Morgunblaðið - 12.02.2006, Blaðsíða 10

10 SUNNUDAGUR 12. FEBRÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Nú liggur fyrir Alþingi ÍslendingaFrumvarp til laga um breytinguá nokkrum lögum á sviði sifja-réttar.I. kafli
Breyting á barnalögum, nr. 76 27. mars
2003, með síðari breytingu.
1. gr.
„Eftirfarandi breytingar verða á 31. gr. lag-
anna:
a. 1. mgr. orðast svo:
Foreldrar fara sameiginlega með forsjá
barns síns eftir skilnað og slit sambúðar sem
skráð hefur verið í þjóðskrá nema annað sé
ákveðið. Foreldrar skulu ákveða hjá hvoru
þeirra barn skuli eiga lögheimili og þar með
að jafnaði fasta búsetu. Sýslumaður skal til-
kynna þjóðskrá, hjá hvoru foreldri barnið eigi
lögheimili.
b. Orðin „sameiginleg eða“ í 2. mgr. falla
brott.“
Með þessu er stefnt að því að lögfesta sem
meginreglu að foreldrar hafi sameiginlega
forsjá barns eða barna eftir skilnað eða sam-
búðarslit nema annað sé ákveðið, þ.e. með
samningi foreldra eða dómi.
Í athugasemdum við lagafrumvarp þetta
segir að reynsla síðustu ára sýni að æ fleiri
foreldrar kjósi að fara sameiginlega með
forsjá barna sinna „sem væri vísbending um
að viðhorf foreldra til sameiginlegrar forsjár
væru sífellt jákvæðari og reynslan af þessu úr-
ræði væri góð“. Einnig segir að breyting-
arnar, sem lagt er til að gerðar verði varðandi
sameiginlega forsjá taki mið af ábendingum
forsjárnefndar. „Ekki þykir á hinn bóginn rétt
að ganga eins langt og nefndin lagði til í loka-
skýrslunni, þ.e. að leggja til að dómurum
verði veitt heimild til þess að dæma sameig-
inlega forsjá gegn vilja annars foreldris.“
Í grein sem Ingibjörg Rafnar, umboðs-
maður barna, skrifaði í Morgunblaðið 22. des-
ember sl. segir hún:
„Engum vafa er undirorpið að niðurstaða
sem fæst með samkomulagi aðila er vænlegust
til árangurs og í mestu samræmi við hagsmuni
og þarfir þeirra barna sem í hlut eiga.“
Blaðamaður Morgunblaðsins leitaði til full-
trúa hinna ýmsu fagstétta sem koma að for-
sjármálum frá upphafi skilnaðarferlis og þar
til það er um garð gengið til að ræða spurn-
inguna: Ber að gera sameiginlega forsjá að
meginreglu?
Í ljós kom að skoðanir eru skiptar um þetta
mál og einn viðmælandi lét jafnvel svo um
mælt við blaðamann að hugsanlega yrði með
þessum breytingum víglínan aðeins færð til, ef
sameiginleg forsjá yrði lögfest sem meg-
inregla myndu deilur magnast um hjá hvoru
foreldrinu lögheimili barns ætti að vera.
Rætt var við formann nefndar þeirra sem
leggur til að sameiginleg forsjá verði meg-
inregla og annan nefndarmann, við barna-
lækni, tvo félagsráðgjafa, fulltrúa sýslu-
manns, starfandi hæstaréttarlögmann,
dómara við héraðs- og hæstarétt og við tvo
sálfræðinga. Allir þessir fagaðilar koma að
forsjármálum á hinum ýmsu stigum ferlisins.
Forsjármálin
í brennidepli
Fyrir Alþingi er nú til meðferðar frumvarp dómsmálaráðherra um breyt-
ingu á barnalögunum. Þar í er tillaga forsjárnefndar um að sameiginleg
forsjá verði meginregla við skilnað eða sambúðarslit. Guðrún Guðlaugs-
dóttir kannaði viðhorf nokkurra fagaðila, sem koma að skilnaði og sam-
búðarslitum og forsjármálum á hinum ýmsu stigum, til þessa máls.
Dögg Pálsdóttir hæstaréttarlög-maður var formaður forsjár-nefndar sem lagði til að sameig-inleg forsjá verði lögfest semmeginregla nema að um annað sé
samið eða dæmt og nefndin lagði
einnig til að dómarar fái heimild
til að dæma foreldrum sameig-
inlega forsjá, en þá tillögu er
ekki að finna í breytingafrum-
varpinu. Nefndin var skipuð
þremur aðilum og var Dögg Páls-
dóttir fulltrúi dómsmálaráðu-
neytis. Hinir nefndarmenn voru
Ólafur Stephensen frá karla-
nefnd Jafnréttisráðs og Oddný
Vilhjálmsdóttir frá Kvenrétt-
indafélagi Íslands.
„Nefndin skilaði áfanga-
skýrslu árið 1999 og lokaskýrslu
árið 2005. Í báðum skýrslunum
undirstrikuðum við það sem
skoðun nefndarinnar að það ætti að lögfesta
heimild til dómstóla til þess að dæma um sam-
eiginlega forsjá og það ætti að ganga út frá
sameiginlegri forsjá sem meginreglu nema að
fólk semdi sig sérstaklega undan henni,“ segir
Dögg Pálsdóttir.
„Núna er það svo að fólk getur samið um
sameiginlega forsjá en ekki er gengið út frá
slíkri skipan sem meginreglu. Við lögðum einn-
ig til að heimilt yrði að dæma að forsjá skyldi
vera sameiginleg – en nú er það ekki hægt.“
– Hverjar eru röksemdirnar fyrir þessum
tillögum?
„Það voru nokkrar ástæður fyrir því að við
settum þetta fram. Í fyrsta lagi tókum við mið
af niðurstöðum rannsóknar Sigrúnar Júl-
íusdóttur og Nönnu K. Sigurðardóttur á fimm
ára reynslu af sameiginlegri forsjá. Rannsókn
þeirra benti til að reynsla foreldra af sameig-
inlegri forsjá væri jákvæð.
Ekki síst var ánægja feðra
meiri með sameiginlegu forsjána,
en þeir eru enn sjaldnast með lög-
heimili barna eftir skilnað eða
sambúðarslit. Feður töldu að
sameiginleg forsjá tryggði þeim
áframhaldandi hlutverk í lífi
barns síns þótt leiðir foreldranna
hefðu skilið.
Af skýrslunni má ráða að þar
sem vel tekst til með sameiginlega
forsjá séu börnin einnig ánægðari
með það fyrirkomulag og það
gerði það að verkum að þau fyndu
minna fyrir skilnaðinum.“
- Leitaði nefndin álits sérfræð-
inga?
„Áður en nefndin skilaði áfangaskýrslunni
1999 ræddi hún við fjölmarga aðila um þau at-
riði sem henni var falið að skoða. Hún aflaði
hins vegar ekki sérstaklega álits sérfræðinga,
s.s. sálfræðinga, á þessari tillögu, enda vissi
nefndin að þá, sem nú, eru mjög skiptar skoð-
anir um þetta. Við horfðum til rannsóknar Sig-
rúnar og Nönnu og þeirrar staðreyndar að
mörg okkar nágrannalönd og víða í Bandaríkj-
unum tíðka þetta fyrirkomulag.
Æ fleiri semja um sameiginlega forsjá
Eins og fyrr kom fram leggjum við til í til-
lögum okkar að heimild til dómstóla til að
dæma sameiginlega forsjá verði sett í lög og
Sameiginlega forsjá – meginregla!
Dögg Pálsdóttir
Morgunblaðið/Eyþór
Það er trú okkar sem vorum í forsjárnefndinni að megin-
regla um sameiginlega forsjá og heimild til dómstóla til að
dæma sameiginlega forsjá geti dregið úr forsjárdeilum og
allt sem gerir það er örugglega börnum fyrir bestu.