Morgunblaðið - 12.02.2006, Blaðsíða 66

66 SUNNUDAGUR 12. FEBRÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
Fyrir skömmu bár-
ust mér þau tíðindi
að góður vinur er-
lendis, Per Saugman,
væri látinn. Hann var á sínum tíma
stórtækur velgjörðamaður Há-
skólabókasafns og hlynnti með
ritagjöfum sínum mjög að vísinda-
og fræðastörfum við Háskóla Ís-
lands.
Per Saugman hóf feril sinn við
bókaútgáfu og bóksölu sextán ára
gamall, hjá Ejnar Munksgaard í
Kaupmannahöfn, sem var eins og
kunnugt er í nánum tengslum við
íslenska fræðimenn og gaf út fjölda
íslenskra rita. Per var staðráðinn í
að leggja útgáfu- og bóksölustörf
fyrir sig. Til að auka þekkingu sína
á þeim sviðum dvaldist hann á ung-
um aldri við nám og störf í Sviss,
einnig í Bretlandi, en sneri síðan
aftur til Munksgaard. Hann hafði
þá kvænst breskri konu, og um
1950 réðst hann sem sölumaður til
hins þekkta útgáfufyrirtækis
Blackwell’s í Oxford. Einungis
þremur árum síðar tók hann við
sem forstjóri Blackwell Scientific
Publications, starfi sem hann
gegndi þar til hann fór á eftirlaun
1989. Á þessum tíma óx fyrirtækið
og margfaldaðist, og hefur það um
áratuga skeið verið eitt þekktasta
forlag vísindarita í heiminum.
Blackwell’s var allt starfstímabil
Pers Saugman fjölskyldufyrirtæki.
Það er því einkar athyglisvert og
til vitnis um gagnkvæmt traust að
erlendur maður skyldi ná slíkum
PER
SAUGMAN
✝ Per Saugmanfæddist í Slag-
else 26. júní 1925.
Hann lést í Kaup-
mannahöfn 25. nóv-
ember síðastliðinn
og fór útför hans
fram 3. desember í
Skovshoved Kirke,
en jarðsett var í
Vedbæk.
frama innan fyrir-
tækisins.
Ofangreint örlæti
Pers við hið íslenska
vísindasamfélag á sér
þá sögu að forseti Ís-
lands, Vigdís Finn-
bogadóttir, heimsótti
Oxford árið 1982. Í
málsverði henni til
heiðurs var Per
Saugman meðal
gesta. Samtal sem
hann átti þá við for-
setann kveikti með
honum þá hugmynd
að gefa Háskólabókasafninu ís-
lenska kost á að velja úr ritum for-
lags hans þau rit sem það vildi
þiggja, og skyldi svo standa alla þá
tíð sem hann ætti eftir að stýra
fyrirtækinu. Gekk þetta eftir, og
um það er lauk hafði safnið þegið
um 3000 rit frá þessu virta forlagi.
Per Saugman kom þrisvar hing-
að til lands, fyrst 1985, síðan 1990
og 1994. Ferðaðist hann þá tölu-
vert um landið, rifjaði einnig upp
kynnin af Vigdísi forseta, en hún
sýndi þessum mikla velgjörða-
manni ætíð mikla ræktarsemi, sem
hann kunni vel að meta.
Nokkrum mánuðum áður en Per
lést hafði hann flust búferlum til
síns gamla föðurlands og komið sér
vel fyrir í útjaðri Kaupmannahafn-
ar. Hann var þá nýkvæntur seinni
konu sinni, Sidsel Brun Saugman,
sem á ættir að rekja til Noregs.
Henni eru úr fjarlægð sendar inni-
legar samúðarkveðjur.
Per Saugman mat mikils allt
sem íslenskt er, hvort heldur feg-
urð landsins eða hinn djúprætta ís-
lenska menningararf, og hygg ég
að dvölin hjá Munksgaard forðum
hafi skerpt með honum þessa til-
finningu. Hann var stoltur af því að
geta orðið hinni íslensku bræðra-
þjóð að liði. Blessuð sé minning
hans.
Einar Sigurðsson.
Ástkær móðir, tengdamóðir, amma og langamma,
SOFFÍA JÓNSDÓTTIR,
Dalbraut 27,
áður Laugarásvegi 41,
verður jarðsungin frá Áskirkju mánudaginn
13. febrúar kl. 13.00.
Gylfi Sigurjónsson, Valgerður Ólafsdóttir,
Sif Gylfadóttir, Haraldur Sigurjónsson,
Sigurjón Gylfason
og langömmubörn.
Yndislegi sonur okkar og bróðir,
HULDAR ÖRN ANDRÉSSON,
sem lést á Barnaspítala Hringsins miðvikudaginn
8. febrúar, verður jarðsunginn frá Grafarvogskirkju
fimmtudaginn 16. febrúar kl. 15.00.
Blóm og kransar vinsamlegast afþakkaðir en
þeim, sem vilja minnast hans, er bent á Barna-
spítalasjóð Hringsins, sími 543 3724.
Andrés Ragnarsson, Inga B. Árnadóttir,
Ingibjörg Hinriksdóttir, Birta Dögg Andrésdóttir,
Margrét Andrésdóttir.
15% afsláttur af öllum
legsteinum og
fylgihlutum
Englasteinar
Helluhrauni 10
Sími 565 2566
www.englasteinar.is
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð og hlýhug
við andlát og útför elskulegs föður, tengdaföður
og langafa,
SVEINBJÖRNS BENEDIKTSSONAR
fyrrv. stöðvarstjóra Pósts og síma,
Hraunprýði,
Hellissandi.
Guð blessi ykkur öll.
Fyrir hönd aðstandenda,
Óttar Sveinbjörnsson, Guðlaug Íris Tryggvadóttir,
Friðbjörn Jón Sveinbjörnsson, Erla Benediktsdóttir,
Benedikt B. Sveinbjörnsson,
Eggert Þór Sveinbjörnsson, Soffía Dagmar Þórarinsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð og hlýju við
andlát og útför elskulegrar móður okkar, tengda-
móður og ömmu,
GUÐRÚNAR HAMELÝ O. ÓSKARSDÓTTUR,
Flyðrugranda 20,
Reykjavík.
Írena Guðrún Kojic,
Helena Dóra Kojic, Jovan Ilic,
Erna Milunka Kojic,
Aleksandra Hamelý Kojic, Heiðar Ásberg Atlason
og barnabörn.
✝ Hjalti Tómassonfæddist í Árbæj-
arhjáleigu í Holta-
hreppi í Rangár-
vallasýslu 13.
september 1916.
Hann lést á sjúkra-
húsi í San Jose í
Kaliforníu 20. jan-
úar síðastliðinn.
Foreldrar hans
voru hjónin Tómas
Halldórsson bóndi í
Árbæjarhjáleigu, f.
28. febrúar 1860, d.
24. júní 1935, og
Vigdís Vigfúsdóttir, f. 14. sept-
ember 1875, d. 22 september
1933. Systkini Hjalta voru: Vig-
dís, Halldór, Kjartan, Elín, Fil-
ippus, Arndís, Klara, Sigbjarni
og Guðlaug, sem öll eru látin, og
Vigfús, f. 30. október 1920.
Hinn 23. febrúar 1946 kvæntist
Hjalti Margreti Thorvaldsson, f.
21. september 1924,
dóttur hjónanna
Marino og Ingi-
bjargar Thorvalds-
son í Winnipeg. Þau
Hjalti og Margret
eiga tvö börn, Laur-
ence Ingimar, f. á
Íslandi 6. október
1947, lagði stund á
stjórnmálafræði í
Háskólanum í
Berkley, kona hans
er Nancy, þau eru
barnlaus og búa í
Santa Rosa í Kali-
forníu, og Lindu Elínu hjúkrun-
arfræðing, f. 17. júní 1952, gift
Daniel Russo, þau eiga þrjár dæt-
ur og búa í Tacoma í Wash-
ingtonríki.
Útför Hjalta fór fram frá
Christ The Good Shepperd Luth-
erian Church laugardaginn 28.
janúar.
Föðurbróðir minn, Hjalti Tóm-
asson, er látinn, það skjóta ýmsar
minningar upp kollinum þegar far-
ið er að hugsa til baka. Ég kynnt-
ist Hjalta nokkuð þegar ég var
strákur en hann kom oft á heimili
foreldra minna, það lá oftast vel á
honum og hann gerði að gamni
sínu og var dálítið stríðinn, ég var
ekki nema um 13 ára þegar hann
fór til Kanada. Á yngri árum
stundaði Hjalti ýmis störf. Eins og
margir ungir menn á þeim tíma
heillaði flugið hann, það varð úr að
hann fór til Kanada 1944 í flugnám
hjá flugskóla Konna Jóhannssonar,
í Winnipeg, en þar voru Allmargir
Íslendingar við flugnám á þessum
tíma. Nokkrir námsmenn bjuggu
hjá þeim heiðurshjónum Marino og
Ingibjörgu Thorvaldsson í Winni-
peg, en þau voru af íslenskum ætt-
um. Á heimilinu var ung og glæsi-
leg stúlka, Margret, dóttir þeirra
hjóna. Þau Hjalti felldu hugi sam-
an og giftu sig.
Vegna einhverra reglugerða
varðandi loftferðasamninga varð
hann að ljúka sínu námi hjá Spart-
an School of Aeronautics í Okla-
homa USA. Að námi Hjalta loknu
fluttust þau til Íslands. Þegar heim
kom fékk Hjalti íslenskt atvinnu-
flugmannsskírteini nr. 27, útgefið
4. maí 1946. Hann var einn af 13,
sem stofnuðu Loftleiðir. Hann fór
að fljúga hjá Loftleiðum og var
meðal annars í síldarleitarflugi,
staðsettur við Miklavatn í Fljótum.
Heldur gekk brösulega að hafa
nægileg laun til að framfleyta fjöl-
skyldu. Nokkru seinna tóku þau þá
ákvörðun, að flytjast til Winnipeg í
Kanada, í von um betri vinnu og
fluttust þangað 1949. Ekki reynd-
ist auðvelt að fá atvinnu við flug,
enda nægilegt framboð af flug-
mönnum þar sem stutt var liðið frá
lokum seinni heimstyrjaldarinnar
og gengu flugmenn úr hernum fyr-
ir með vinnu. Hann sneri sér því
að ýmiss konar vinnu við húsa-
smíðar enda lagtækur í besta lagi.
Þau dvöldust í Winnipeg um tvö
ár, en fluttust síðan til Minneapol-
is, en þar bjuggu þau í 11 ár. Eftir
dvölina í Minneapolis, fluttist fjöl-
skyldan til San Jose, Kaliforníu,
þar rak Hjalti eigið fyrirtæki,
Tomassons Painting & Decorating,
sem sá um ýmsan frágang á hús-
um, en hann hætti formlegum
rekstri þegar hann varð 75 ára. Ég
minnist þess að eftir að ég fór að
læra útvarpsvirkjun, en þá var
hann fluttur til Bandaríkjanna, var
hann mér oft innan handar við að
útvega mér ýmsar bækur og smá
hluti sem ekki var hægt fá hér. Svo
liðu árin og þar kom að því að ég
og Vigfús bróðir Hjalta ásamt eig-
inkonum okkar ákváðum að heim-
sækja hann til San Jose, í Kali-
forníu, undirbúningurinn fyrir
þetta ferðalag tók eitt ár. Það var
svo í mars 1967 sem við lögðum í
hann. Það var tekið á móti okkur
eins og höfðingjum, hann tók sé frí
frá vinnu og ákvað að sýna okkur
eins mikið af Ameríku og hægt
væri meðan við stæðum við. Því
miður gat Margret ekki komið með
okkur í þessa ferð því hennar
vinnuveitandi neitaði að gefa henni
frí. Þetta varð ógleymanleg ferð
enda farið langleiðina til Mexíkó
og allt markvert á leiðinni skoðað.
Það kom í ljós að Hjalti hafði góða
kímnigáfu og átti auðvelt með að
ná sambandi við fólk og eignast
kunningja. Áfram liðu árin og það
fjölgaði heimsóknum, það varð
auðveldara að skreppa vestur. Allt-
af var jafn vel tekið á móti gest-
unum af þeim hjónum, hvort sem
það voru skyldmenni eða vinir fjöl-
skyldna á Íslandi. Síðast heimsótt-
um við hann í nóvember, 2004 þá
var heilsunni tekið að hraka og það
átti ekki vel við hann að geta ekki
snattað með okkur, eins og hann
var vanur, en sjúkdómur sá sem
hrjáði hann gerði það að verkum
að hann átti erfitt með gang.
Lengst af dvaldi Hjalti heima í
umsjá Margretar og það var ekki
létt verk fyrir konu að annast
þennan stóra mann, sonur þeirra
tók sér frí frá vinnu í marga mán-
uði til að létta undir með móður
sinni. Hjalti var stoltur maður og
það átti ekki vel við hann að vera
upp á aðra kominn með að komast
leiðar sinnar.
Við Vigfús, bróðir Hjalta, kveðj-
um góðan dreng og vottum Mar-
greti og fjölskyldu okkar innileg-
ustu samúð vegna fráfalls Hjalta.
Megi minningin um hann geymast
um langa framtíð.
Þórmundur Sigurbjarnason.
Hjalti frændi minn var merk-
ismaður og hann bjó í Ameríku.
Sem stelpuhnátu þótti mér það
mjög merkilegt. Ákvað ég því að
hann yrði minn helsti heimildar-
maður í öllu sem snerti þetta land.
Í einni af rökræðum okkar
systkina hélt minn stóri bróðir því
fram að aðeins stelpur öskruðu og
töpuðu sér á tónleikum í henni
stóru Ameríku og að þar klæddust
menn köflóttum fötum. Ekki vildi
ég nú trúa þessu á kynsystur mín-
ar og það að hann frændi minn
myndi klæðast svona fáranlegum
fötum kom ekki til greina. Svo nú
tók ung dama sér penna í hönd og
skrifaði frænda sínum svo hann
gæti gefið áreiðanlegar heimildir í
baráttunni við stóra bróður. Nú,
þessi öðlingur tók bréfaskriftum
litlu frænku sinnar vel og svaraði
samviskusamlega hverri spurningu
en þau urðu mér ekki sá stuðn-
ingur sem ég átti von á, hann taldi
að stúlkur frekar en drengir öskr-
uðu á tónleikum og benti mér á að
í ferð sinni til Íslands hefði hann
nefnilega klæðst slíkum fötum.
Þvílík vonbrigði.
Bréfin urðu fleiri, að lokum bauð
hann frænku sinni að koma í heim-
sókn í heilt sumar.
Þar kynntist ég þessum merka
frænda sem var mikill húmoristi
og dugnaðarforkur sem þreyttist
seint á að stríða konu sinni og öðr-
um. Ekki man ég hversu oft þetta
sumar hún þurfti að hlaupa undan
vatnsbunum vökvunarbúnaðarins í
garðinum. Þannig átti hann auð-
velt með að koma manni til að
hlæja. Þau hjón gerðu allt sem í
þeirra valdi stóð til að dvöl mín
yrði sem skemmtilegust, æddu
með mig til Los Angeles og San
Francisco. Er ég þeim báðum æv-
inlega þakklát fyrir tækifærið að
fá að kynnast þeim og börnum
þeirra og tengdabörnum sem áttu
ekki síður þátt í að gera dvölina
eftirminnilega. Einnig er ég svo
þakklát fyrir tækifærið að fá að
kynnast þó að litlu leyti væri þessu
merka landi sem ég hafði haft svo
mikinn áhuga á frá unga aldri.
Þetta eru góða minningar og
reynsla sem gerir mig ríka.
Ég bið Drottinn að blessa minn-
ingu um mætan mann, að umvefja
Margréti, Larry, Lindu og fjöl-
skyldur þeirra með kærleika sín-
um og veita þeim huggun í sorg-
inni.
Guðlaug Tómasdóttir.
HJALTI
TÓMASSON