Réttur - 01.04.1968, Blaðsíða 24

með sama hætti fágætt hráefni sem iðnaöur
okkar eða her kynnu að liafa þörf fyrir í
framtíðinni.“
Hráefnalöndin í höndum einokunarhringanna
Innlimun auðvaldslanda sem eru skemmra
á veg komin (vanþróuð), í heimsmarkað
kapítalismans hefur undantekningarlaust í för
með sér að þau falla í klær einokunarhring-
anna. Nánar tiltekið hefur slík innlimun þau
áhrif á fátæku hráefnalöndin að:
1) þau hverfa frá — eða komast ekki inn
á braut þeirrar efnahagsþróunar sem krefst
pólitísks sjálfstæðis og óhæðis gagnvart er-
lendu auðmagni
2) þau verða einhliða háð útflutningi nokk-
urra hráefnategunda.
3) iðnaðargerð þeirra aðlagast og hreytist
í samræmi við hinar sérhæfðu útflutnings-
greinar og verðið sem kaupandinn ákvarðar;
hvorttveggja heftir það framleiðslufrelsið sem
er nauðsynlegt fjölbreytilegu og vaxandi efna-
hagslífi.
Ríki Rómönsku Ameríku eru sígilt dæmi
um þessar aðstæður. Þrátt fyrir ítrekaðar til-
raunir þeirra til iðnvæðingar og hvata tveggja
heimsstyrjalda, er útflutningur flestra þeirra
að 9/10 hlutum landbúnaðar- og námuvörur.
Þessi lönd eru í vítahring: þau eru algjörlega
háð útflutningi hráefna sem aftur kallar á og
viðheldur einhæfu efnahagslífi. Kaupendurnir
— einokunarhringir Bandaríkjanna er á-
kvarða öðrum fremur heimsmarkaðsverðið —
halda þeim í stöðugri fj árhagskreppu sem
þau reyna að brjótast út úr með lántökum er-
lendis.1 En skuldin getur af sér meiri skuld,
svo að endurgreiðsla lánsins eykur greiðslu-
1 Dag Ilammarskjöld, fyrrv. framkvæmdastjóri SÞ,
benti eitt sinn á að ekki þyrfti nema 5% verðfall á
útflutningsvörum þriðja heimsins til þess að ábati
þeirra af öllum fjárfestingum sem kostaðar eru af
Alþjóðabankanum, SÞ og samkv. tvíhliða samningum
til samans, upphæfist með öllu og yrði að engu. Á
árunum 1950—60 versnuðu viðskiptakjör þróunar-
landanna svonefndu ekki um 5%, heldur 25%. Þann-
ig heldur ofurvald hins vestræna kapítalisma ekki
94
hallann við útlönd. Flestar þessara lánveit-
inga eru auk þess komnar undir geðþótta al-
þjóðlegra fésýslustofnana, s. s. Alþjóðabank-
ans, þar sem fulltrúar einokunarhringanna og
stjórnarerindrekar þeirra hafa lyklavöldin.
Endahnútinn á þennan vítahring reka Banda-
ríkin svo með pólitískum og hernaðarlegum
meðulum, sem alræmd eru: íhlutun sjóhers-
ins („The Marines“) og CIA-erindreka.
Vítahringurinn sem lykur þannig um þró-
unarlöndin, er ekki einungis dreginn af mark-
aðslögmálum kapítalismans, sem dæma þau
til einhæfrar hráefnáframleiðslu; höfuðþátt-
ur þessa markaðskerfis er gróðinn sem ein-
okunarhringirnir hirða urn leið og þeir ganga
á náttúruauðlindir þeirra.
Myndbreyting imperíalismans.
Arðrón hinna íátæku
Lausleg könnun á þróun imperíalismans frá
lokum síðari heimsstyrjaldar leiðir í ljós þýð-
ingarmiklar breytingar sem orðið hafa á bæði
gerð hans og auðmögnunarferli, miðað við
þær kenningar sem Lenín setti fram í byrjun
aldarinnar. Svo sem alkunngt er, sýndi hann
fram á a) hvernig auðmagnið hafði þjappazt
saman í formi hlutafélaga; b) yfirdrottnun
bankaauðmagnsins sem hafði bæði frumkvæði
að þessari samþjöppun og gerðist ráðandi afl
meðal borgarastéttarinnar í krafti hennar; c)
að útflutningur auðmagns var orðinn ráðandi
þáttur í heimsvaldastefnu stórveldanna.
Þær breytingar sem síðan hafa mótað þró-
un imperíalismans, haja mjög grafið undan
yfirdrottnun bankaauðmagnsins og um leið
forystuhlutverki bankastjóra meðal stéttar
auðmagnseigenda. Hinar voldugu einokunar-
aðeins við bungri og skorti meðal hundruða milljóna
manna, heldur skerpir hann beinlínis. Á sama tíma
og 10 þúsund manns svelta daglega í hel í þessum
löndum, sjá stjórnendur bandarísks kapítalisma til
þess að kastað er á glæ jafnmiklu magni matvæla
og nægði til þess að seðja þá alla. Þetta er gert
undir ]iví yfirskyni að koma verði í veg fyrir verð-
fall á heimsmarkaðinum!