Réttur - 01.04.1973, Qupperneq 46

GÓÐIR
GESTIR
Þeir, sem sáu „Umhverfis jörðina á áttatíu
dögum" í uppfærslu Lilla teatern frá Finn-
landi á síðastliðnu ári í Þjóðleikhúsinu,
glöddust í hjarta sínu og fylltust eftirvænt-
ingu, þegar það spurðist að þessi frægi hópur
ætlaði að halda sýningu í Iðnó 2. apríl. En
nú var hin frábæra list þeirra og hugmynda-
auðgi ekki notuð til sviðsetningar á sígildum
reyfara, heldur var tekizt á við þjóðfélags-
legt vandamál — jafnrétti kynjanna í sýn-
ingunni „Kyss sjálv". Engir fínir og dýrir
búningar eða fjarlæg viðfangsefni, heldur
nútíminn og vandamál hans.
Fyrir sýninguna stóð Elina Salo, þessi
fræga leikkona sem m.a. hefur leikið í mörg-
um kvikmyndum, í dyrunum og afhenti leik-
húsgestum dagskrá, brosandi og blátt áfram.
Þegar sýningin átti að hefjast, prílaði hún
upp á leiksviðið og sýningin gat hafizt.
Birgitta Ulfsson, leikkona og meðstjórn-
andi Lilla teatern, byrjaði að tala við áhorf-
endur, koma á sambandi við fólkið í salnum,
fá það til að skilja og vera með. Athugaði
hvort við yfirleitt skildum sænskuna og próf-
aði með einföldu samspili við Lasse Mártens-
son og Elinu Salo, hvort hér væru ekki sömu
fordómar, sama ranga uppeldið og sömu
vandamál við að glíma og í Finnlandi. Slá-
andi var dæmið um leikföngin, hún lét Lasse
fá rauðan bolta og dúkku og Elina fékk blá-
an bolta og bíl. Þau voru börnin sem áttu að
fara út að leika. Þau komu bara að vörmu
spori volandi. Enginn drengur leikur sér að
dúkku og engin stúlka að bíl!
Eftir glaðlegar undirtektir úr salnum, hóf-
ust svo atriðin 22. Þaulhugsuð, skemmtileg
og háðsk atriði eftir ýmsa höfunda. Sjálfsagt
hafa þau komið við kaunin á ýmsum og
vakið aðra til umhugsunar.
Einna skarpastir fundust mér þættirnir eftir
Wava Stúrmer, ritstjóra tímaritsins Horisont,
hún skrifar m.a. smásögur, leikrit og bók-
menntagagnrýni.
Einkum er mér minnisstæður þáttur henn-
ar: Miðaldra. Eiginkonan með fótinn í gipsi
liggur í sófanum með dagblaðið. Bóndinn
myndast við að laga kaffi, þó hann finni ekki
nokkurn skapaðan hlut í eldhúsinu. Hún er
að hugsa um fyrirsagnir í blaðinu. „Angela
Davis er falleg og uppreisnargjörn',, „Iþrótta-
konan, sem hefur útlitið með sér". Og hún
sjálf fær þann dóm í umsögn um bílslysið,
sem hún lenti í, að hún sé miðaldra. Hvers
vegna alltaf þessar athugasemdir um útlit
konunnar? Aldrei er þess krafizt, að forseti
Finnlands sé fallegur maður. Eða hvað? —
I dagskránni er þess auk þess getið að kona
getur ekki orðið forseti Finnlands. — Yfir
þessu atriði sem og öllum öðrum er sérstakur
frjálslegur einfaldleiki.
Aðra þætti hennar mætti nefna, svo sem
„Mæðradaginn", sem er ekkert annað en
gróðadagur nokkurra kaupsýslumanna og
hræsnistal um ást og fórnfýsi konunnar. Þátt-
inn um eiginmanninn fráskilda, sem gat
ómögulega kyngt því að konan hans hefði
tekið framhjá. Slíkt og þvílíkt var allsendis
ófyrirgefanlegt. Hverju skipti það þó hann
sjálfur skemmti sér hvenær og hvernig sem
hann vildi. Það var nú eitthvað annað, það
voru sérréttindi karlmannsins.
Þó er það ef til vill túlkun Birgittu Ulfs-
son á Onnu Dal, saumakonunni finnsku, sem
110