Morgunblaðið - 12.02.2006, Blaðsíða 44

44 SUNNUDAGUR 12. FEBRÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
H
afi það verið
mikil viðbrigði
að koma til
Chile og í nýja
heimsálfu, voru
þau engu minni
að koma aftur
heim og taka að fletta í listtíma-
ritum. Upplýsingastreymið jafn lítið
í fyrra fallinu sem yfirþyrmandi í því
seinna, ámóta torvelt að gera sér
grein fyrir raunverulegri stöðu mála
í Chile og auðvelt í Evrópu, að Ís-
landi undanskildu. Í báðum lönd-
unum er bókaútgáfa þar sem af yf-
irsýn og hlutlægni er farið yfir sviðið
næsta lítil, þar hefur Ísland þó vinn-
inginn með ritinu sem gefið var út í
tilefni hundrað ára afmæli Lista-
safns Íslands og löngu uppselt. Gef-
ur auga leið hvað það er sem inn-
lendir sem erlendir vilja meðan hitt
ratar flest í geymslur eða menn geta
nálgast á útsöluverði. Einnig varð ég
lítið var við bækur um einstaka lista-
menn í Chile, hvorki í bókabúðum né
í safnbúðum, hins vegar halda blöðin
úti menningardálkum en þar er ég
lítið með á nótunum og ekki dóm-
bær.
Fékk bók frá syni mínum í jóla-
gjöf sem greinir frá nústraumum í
chileskri myndlist „Pintura Chilena
Contemporánea“, hermir af 40 fram-
sæknum málurum og prýdd 250 lit-
myndum á 223 síðum. Hún gefur
nokkra innsýn í stöðu mála, er þó í
helst til stífum og stásslegum um-
búðum, einnig þekkt fyrirbæri hér á
landi. Helsti kostur hennar er að öll-
um er gert nákvæmlega jafn hátt
undir höfði sem er aðalsmerki hlut-
lægni, ekki verið að ýta einni hlið að
fólki. Þó engan veginn um hlutleysi
að ræða, val listamannanna að sjálf-
sögðu persónulegt mat höfundarins,
í þessu tilviki Isabel Aninat sem er
með svonefnda licenciate-gráðu í
heimspeki og fagurfræði frá
Katalónska háskólanum í Chile. Af-
ar gagnlegt að fá þessa bók upp í
hendurnar en ég hafði engan kost á
að mynda mér skoðanir um heim-
ildagildi hennar í sjón og raun, þó
má gera athugasemdir við litgrein-
ingu, uppsetningu, niðurröðun og
þéttleika myndefnis.
Þjóðlistasafnið, Belle Arte,virðist að hluta upptekiðvið að kynna erlenda listog þannig var viðamikil og
markverð sýning á verkum Rose-
marie Trockel í svonefndum Matta-
sal í kjallara og sá ég ekki betur en
að þetta væri nákvæmlega sama
sýningin og í Brandts Klædefabrik í
Óðinsvéum á síðasta ári. Stórþjóð-
irnar býsna duglegar að kynna sitt
fólk í nafni alþjóðavæðingar og ber
engan veginn að gera athugasemdir
við það. Samt óþarfi fyrir hinar
minni að fórna sínum eigin sjónræna
tjáhætti á altari risanna, ekki frekar
en talmálinu, hvorttveggja fylgist
vel að merkja að. Þessu gerði Ro-
berto Matta sér grein fyrir og
byggði myndheim sinn á fornum
grunni, er þó últra móderne eins og
það er stundum nefnt um leið og lagt
er í róminn.
Hið nútímalegasta sem ég sá í
Santíagó voru háhýsin ásamt glæsi-
legri aðkomu í sumar neðanjarð-
arlestirnar, einkum hina nýju Perú
stöð, Plaza Peru, í sitt hvoru horni
líflegs garðs skammt frá hótelinu
okkar þ.e. til og frá. Þær bjóða far-
þegana velkomna með listrænni
hönnun og væri lag að menn yf-
irfærðu eitthvað af þeim metnaði á
söfnin. Neðanjarðarlestarkerfið
virðist afar nútímalegt og vel hann-
að að ég best fékk séð, lestirnar
flytja fólk mun hraðar á milli þegar
um lengri vegalengdir er að ræða en
leigubílar, ekki síður en í öðrum
heimsborgum. Í þessu tilviki mið-
svæði Santíagó en lengra virðast
þær ekki fara enn sem komið er og
þó um drjúgar vegalengdir að ræða.
Við vildum samt frekar vera ofan-
jarðar til að upplifa borgina og tók-
um því nær alltaf leigubíla og matið
því byggt á þeim tveim skiptum sem
við notuðum lestirnar, Perú stöðina
uppgötvaði ég fyrst einn á labbi síð-
asta kvöld okkar í borginni …
Mín biðu mörg listtímaritsmá og stór er heimkom og drjúg vinna aðfara yfir þau öll, fram-
boðið á mikilsverðum myndlist-
arviðburðum vestan hafs sem austan
yfirgengilegt og minnkar ekki milli
ára ásamt því að ný söfn rísa, önnur
endurgerð eða byggt við þau. Þá
munu listakaupstefnur komnar yfir
hundrað og menn orðnir uggandi yf-
ir þeirri ofgnótt, markaðsumhverfið
þar af leiðandi grimmara með
hverju ári.
Kemur ekki á óvart að gagnrýn-
endur heimsblaðanna virðast sam-
mála um að helstu viðburðir síðasta
árs hafi verið sýningar á málverkum
Hans Memling í Brügge, Henri Mat-
isse í safni Norður-Rín Vestfalíu, og
Lucien Freud í Correr-safninu í
Feneyjum. Hvað hina síðastöldu
snertir telur einn hana hafa verið
góða uppbót við daufan tvíæring.
Annar segir tvíæringinn hafa valdið
sér mestum vonbrigðum, hinn sami
setur sýningu á verkum Roberts
Mappletorpe í Guggenheim-safninu,
New York, í fyrsta sæti svo hér er
íhaldssemi naumast fyrir að fara. Þá
ber að nefna að einn velur sýninguna
„Síðustu ár Caravaggios“ í Þjóð-
listasafninu í London, hinn sami tel-
ur „Sigurför málverksins“ í Saatchi-
galleríinu í London þá slökustu. Sem
fyrri daginn eru gagnrýnendurnir
ekki sammála í einu og öllu enda
hefur einhver ímyndaður og kór-
réttur alþjóðastaðall ekki altekið þá
enn sem komið er, samt eru þeir
frekar hallir undir róttæk núviðhorf
en hitt.
Vík meir að þessu í næsta pistli,
mál málanna að herma strax af
helsta viðburði yfirstandandi árs og
tilstandinu í kringum hann. Heilar
fjórar aldir liðnar frá fæðingu Rem-
brandts og þess myndarlega minnst,
ekki síst í Hollandi, heimalandi snill-
ingsins. Ríkislistasafnið í Amster-
dam er eðlilega auðugast af verkum
hans og eru öll uppihangandi í sölum
þess fram til 19. febrúar, þarnæst
taka við ýmsar þemasýningar eins
og Rembrandt-Caravaggio (24.2.–
18.6.), og seinna Rembrandt og bibl-
ían (15.9.–10.12.) Þá ber að nefna
sýninguna Sumar með Rembrandt í
Mauritshuis í den Haag, Landslagið
í list Rembrandts í Kassel, Bestu
teikningar Rembrandts í Louvre og
nýopnaða sýningu Ríkislistasafnsins
í Kaupmannahöfn. Danir eru skilj-
anlega mjög stoltir af því að komið
hefur í ljós að tvö málverk í eigu
þeirra teljast örugglega frá hendi
meistarans, en þau voru öll afskrifuð
sem slík fyrir nokkrum árum. Eins
og ég greindi líka frá fyrir fáeinum
árum hefur verkum sem rannsóknir
greina örugglega frá hendi lista-
mannsins fækkað til mikilla muna og
fullyrða má að verk fárra hafi jafn
rækilega verið yfirfarin af sér-
fróðum á seinni árum. Af því tilefni
er enn ein framkvæmdin uppi á Rík-
islistasafninu frá 9. mars til 24. maí
og tekur í fyrsta skipti þessa við-
kvæmu hlið fyrir hvað að því sjálfu
snýr. Um að ræða málverk sem
safnið keypti í góðri trú að væru frá
hendi meistarans en sérfróðir hafa
dregið í efa og fært gild rök að.
Loks skal aðdáendum mál-arans bent á að í Leiden,fæðingarborg meistarans,hvar hann gekk í skóla og
listhneigð hans þróaðist, verður
mjög sérstæð hátíð 15.–17. júlí,
„Rembrandt Festival“. Sviðið verð-
ur Leiden eins og háttur lífsins var
þar fyrir 400 árum, en allan þennan
tíma hefur borgin tekið óverulegum
breytingum að ytri gerð. Vafalítið
ómæld lifun að blanda sér í þann
leik, en búast má við að setinn verði
bekkurinn að ekki sé sterkar að orði
komist …
Utan úr heimi
Fáir hafa nálgast innri lífæðar myndflatarins með viðlíka göldrum og sam-
spili ljóss og skugga og Rembrandt Harmenz van Rijn, fæddur í Leiden
1606. Kemur vel fram í þessu málverki af stóru ástinni í lífi hans, Saskíu
van Uylenburgh, frá árunum 1634–42, olía á dúk, 100 x 80 cm.
Neðanjarðarstöðin kennd við Perú hlýtur að vera ein sú best hannaða í Santiago, að viðbættum kostulegum höggmyndum úti og inni!
SJÓNSPEGILL
Bragi Ásgeirsson