Réttur - 01.07.1966, Side 46

246
RÉTTUR
spillir það og manninum siðjerðilega með því að rýra manngildi
hans og orka á hann til að meta allt til peninga, — gerir hann a.nd-
lega ósjálfstœðan með áróðursmætti auglýsinga sinna og elur á
meting um eign áberandi hluta, er aðeins þjóna sýndarmennsku
( sbr. bílaárgerð og önnur tákn um stöðu hátt í mannfélagsstigan-
um) — og fjarlœgir hann samfelögum sínum, skapa þá einmana-
kennd og kulda, þá „firringu“* * innan samfélags mannanna, sem
nú er eitt aðaláhyggjuefni félagsfræðinga.
Hin sósíalistíska verkalýðshreyfing hefur verið sterkasta sið-
gæðisaflið til að vinna á móti þeirri andlegu upplausn, sem auð-
valdið skapar í mannlegu samfélagi.* Það verður nú hið erfiða
viðfangsefni sósíalismans sem hreyfingar að skapa þær stofnanir
innan auðvaldsskipulagsins, sem verði alþýðunni andleg vígi í bar-
áttu fyrir listríku, fögru lífi samhliða því að reyna að halda sjálf-
um verkalýðssamtökunum sem höfuðvígi í menningarlegri sókn og
láta þeim eigi hnigna þannig að þau verði einvörðungu samninga-
stofnanir um fjárhagsleg verðmæti. Ný og heillandi starfssvið opn-
ast þannig alþýðunni, jafnhliða því sem hún styttir vinnudag sinn.
Félags- og menningarhallir þurfa að rísa, er verði og miðstöðvar
leiksýninga, hljómlistar, kvikmynda og annarar listrænnar tján-
ingar í samræmi við manngildishugsjónir alþýðu. Þeir listrænu
hæfileikar, sem nú fara forgörðum hjá svo mörgum alþýðumanni
og -konu, þurfa að öðlast tækifæri til þroska við þau skilyrði, er
menningarstöðvarnar skapa. Og með slíku starfi hækkar hið and-
lega stig fólksins, en aðstaða skapast til að vinna gegn þeirri hé-
gómadýrkun og peningamati, sem nú er á góðum vegi með að
gagnsýra stóran hluta þjóðar vorrar.
* Sbr. hina ágætu grein Lofts Guttormssonar í 4. hefti síðasta árgangs
Réttar, bls. 282: „Firring mannsins í þjóðfélagi nútímans."
* Einmitt í hörðustu stéttabaráttunni koma þessar andstæður bezt fram.
Eg lýsti þeim svo eftir verkfallið rnikla í útvarpsræðu 9. maí 1955: „An
þeirrar samhjálpar hinna fátæku, án þess bræðralagsanda hinna vinnandi
slétta, sem í sex vikna verkfalli sigraði ískalda viðurstyggð peningavaldsins,
er ekkert gróandi þjóðlíf framundan, aðeins andleg eyðimörk auðvaldsins.
An þess siðgæðismáttar, sem gerði alla íslenzka alþýðu eina þjóðarsál í ný-
afstöðnum átökum, án þess máttuga valds, sem 27 þús. meðlimir Alþýðusam-
hands Islands eru, án þess stórhugs og þeirra framtíðarhugsjóna, sem Sósíal-
istaflokkurinn mótar sögti þjóðarinnar með á úrslitastundum hennar, án
verkalýðshreyfingarinnar — verður ríkisstjórn á tslandi þegar bezt lætur
hrossamarkaður, þegar verr lætur ræningjahæli og þegar dýpst er sokkið,
leppstjórn erlends hervalds á Fróni.“