Réttur - 01.04.1973, Blaðsíða 52

IRLAND
OG
ÞJÓÐFRELSIS-
BARÁTTA
ÍRA
I tímaritinu The African Communist 1. h. 1973
er athyglisverð grein eftir Alan Doyle og heitir
Ireland: Case-history of Colonialism. Greinin er
ekki löng og áttahundruð ára baráttusaga Ira fyrir
frelsi og sjálfstæði að sjálfsögðu ekki rakin ítar-
lega, en samt rekur hann þá sögu i stórum dráttum
og í Ijósi marxiskrar söguskoðunar og sýnir fram
á, hvernig Irland hefur verið tilraunareitur brezkrar
nýlendustefnu og yfirdottnunar, hversu írska þjóðin
hefur risið upp aftur og aftur kynslóð eftir kynslóð
af fádæma krafti og viljaþreki, þrátt fyrir ósigra
og kúgun.
I daglegum fréttum um átökin á Norðurírlandi vill
oft gleymast sú mikla harmsaga sem að baki ligg-
ur um nýlendukúgun Breta og ofbeldi gagnvart ná-
grannaþjóð um aldaraðir. Hér verður því reynt að
stikla á nokkrum atriðum úr téðri grein.
Það má segja að saga þessi hefjist með innrás
Hinriks II. Englakonungs á Irlandi fyrir nær réttum
800 árum (1171—72). Mesta athygli vekur þraut-
seigja og varnarbarátta írsku þjóðarinnar frá upp-
hafi fyrir sjálfstæði, þjóðlegri erfð og lífsvenjum,
trú og tungu; og á hinn bóginn hin mikla villi-
mennska og kynþáttahatur Englendinga, nánast án
hliðstæðu nema i nýlendum þeirra utan Evrópu
þar sem þeir ofsóttu og undirokuðu og jafnvel á
stundum reyndu að útrýma ibúunum.
Eitt helzta markmið Breta i fyrstu hernaðarinn-
rásunum var að knýja Ira til að taka upp léns-
skipulag í stað ættasamfélaganna sem þar var
ráðandi þjóðfélagsháttur. Með því að knýja þessa
breytingu fram með þrýstingi og vopnavaldi utan-
frá, í stað efnahagslegra aðgerða innlendra afla,
leiddi það af sér hatrama og réttláta andspyrnu
irsku þjóðarinnar allrar, eins og James Connolly,
ágætur írskur marxisti, benti á. Enda þótt innrásin
nyti stuðnings kaþólsku kirkjunnar og irskrar
prestastéttar mætti hún harðvitugri andspyrnu
fóiksins í landinu, og hafi irskur kirkjuaðall staðið
i þeirri trú að hún auðveldaði framgang lénsskipu-
lagsins, þá hefur hann orðið fyrir vonbrigðum. Það
tók fimm aldir að brjóta niður að fullu og öllu
gamla írska þjóðveldiskerfið. (Sbr.A History of
the Irish Working Class eftir P. Beresford Ellis.
Victor Gollancz, London 1972).
Einhver óhugnanlegustu fjöldamorð i þessari
löngu og blóðugu sögu áttu sér stað 1649—53. Þá
stóð Oliver Cromwell, leiðtogi borgaralegrar lýð-
ræðisbyltingar á Englandi, fyrir innrás á Irland
Talið er að þá hafi íbúatala Irlands verið um ein
og hálf miljón og meir en helmingur ibúanna var
myrtur eða dó úr hungri og plágum. Auk þess
voru hundruð þúsunda seldir mansali til Vestur-
indía og annarra nýlendna Breta. Minningin um
116