Réttur - 01.04.1973, Blaðsíða 64

PANAMA
Oryggisráðið hélt fimm daga fund í
Panama og Bandaríkin fengu að kenna á því
hve einangruð og hötuð þau eru orðin í
Suður-Ameríku fyrir arðráns- og yfirgangs-
stefnu sína. Raúl Rosa, fulltrúi Kúbu, dróg
þau sundur í logandi háði. Bandaríkjafull-
trúinn John Scali varð æfareiður, en for-
setinn, Panamamaður, brosti og áheyrendur
klöppuðu fyrir óförum Bandaríkjanna. Or-
yggisráðið samþykkti ályktun sem kvað á
um yfirráð Panama yfir Panamaskurðinum
— og Bandaríkin beittu neitunarvaldi til að
hindra löglega samþykkt.
Það var 1903 að Bandaríkjastjórn skipu-
lagði uppreisn í Panama, sem þá var hluti
úr Kolumbíuríki, viðurkenndi leppstjórn, er
sett var á laggirnar, og samdi síðan við hana
„óuppsegjanlegan samning" (eins og við-
reisnarstjórnin gerði við Breta 1961) um
yfirráð Bandaríkjanna yfir landræmu beggja
megin við Panamaskurðinn, sem franskt fyr-
irtæki hafði byrjað á og gefizt upp við, en
Bandaríkin fullgerðu (16 kílómetra á breidd,
80 km. á lengd).
Áratugum saman var Panamastjórn þæg
leppstjórn Bandaríkjanna og fylgdi þeim í
einu og öllu í Sameinuðu þjóðunum, svipað
og viðreisnarstjórnin á Islandi. Bandaríkin
höfðu 13000 hermenn við skurðinn og alls
voru þar 30000 Bandaríkjamenn, er lifðu þar
sældarlífi handan voldugra girðinga, er að-
skildu þá frá bláfátækum Panamabúum hinu
megin girðinganna.
En 1968 varð hér gerbreyting á. Þjóðern-
issinnuð herforingjastjórn komst til valda
undir forustu Omar Torrijos Herrera og rak
leppstjórn hinna ríku kaupsýslumanna frá
völdum. Bandaríkjastjórn tók að óttast um
yfirráð sín. Og á fundi öryggisráðsins sýndi
það sig að hún var komin í vonlausan minni-
hluta og ekkert nema ofbeldið, — herinn
í herstöð Panamaskurðarins, — tryggir vald
hennar þar. Það ríki, er hún skóp sjálf sem
leppríki sitt fyrir 70 árum, hefur nú risið
upp og tekið sér sjálfstæði og heimtað aftur
til sín þann hluta úr sínu landi, sem Banda-
ríkjastjórn hafði sölsað undir sig á tímum
niðurlægingarinnar.
Þeim fjölgar í sífellu ríkjum Ameríku,
er rísa upp gegn yfirdrottnun Bandaríkjanna:
Kúba, Chile, Peru, Mexíco, Panama, Ecuador
— svo nokkur séu nefnd.
Marxistaflokkur Panama heitir „Alþýðu-
flokkur" og var stofnaður 1930. Hann styður
baráttu ríkisstjórnarinnar gegn yfirdrottnun
Bandaríkjanna. Við kosningar 6. ágúst s.l.
fengu frambjóðendur hans 70.000 atkvæði
eða um 14% atkvæðanna. Hann beitir sér
fyrir samstarfi verkamanna og bænda til
lausnar á jx-im vandamálum fátæktar og
kúgunar amerísks auðvalds, sem þjáir
Panama.
Sjálfstæðisbarátta þjóða rómönsku Ame-
ríku á eftir að magnast og sýna Bandaríkja-
valdinu í tvo heimana, — þótt Morgunblað
Ihaldsins á Islandi lúti því og tigni í auð-
mýkt.
NIXON OG V-EVRÓPA
Þegar vald Bandaríkjanna tók að bila og
öllum heimi varð ljóst hver takmörk ofbeldi
„stóriðju- og hernaðarklíkunnar'' soru sett,
þótti Bandaríkjastjórn, sem áður var alræmd
fyrir ofstæki, hentugt að gerast raunsæ. Hún
reyndi að blekkja hrokafulla Bandaríkja-
menn með því að hylja undanhald og upp-
gjöf í Vietnam í rykskýi logandi sprengna.
128