Réttur - 01.04.1971, Page 6

íslenzk stjórnarvöld sig til þess að taka upp
samninga við Breta (og síðar Vestur-Þjóð-
verja), ef til mála kæmi að stækka landhelg-
ina enn frekar, en sætta sig við úrskurð al-
þjóðadómstólsins í Haag ef ekki næðist sam-
komulag. Landgrunnshafið utan 12 míln-
anna var þannig gert að sameiginlegu yfir-
ráðasvæði Islendinga, Breta og Vestur-Þjóð-
verja. Ráðamenn Sjálfstæðisflokksins og Al-
þýðuflokksins töldu sig hafa náð því marki
að hlendingar gcetu gert það eitt sem aðrir
samþykktu eða sœttn sig við.
Full ástæða er til að ætla að ráðamenn
núverandi stjórnarflokka hafi ímyndað sér að
nauðungarsamningarnir 1961 væru endan-
leg lausn Iandhelgismálsins; til þess mundi
aldrei koma framar að ágreiningur yrði um
stærð fiskveiðilögsögunnar milli okkar og
annarra. Þeim hefur ekki orðið að þeirri trú.
Því veldur ekki aðeins pólitísk þróun innan-
lands, heldur og ytri aðstæður sem valdhaf-
arnir sáu ekki fyrir. Þegar nú blasir við sá
geigvænlegi háski að fiskimið okkar verð'
upp urin af erlendum veiðiflotum, sem beita
hinni fullkomnustu veiðitækni, verða samn-
ingar þeir sem gerðir voru 19 Sl átakanlegur
votmr um pólitíska skammsýni.
S'ÖMU ANDSTÆÐU SJÓNARMIÐIN
Fróðlegt er að gera sér grein fyrir því að
í átökunum um landhelgismálið speglast
þau andstæðu sjónarmið sem setja æ skýrari
svip á íslenzka þjóðmálabaráttu: Eiga Islend-
ingar sjálfir að ráða yfir landi sínu og hafi,
orku og auðlindnm, eða eiga þessi verðmœti
að vera sameign okkar og annarra sem hafa
hug á að nýta þau. Þegar Islendingar hófu
sjálfstæðisbaráttu sína gegn Dönum og leiddu
hana til sigurs, var það meginsjónarmið ríkj-
andi, að Islendingar ættu sjálfir að ráða yfir
landi sínu og atvinnuvegum án íhlutunar
annarra. Landgrunnslögin sem sett voru 1948
voru liður í þeirri sókn og áttu að verða for-
senda þess að Islendingar tryggðu sér einka-
rétt yfir landgrunnshafinu öllu.
Að undanförnu hafa íslenzk stjórnarvöld
hins vegar aðhyllzt þveröfug sjónarmið í sí-
auknum mæli. Erlend herseta er orðin varan-
legt ástand. I stað þess að menn hugsuðu sér
áður að vatnsföilin miklu framleiddu orku
handa Islendingum, telja valdamenn nú sjálf-
sagt að erlendir auðhringir fái að nytja þau
og flytja arðinn að verulegu leyti úr landi.
I stað þess að það var áður almenn regla að
Islendingar ættu að eiga öll atvinnutæki í
landi sínu, eru nú birtar auglýsingar um fossa
og hveri í erlendum blöðum og falazt eftir
útlendum fyrirtækjum, stórum og smáum,
til þess að hagnýta þær auðlindir. Sú kenning
er boðuð af ráðamönnum að hið íslenzka
þjóðfélag sé aðeins lítil kæna sem muni drag-
ast aftur úr hinum miklu hafskipum stór-
þjóðanna, að við verðum að sameinast stærri
heild, að bezta ráðið til að tryggja sjálfstæði
þjóðar sé að fórna sjálfstæði hennar, eins og
Gylfi Þ. Gíslason komst að orði á 100 ára
afmæli Þjóðminjasafnsins.
Tillagan um stœkkun fiskveiðilögsögunnar
i 50 mílur gengur í herhögg við þessa kenn-
ingu. Hún gengur einnig í berhögg við þá
stefnu sem framkvæmd er af Efnahagsbanda-
lagi Evrópu, en aðildarríki þess hafa fulla
heimild til þess að veiða í landhelgi hvers
annars. Þeir íslenzkir váldamenn sem telja
að sjálfstæðrsstefna sé orðin úrelt, að við verð-
um að fórna yfirráðum okkar í von um að
öðlast í staðinn hlutdeild í auðæfum stærri
heildar, eru af þeim ástæðum andvígir stækk-
un fiskveiðilögsögunnar. Þeir munu trúlega
ekki láta þau viðhorf nppi, a. m. k. ekki
fyrir kosningar, en takist þeim að halda völd-
um munu þessi almennu viðhorf einnig móta
ákvarðanir þeirra í landhelgismálum.
62