu
ræktunarmönnum, sem eru með
takmarkað land, t.d. sum-
arhúsalóð, sé þeim meinbægt að
ræsa fram, svo hægt sé að koma
skóggróðri á rekspölinn. Vonandi
finnst lausn á svona fljótfærni.
Svona margir ræktendur geta
Að moka
eða moka ekki
ofaní aftur?
Vífill Búason fjallar
um ræktun lands
Vífill Búason
BORGARSPÍTALINN rak um
langt árabil geðdeild í Arnarholti á
Kjalarnesi, deild sem í dag er Deild
34 – endurhæfingardeild á geðsviði
LSH.
Staðsetning Arn-
arholts hentar vel öll-
um þeim sem þurfa að
búa við öryggi og lang-
tímavistun í kyrrlátu
umhverfi. Arnarholt
hefur verið sem heimili
vistmanna enda hafa
margir búið á staðnum
til fjölda ára. Sjúkling-
arnir eru flestir haldn-
ir langt gengnum geð-
sjúkdómum, geðklofa
eða þunglyndi eða búa
við andlega fötlun af
öðrum ástæðum.
Niðurskurður, samdrátt-
araðgerðir eða sparnaður í heil-
brigðisþjónustunni eru ekki ný tíð-
indi og oftar en ekki hafa þessar
aðgerðir bitnað á geðsjúkum. Sjúk-
lingar og starfsmenn á Arnarholti
hafa mátt búa við mikla óvissu um
rekstur staðarins um margra ára
skeið. Árvissar sumarlokanir í
sparnaðarskyni, húsnæði í nið-
urníðslu − hluta húsnæðisins var
lokað um tíma af heilbrigð-
isástæðum − auk frétta af yfirvof-
andi lokun staðarins um nokkurra
ára skeið hafa valdið kvíða og skap-
að mikið óöryggi.
LSH hættir rekstri
Lokun Gunnarsholts kallaði á ný
vistunarúrræði fyrir þá einstaklinga
sem þar höfðu dvalist. Margir
þurftu á hjúkrunarþjónustu að halda
og var þá ráðist í að gera upp óíbúð-
arhæft húsnæði Arnarholts fyrir
þessa einstaklinga. Eftir endurbæt-
urnar var það einn besti húsakostur
Arnarholts og því finnst mörgum
sárt að horfa þar á tóm herbergi og
læstar dyr.
Lokun Arnarholts er ekki lengur
orðrómur. Það er komið að henni og
fyrir 1. janúar næstkomandi á að
vera búið að koma öllum vistmönn-
um fyrir í félagsþjónustu eða á öðr-
um stofnunum. Landspítala – há-
skólasjúkrahúsi er gert að halda sig
innan mjög þröngs fjárlagaramma
svo stofnunin dregur úr eða sker af
alla starfsemi sem fellur ekki undir
bráðaþjónustu. LSH mun því ekki
reka endurhæfingardeild á geðsviði
frekar en aðrar end-
urhæfingardeildir
langveikra ein-
staklinga
Endurhæfing til
lengri tíma
Nú þegar hafa búsetu-
og vistunarúrræði
fengist fyrir rúmlega
helming vistmanna, en
erfiðlega hefur gengið
að finna lausn fyrir þá
sem verst eru settir.
Þessir einstaklingar
eru flestir sjúklingar
sem þurfa mikla umönnun, rólegt
umhverfi og síðast en ekki síst fag-
lega umönnun og festu í starfs-
mannahaldi. Er von að spurt sé hver
hagræðingin sé í að flytja þessa ein-
staklinga á aðrar stofnanir, s.s. öldr-
unardeild Landakotsspítala eða á
Klepp.
Því er haldið fram að stofnanir
eins og Arnarholt séu börn síns
tíma, sjúklingar eigi ekki að búa á
stofnunum heldur í íbúðarhúsnæði á
eigin vegum eða sambýlum. Þetta er
rétt svo langt sem það nær og gengi
upp ef félagsþjónusta og heilbrigð-
isþjónusta utan sjúkrahúsanna væri
svo öflug að hægt væri að sinna
þörfum þessara einstaklinga. Því
miður er það enn þá framtíðarsýn og
við þær aðstæður verður að líta
raunsætt á hlutina og reka áfram
ódýrar og góðar meðferðarstofn-
anir, þó þær falli ekki alfarið að
rekstri LSH eða nútímaþjónustu-
formi fyrir geðsjúka.
Hver er staða starfsmanna Arn-
arholts? Hvað stendur þeim til boða
ef stofnuninni verður lokað um ára-
mótin? Það er mikilvægt að gæta
hagsmuna þeirra ekki síður en vist-
manna við slíkar breytingar. Stað-
setning deildarinnar er með þeim
hætti að það er óvíst að flutningur á
aðrar deildir LSH henti öllum
starfsmönnum.
Hæfingar- og
endurhæfingarsetur
Það er skoðun mín að reka eigi Arn-
arholt áfram sem hæfingar- og end-
urhæfingarmiðstöð fyrir geðsjúkl-
inga svipaða með svipuðu sniði og
verið hefur. Sjúklingahópurinn á
Arnarholti hefur þurft blöndu af
heilbrigðis- og félagsþjónustu, en
mitt mat er að heilbrigðisþjónustan
verði að sitja í fyrirrúmi svo fé-
lagslegi þátturinn gangi upp. Þess
vegna tel ég að slíkar stofnanir eigi
að vera á ábyrgð heilbrigðisráðu-
neytis sem fari með mál þeirra í
nánu samstarfi við félagsmálaráðu-
neyti.
Markmið slíkra stofnana væri að
endurhæfa mikið veika einstaklinga
til búsetu í eigin húsnæði eða annars
staðar utan stofnana og vera þannig
stökkpallur aftur út í lífið. Slík end-
urhæfing getur tekið langan tíma og
þann tíma verða þessir einstaklingar
að fá á öruggum og sérhæfðum stað.
Óöryggi, þvælingur á milli staða,
nýtt starfsfólk og nýjar reglur draga
úr bata og lengja stofnanavist.
Þjónustusetur fyrir hæfingu- og
endurhæfingu fullorðinna geðsjúkl-
inga er vel staðsett í húsnæði Arn-
arholts á Kjalarnesi. Það er mikil
þörf fyrir slíka stofnun í dag og
verður líklega um langan tíma, eða
þar til félagsþjónustan verður svo
öflug að hún geti tekið við auknum
verkefnum. Þangað til eigum við að
standa vörð um starfsemi Arn-
arholts og efla heimilið þar sem hæf-
ingar- og endurhæfingarsetur.
Arnarholt: Nauðsynlegt
hjúkrunar- og þjónustusetur
Þuríður Backman fjallar
um heilbrigðisþjónustu ’Þjónustusetur fyrirhæfingu- og endurhæf-
ingu fullorðinna geð-
sjúklinga er vel staðsett
í húsnæði Arnarholts á
Kjalarnesi og það er
mikil þörf fyrir slíka
stofnun.‘
Þuríður Backman
Höfundur er alþingismaður.