Morgunblaðið - 17.10.2006, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 17. OKTÓBER 2006 11
FRÉTTIR
Eftir Egil Ólafsson
egol@mbl.is
MJÓLKURSAMLÖGIN hafa til
margra ára haft með sér náið sam-
starf. Þau hafa frá árinu 1958 rekið
Osta- og smjörsöluna, en eigendur
hennar eru Mjólkursamsalan í
Reykjavík, Kaupfélag Skagfirðinga,
Norðurmjólk og Mjólkursamlagið á
Ísafirði. Að grunni til byggir sam-
starf fyrirtækjanna á því að selja
ferskvörur (mjólk, rjóma og aðrar
mjólkurvörur sem hafa stutt
geymsluþol) suðvestanlands þar sem
langstærsta markaðssvæðið er, en
framleiða ost og smjör og fleiri
vörur sem hafa meira geymsluþol í
mjólkursamlögum sem eru fjær
stærsta markaðssvæðinu.
Náið samráð
Á síðustu árum hefur mjólk-
ursamlögum á landinu fækkað mikið
og þá hefur MS yfirtekið rekstur
smærri samlaganna. Á síðasta ári
var síðan rekstur MS og Mjólkurbús
Flóamanna á Selfossi sameinaður.
Nú er staðan þannig að MS sækir
mjólk til bænda á Austurlandi, Suð-
urlandi, Vesturlandi og er farið að
teygja sig yfir á Norðurland eftir að
MS yfirtók samlagið á Blönduósi.
MS rekur samlög á Egilsstöðum,
Selfossi, Búðardal, Blönduósi og
Reykjavík. Þrjú önnur samlög eru
rekin á landinu, á Akureyri, Sauð-
árkróki og Ísafirði. Samlagið á Ak-
ureyri er rekið af Norðurmjólk sem
er hlutafélag, en það er að 48% í eigu
MS. Samvinnufélag bænda, Auð-
humla, á 52%. Kaupfélag Skagfirð-
inga á og rekur Mjólkursamlag
Skagfirðinga.
Af framansögðu er ljóst að MS
hefur lengi verið ráðandi í þessari
grein og samráð við litlu samlögin
hefur lengi verið náið.
Sú hugmynd að mjólkursamlögin
á landinu stofni eitt rekstrarfélag er
ekki ný af nálinni. Nú er málið hins
vegar komið mjög langt. Það var
kynnt á fulltrúaráðsfundi MS og
kynnt bændum á svæði Norð-
urmjólkur um helgina. Stefnt er að
því að fulltrúaráðsfundur MS taki
ákvörðun í málinu 17. nóvember nk.
Ætla að selja hús MS
og Osta- og smjörsölunnar
Rekstrarfélagið sem bera mun
nafnið Mjólkursamsalan, mun hafa
það hlutverk að sjá um alla móttöku,
framleiðslu, pökkun, markaðs-
setningu og sölu- og dreifingu mjólk-
urafurða fyrir MS, Norðurmjólk og
Osta- og smjörsöluna.
Samlögin verða áfram rekin sem
sjálfstæðar einingar en rekstr-
arfélagið mun stjórna því hvað fram-
leitt er á hverjum stað og stýrir
vinnslunni. Kaupfélag Skagfirðinga
ætlar sér að eiga áfram samlagið á
Sauðárkróki en KS hefur hins vegar
samþykkt að fela rekstrarfélaginu
fulla stýringu á framleiðslunni sem
öll verður seld nýja félaginu.
Samhliða stofnun rekstrarfélags-
ins mun MS kaupa 52% hlut Auð-
humlu í Norðurmjólk og greiða fyrir
með hlutabréfum í rekstrarfélaginu
og peningum. Auðhumla mun þann-
ig eiga beina eignaraðild að rekstr-
arfélaginu. Þá er gert ráð fyrir að
MS kaupi eignir og rekstur Mjólk-
ursamlags Ísfirðinga, yfirtaki skuld-
ir þess og endurkipuleggi rekstur
MÍ í kjölfarið.
MS, KS og Auðhumla verða áfram
framleiðendafélög, félagslegur vett-
vangur og móttakendur mjólkur, en
þau munu fela rekstrarfélaginu alla
vinnslu og dreifingu. Stofnun rekstr-
arfélagsins skapar möguleika á að
reisa nýja dreifingarmiðstöð fyrir
kældar matvörur fyrir höfuðborg-
arsvæðið og nágrenni en á móti
kæmi sala á núverandi húsnæði
Osta- og smjörsölunnar og MS í
Reyjavík. Stefnt er að því að félagið
getið hafið starfsemi um næstu ára-
mót.
Tilmæli löggjafans
um að ná niður kostnaði
Guðmundur Þorsteinsson, bóndi á
Skálpastöðum í Lundarreykjadal,
sem lengi hefur átt sæti í stjórn MS,
segir ekki víst að þetta form á
rekstrarfélaginu verði endanlegt.
Menn ætli að leggja af stað með
þetta og sjá til hvernig það reynist.
Guðmundur viðurkennir að sam-
eining mjólkursamlaganna sé ekki í
samræmi við samkeppnissjónarmið.
„Alþingi setti hins vegar lög um að
mjólkuriðnaðurinn skyldi vera und-
anþeginn vissum ákvæðum sam-
keppnislaga og við teljum að í því
felist nánast tilmæli löggjafans til
mjólkuriðnaðarins um að nýta alla
kosti til að ná niður kostnaði í vinnsl-
unni. Við lítum svo á að það sé
skylda okkar að gera það.“
Guðmundur sagði alveg ljóst að
það væri hægt að ná fram hagræð-
ingu í mjólkuriðnaði með þessum
breytingum. Hann sagðist ekki
treysta sér til að svara því hversu
mikilli hagræðingu væri hægt að ná
fram. „Þetta gæti slagað hátt upp í
þá verðstöðvun sem nú hefur verið
ákveðin á heildsöluverði mjólkur og
kostar okkur mörg hundruð millj-
ónir króna. Þetta tekur hins vegar
tíma. Það kostar peninga að afla
peninga og þetta fer ekki að skila sér
fyrr en eftir einhver misseri eða ár.“
Fram hefur komið gagnrýni á að
mjólkuriðnaðurinn skuli vera und-
anþeginn ákvæðum samkeppn-
islaga, m.a. nýlega frá Samkeppn-
iseftirlitinu. Guðmundur var
spurður hvar þetta nýja félag stæði
ef Alþingi myndi breyta lögunum
hvað þetta varðaði. „Ég hygg að það
sé samdóma álit að slík lög yrðu ekki
afturvirk og þessi sameining sem
orðin er áður en lögin öðluðust gildi
standi. En að sjálfsögðu yrði fyr-
irtækið markaðsráðandi og yrði að
taka fullt tillit til þeirrar stöðu,
a.m.k. meðan innflutningur á mjólk-
urvörum fer ekki fram úr öllu hófi.“
Náið samráð innsiglað með
stofnun nýs rekstrarfélags
Fréttaskýring | Stefnt
er að því að endanleg
ákvörðun um stofnun
rekstrarfélags allra
mjólkursamlaganna á
landinu verði tekin fyr-
ir 22. nóvember.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Breytingar Fyrirhugað er að reisa nýja dreifingarmiðstöð í Reykjavík.
 ANNA LIND Pétursdóttir sál-
fræðingur varði doktorsritgerð sína
í námssálfræði við University of
Minnesota þann 21. júní sl. Ritgerð-
in heitir „Einstaklingsmiðuð skyndi-
greining á
snemmtækum
inngripum vegna
lestrarerfiðleika“
(Brief Experi-
mental Analysis
of Early Reading
Interventions).
Leiðbeinendur í
doktorsverkefn-
inu voru dr.
Jennifer McCo-
mas og dr. Krist-
en McMaster en aðrir meðlimir í
doktorsnefndinni voru dr. Scott
McConnell og dr. Matt Burns,
ásamt dr. Theodore Christ.
Lestrarerfiðleikar í byrjun skóla-
göngu hafa sterkt forspárgildi um
áframhaldandi lestrarerfiðleika út
grunnskólaárin og því er mikilvægt
að beita snemmtækum og árangurs-
ríkum inngripum til að sporna við
þeirri þróun. Hins vegar hafa rann-
sóknir sýnt að inngrip skila oft ekki
tilætluðum árangri fyrir stóran
hluta nemenda í áhættuhópum.
Markmið rannsóknar Önnu Lindar
var að þróa aðferð við skyndigrein-
ingu á snemmtækum inngripum til
að auka grundvallarlestrarfærni
nemenda sem taka ekki framförum
þrátt fyrir að raunprófaðar aðferðir
séu notaðar við lestrarkennslu í
bekknum þeirra. Grundvallarlestr-
arfærni nemenda í áhættuhópi var
metin vikulega með stöðluðum
námsskrártengdum mælingum
(Curriculum-based Measurement)
til að finna þá nemendur sem voru
að dragast aftur úr í námi. Fyrir þá
nemendur voru prófuð stutt inngrip
í röð eftir umfangi með margþátta
einstaklingsrannsóknasniði (mul-
tielement design) þar til þátttakandi
sýndi að minnsta kosti 20% aukn-
ingu í grundvallarlestrarfærni. Ein-
staklingsmunur reyndist vera á því
hvaða inngrip bætti frammistöðu
hvers þátttakanda. Margföld grunn-
lína milli þátttakenda var notuð til
að meta áhrif inngripanna í 5 til 9
vikur og reyndust þau bæta náms-
hraða og lestrarfærni þátttakend-
anna umtalsvert (meðaláhrifsstærð
d = 5,2). Í lok rannsóknarinnar
hafði grundvallarlestrarfærni
flestra þátttakendanna náð við-
urkenndum viðmiðum sem veita
sterka forspá um gott gengi síðar á
námsleiðinni. Niðurstöðurnar hafa
mikið hagnýtt gildi því að í rann-
sókninni var þróuð aðferð til að gera
skyndigreiningu á snemmtækum
inngripum fyrir byrjandi lestrarerf-
iðleika með yngri hóp nemenda en
áður hefur tekið þátt í rannsóknum
á þessu sviði. Þannig er hægt að
auka líkur á því að snemmtæk inn-
grip beri árangur fyrir nemendur í
áhættuhópum og koma í veg fyrir
langvarandi lestrarerfiðleika.
Anna Lind fæddist á Akureyri
1971. Hún lauk stúdentsprófi af
náttúrufræðibraut Menntaskólans á
Akureyri árið 1991, brautskráðist
með BA-gráðu í sálfræði frá Há-
skóla Íslands 1996 og cand.psych.-
gráðu frá sama háskóla 2001. Hún
hóf doktorsnám í námssálfræði með
áherslu á sérkennslufræði og atferl-
isgreiningu við Minnesota-háskóla
haustið 2003. Á námsferlinum hlaut
Anna Lind ýmiss konar náms- og
rannsóknarstyrki, bæði frá stofn-
unum hérlendis sem og í Bandaríkj-
unum. Anna Lind hefur sem atferl-
isþjálfi, ráðgjafi og sálfræðingur
unnið með foreldrum og starfsfólki
skóla við að auka færni og aðlögun
barna með ýmiss konar þroska- og/
eða hegðunarfrávik. Hún starfar nú
sem verkefnisstjóri hjá Menntasviði
Reykjavíkurborgar.
Anna Lind er gift Skúla Helga-
syni stjórnmálafræðingi og á tvo
syni, Teit Helga og Berg Mána, auk
stjúpsonarins Darra.
Doktors-
vörn í náms-
sálfræði
Anna Lind
Pálsdóttir
MEÐALLESTUR á Blaðinu eykst
verulega samkvæmt nýrri könnun
Capacent Gallup á lestri dagblaða.
Meðallestur á Fréttablaðinu stendur
nánast í stað milli kannana, en lestur
á Morgunblaðinu minnkar.
Samkvæmt niðurstöðum könnun-
arinnar sem framkvæmd var í sept-
ember mælist meðallestur á hvert
tölublað Blaðsins 45,6% og eykst um
tæp 13 prósentustig frá síðustu
könnun í maímánuði í vor þegar lest-
urinn var 32,9%. Meðallestur á
Fréttablaðinu mældist 68,9% og
eykst lítillega frá því í maí er hann
mældist 68,3%. Meðallestur á Morg-
unblaðinu minnkar hins vegar um
rúm fjögur prósentustig og mælist
49,6% nú í september, en var 54,3%
samkvæmt könnuninni í maímánuði.
Þegar horft er til þeirra sem eitt-
hvað lásu dagblöðin umrædda könn-
unarviku, sem var frá 15.–21.sept-
ember var lestur Morgunblaðsins
74,7%, lestur Fréttablaðsins 91,2%
og lestur Blaðsins 70,8%. Könnunin
er dagbókarkönnun og var úrtakið
1.500 manns sem valið var með til-
viljunaraðferð úr þjóðskrá. Endan-
legt úrtak var 1.411 og svör bárust
frá 674, sem er 47,8% svarhlutfall.
Samkvæmt könnuninni eykst
áhorf á Skjá 1 verulega í könnunar-
vikunni og fer áhorf á Skjá 1 upp fyr-
ir Stöð 2. Skjár 1 er í öðru sæti næst
á eftir Ríkissjónvarpinu og mælist
áhorfið tæpum níu prósentustigum
meira en áhorf á Stöð 2. Áhorf á
Sirkus eykst einnig frá fyrri könnun,
en áhorf á sjónvarpið og Stöð 2
minnkar.
Mest var horft á Sjónvarpið en
87% horfðu eitthvað á Sjónvarpið í
vikunni. Næstmest var síðan horft á
Skjá 1 eða 75,2% og síðan kom Stöð 2
en 66,3% horfðu eitthvað á Stöð 2 í
vikunni. 38% horfðu á Sirkus.
Mest er horft á fréttir, íþróttir og
veður í Sjónvarpinu en 37,3% horfðu
á þann dagskrárlið og næstmest á
Kastljós en þriðjungur fólks horfði á
það. Þar á eftir koma tíufréttir en
22,1% horfa á þær.
Langmest var horft á Rock Star
Supernova á Skjá 1, en 35,9% horfðu
á tónleikana og litlu færri á þáttinn
þar sem fækkaði í hópnum. CSI
Miami kemur þar á eftir með 22,8%
áhorf og CSI New York er með
20,7% áhorf.
Fréttir Stöðvar 2 eru vinsælasti
dagskrárliðurinn þar, en tæpur
fjórðungur eða 24,3% horfðu á þann
dagskrárlið. Örlagadagurinn kemur
þar á eftir með 16,1% áhorf og Monk
með 14,2%, Ísland í dag er með
11,6% áhorf. Vinsælasti dagskrárlið-
urinn á Sirkus er hins vegar dans-
þáttur So you think you can dance
með 10,3% áhorf.
Meðallestur á Blaðinu hefur aukist
um tæp 13 prósentustig síðan í maí



 







  
 






 



   


 





 
  GRÉTAR Þorsteinsson, forseti ASÍ, segir að hafi ein-
hver samkeppni verið í mjólkuriðnaði síðustu árin, sé
hún úr sögunni með stofnun þessa rekstrarfélags. „Okk-
ur sýnist að í reynd hafi ekki verið mikil samkeppni í
mjólkuriðnaði síðustu misserin og árin, ef frá er talin
innkoma Mjólku og því veit ég ekki hve mikil örlög eru
falin í þessari sameiningu.“
Grétar sagði að ASÍ hefði átt fulltrúa í nefnd sem skil-
aði áliti 2004 í aðdraganda lagasetningar þar sem fram-
lengd var verðstýring á mjólk og að mjólkuriðnaðurinn
ætti að vera undanþeginn samkeppnislögum. „Í nefndinni vorum við þátt-
takendur í því að það gæti komið til álita að setja þessi lög, en þá aðeins um
takmarkaðan tíma og tíminn yrði notaður til að undirbúa að það yrði kom-
ið á samkeppni í mjólkuriðnaði og í því sambandi var talað um tollalækk-
anir og fleira. Þegar málið fór fyrir þingið var hins vegar ekki undir-
strikað að lögin ættu að skapa stöðu fyrir aukna samkeppni.“
Í reynd lítil samkeppni