Réttur - 01.07.1966, Blaðsíða 54

254
réttur
minnsta kosti til að byrja meö, — og ef lil vill hefðu v.instri menn
Alþýðuflokksins haldið forystunni í þeim flokki, ef farið hefði
verið eftir þeirri tillögu. Hins vegar samþykkti Kommúnistaflokk-
urinn sameininguna, er vinstri leiðtogar Alþýðuflokksins sóttu það
fast. En hægri armur Alþýðuflokksins, sem þá var eins og oftar
í náinni samv.innu við og undir áhrifum Framsóknarforingjanna,
var eindregið á móti allri sameiningu og samfylkingu og féll fyrir
þeirri freistingu að heita harðstjórnarvaldi til þess að halda litlum,
hlýðnum flokk und.ir yfirdrottnun sinni í stað þess að fá upp víð-
feðma einingu alþýðunnar. Þann 9. febrúar 1938 rak meiri'hluti
Alþýðusambands- (og Alþýðuflokksj-stjórnar Héðinn Valdimars-
son, varaforseta Alþýðusambands og Alþýðuflokks og formann
Dagsbrúnar, úr flokknum og 21. febrúar var Jafnaðarmannafélag
Reykjavíkur rekið úr flokknum, en það var aðalfélag Alþýðuflokks-
ins, skipað 700 manns, og hafði Héðinn verið kosinn formaður
þess með 297 atkv., en hægri menn höfðu 106 atkv. á þeirn fundi.
Þannig klufu 7 sambandsstjórnarmenn Alþýðuflokk.inn og ráku úr
honum marga sína beztu og dugmestu menn — og síðan Iiefur Al-
þýðuflokkurinn ætíð verið minni flokkui' en Sósíalistaflokkurinn,
einkum í Reykjavík. Sósíalistaflokkurinn var stofnaður í október
1938 af þeim vinstra armi Alþýðuflokksins, er brottrekinn var fyrir
sameiningarstarf sitt, og Kommúnistaflokknum öllum. Varð það
skref, er stigið var með stofnun Sósíalistaflokksins, íslenzkri alþýðu
giftudrjúgt.
Sósíalistaflokkurinn var sjálfur svo víðfeðma í liaráttu sinni og
aðstaðan svo góð meðan kalda stríðið hafði enn ekki eitrað hugi
fólks, að heila má, að á árunum 1942—’49 hafi flokkurinn bein-
línis verið samfylkingarlákn margra, er aðhylltust stefnu hans í
verkalýðs- og þjóðfrelsistnálum, án þess að vera sammála sósíalist-
ísku stefnumarki hans.
Þegar ógnin við þjóðfrelsi og þjóðmenningu vora óx stórum við
hernámið 1951 og „helmingaskiptastjórn" Ihalds og Framsóknar,
þrengdi að alþýðu manna, — (en vaxandi andkommúnistískur á-
róður gerð.i einingu um Sósíalistaflokkinn erfiðari) — lagði Sós-
íalistaflokkurinn til við ])á menn, er stóðu að blaðinu Þjóðvörn,
að 1953 byðu þeir frain saman til þingkosninga sem samfylkingar-
samtök undir heitinu „Þjóðvarnarbandalag Islands.“ En freisting-
in til flokksstofnunar varð ofan á hjá þeim — og ef t.il vill hjálpaði
andkommúnistíski áróðurinn til, — og „Þjóðvarnarflokkur Islands“
var slofnaður. — En hernámsandstæðingar urðu ekki sterkari sam-