Morgunblaðið - 08.12.2006, Blaðsíða 12

12 FÖSTUDAGUR 8. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
STÖÐUGT hefur dregið úr vímu-
efnaneyslu íslenskra unglinga í 10.
bekk grunnskóla frá 1998 til ársins í
ár, að sögn dr. Ingu Dóru Sigfúsdótt-
ur. Hún, ásamt Jóni Sigfússyni,
framkvæmdastjóra Rannsókna og
greiningar, kynnti í gær nýútkomna
skýrslu, Ungt fólk í Reykjavík 2006.
Þar koma fram niðurstöður rann-
sóknar á högum og líðan reykvískra
grunnskólanema í 8., 9. og 10. bekk
vorið 2006. Þessi rannsókn var sú ní-
unda sem starfsmenn Rannsókna og
greiningar vinna fyrir Reykjavík-
urborg. Neysla ungmennanna á tób-
aki, áfengi og ólöglegum vímuefnum
var skoðuð og borin saman við ung-
menni sem búa utan Reykjavíkur.
Markmiðið var að kanna hversu al-
geng vímuefnaneysla var meðal
þessa aldurshóps.
Grasrótin virkjuð
Inga Dóra sagði að þróun vímu-
efnaneyslu unglinga í 10. bekk hér á
landi árin 1989–1998 hefði verið stöð-
ugt til hins verra. Um 1997 tók hönd-
um saman hópur fólks sem ákvað að
sporna við þessari óheillaþróun.
Þetta var rannsóknafólk, fólk í
stefnumótun og fólk sem vann með
börnum og unglingum á vettvangi.
Mótuð var stefna sem m.a. byggðist
á því að virkja grasrótina og voru öll
úrræði byggð á niðurstöðum rann-
sókna. Þróunin snerist við og hefur
verið í rétta átt síðan, allt fram á
þetta ár. Inga Dóra sagði að gríð-
armikill árangur hefði náðst á þessu
sviði allt til ársins 2005. Niðurstöður
frá þessu ári sýna hins vegar aukna
neyslu áfengis og reyktóbaks frá í
fyrra.
Þetta starf hefur verið kennt við
íslenska líkanið og er nú fyrirmynd
sambærileg starfs í 14 borgum í Evr-
ópu í samvinnu við Reykjavíkurborg
og með styrk frá Actavis. Forseti Ís-
lands er verndari verkefnisins.
Þau meðöl sem beitt er í þessum
tilgangi er m.a. að miðla upplýs-
ingum til þeirra sem annast börn og
ungmenni. Veita ungmennunum að-
hald, bæta aðstæður þeirra og móta
þannig atferli þeirra. Inga Dóra
sagði að ekki væri nóg að hafa áhrif á
viðhorf ungmennanna, heldur þyrfti
að breyta hegðun þeirra.
Meðal hagnýtra atriða er að koma
í veg fyrir eftirlitslaus samkvæmi,
virða útivistarreglur, efla samstarf
foreldra og að þeir þekki vini barna
sinna. Einnig að efla íþrótta og tóm-
stundastarf, virkja nærsamfélagið,
efla stuðning og félagslega stjórnun
t.d. með foreldrarölti. Samstarf for-
eldra og skóla er mikilvægt og einnig
samband allra stofnana sem sinna
unglingum.
Fleiri reykja í Reykjavík
Niðurstöður rannsókna sýna m.a.
að vímuefnaneysla virðist fylgja ár-
göngum. Því er mikilvægt að fá ung-
linga til að fresta neyslu jafnt tóbaks
og áfengis, að sögn Ingu Dóru.
Hlutfallslega fleiri reykvískir
nemendur 10. bekkjar hafa reykt
daglega frá 1998 en nemendur utan
Reykjavíkur. Hlutfallið hefur fylgst
nokkuð að í gegnum árin og munaði
t.d. einu prósentustigi í fyrra á þess-
um hópum. Á liðnu vori virðast reyk-
ingar hafa tekið stökk í Reykjavík og
var hlutfall reykvískra nemenda 10.
bekkjar sem reyktu 15% en úti á
landi 10%.
Neysla áfengis ungmenna virðist
helst fara fram heima hjá öðrum,
samkvæmt niðurstöðum rannsókna
Rannsókna og greiningar. Í vor
sögðust t.d. 37% þeirra sem höfðu
drukkið áfengi hafa neytt þess heima
hjá öðrum. Inga Dóra sagði þetta
undirstrika mikilvægi þess að sam-
kvæmi ungmenna væru ekki eft-
irlitslaus.
Mikill árangur vímuefnavarna
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Kynning Skýrsla Rannsókna og greiningar um ungt fólk og vímuefnaneyslu kynnt hjá velferðarsviði Reykjavíkur.
Mikilvægt að veita
ungmennum að-
hald og stuðning

       
 
  ! "  #  $ %
& 
 




 







        

 ( )
 %
 !!
% 
*+ %  
( ,# -
Eftir Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
BALDVIN Jónsson, framkvæmda-
stjóri Áforms, segir ákvörðun
Whole Foods-verslanakeðjunnar
um að hætta markaðssetningu á ís-
lenskum vörum vegna hvalveiða Ís-
lendinga vera mikið áfall þótt erfitt
sé að segja til um á þessari stundu
hver áhrifin verði nákvæmlega.
Fari áróður gegn hvalveiðum af
stað fyrir alvöru þá muni eftirspurn
eftir vörunum augljóslega minnka
verulega.
Áform hefur unnið að markaðs-
setningu á íslenskum landbúnaðar-
afurðum í Bandaríkjunum undir
merkjum Íslands í um sjö ár og að
sögn Baldvins hefur kostnaður ver-
ið um 25 milljónir króna á ári.
Baldvin segir að mesta áherslan
hafi verið lögð á að koma vörunni á
framfæri í Whole Foods-verslana-
keðjunni enda bjóðist hvergi hærra
verð en þar. Stöðug aukning hafi
verið á viðskiptum við keðjuna og á
þessu ári hafi Whole Foods t.a.m.
selt tæplega 70 tonn af lambakjöti
og um 200 tonn af mjólkurafurðum
en Baldvin segir að líklega hefði
verið hægt að selja um þrisvar
sinnum meira af lambakjöti í haust,
hefði framboðið verið nægjanlegt
og framboð af íslenskum mjólkuraf-
urðum hefði verið mun minna en
eftirspurnin. Keðjan hafi í raun
verið tilbúin að kaupa allt lamba-
kjöt og allar mjólkurafurðir sem
framleiddar eru á Íslandi. „Það er
mikið áfall að lenda í þessu máli,
þegar allt er að ganga upp og
þróast í rétta átt,“ segir hann.
Til stóð að selja upprunavottaðan
fisk frá íslenskum smábátasjó-
mönnum hjá Whole Foods en Bald-
vin segir að það verkefni sé í bið-
stöðu á meðan ekki sé hægt að
halda nafni Íslands á lofti í versl-
ununum. Þetta eigi við um fleiri
verkefni.
Hvalveiðar á skjön við ímynd
Starfsmenn Whole Foods hafa
nokkrum sinnum komið til Íslands
á vegum Áforms til að kynna sér
íslenskan landbúnað og fiskveiðar
og hafa, að sögn Baldvins, litið á
Ísland sem fyrirmyndarland vegna
sjálfbærs landbúnaðar, fiskveiða og
stöðu landsins í orkumálum. Nú
telji þeir að íslensk stjórnvöld hafi
leyft hvalveiðar í ósátt við alþjóð-
legar samþykktir sem þeir segja
mjög á skjön við þá mynd sem
stjórnvöld hafi viljað gefa af landi
og þjóð. „Hvort sem okkur líkar
það betur eða verr, þá eru efa-
semdir í vísindaheiminum um hvort
þessir hvalir séu í útrýmingarhættu
eða ekki. Og ef þær efasemdir eru
til þá finnst þessu fólki að náttúran
eigi að njóta vafans. Síðan höfum
við hér heima verið að tala um að
þetta sé bara eitthvert tilfinninga-
rugl. En tilfinningar eru ekki rugl.“
Að sögn Baldvins hafa forráða-
menn keðjunnar einnig áhyggjur af
hugsanlegum aðgerðum umhverfis-
samtaka gegn fyrirtækjum sem
selja íslenskar vörur og sömuleiðis
af því að Bandaríkjastjórn gæti
tekið upp á því að beita Íslendinga
viðskiptaþvingunum. Því vilji þeir
„fela nafn Íslands“ inni í búðunum
þó svo að þeir haldi áfram að bjóða
upp á vörurnar enda séu þeir afar
ánægðir með gæði þeirra. „Þar fyr-
ir utan sjá þeir ekki fram á að í
hvalveiðunum felist viðskiptatæki-
færi og þeir skilja ekki að við séum
að veiða hvali í atvinnuskyni í ljósi
þess að á tveimur árum fluttum við
inn sextán þúsund útlendinga til
starfa hér á landi.“
Þá bendir Baldvin á að hvalveið-
arnar hafi skaðað mjög trúverð-
ugleika Íslands í umræðunni um
botnvörpuveiðar á úthöfunum og
hjá Whole Foods óttist menn að
umræðan geti snúist Íslendingum
mjög í óhag.
Allt lambakjöt sem fer til Whole
Foods er verkað af Norðlenska og
segir Sigmundur Einar Ófeigsson
framkvæmdastjóri, að tekjur af út-
flutningnum á þessu ári nemi um
55 milljónum króna. Þó að sam-
starfið við verslanirnar hafi gengið
vel hafi óhagstætt gengi Banda-
ríkjadals, tæknilegar hindranir o.fl.
valdið því að frekar hafi verið tap
en hagnaður af þessum viðskiptum,
einkum upp á síðkastið. Menn líti
hins vegar svo á að þetta geti orðið
verðmætur markaður í framtíðinni.
Sigmundur segist hafa búist við
neikvæðum áhrifum á þetta verk-
efni vegna hvalveiða en nýjustu
fregnir frá Whole Foods hafa orðið
til þess að hann hefur óskað eftir
fundi með framkvæmdastjóra
Bændasamtakanna til að ræða um
hvort draga eigi úr útflutningnum.
Dýrasti bitinn
Hjá Osta- og smjörsölunni og
Mjólkursamsölunni fengust þær
upplýsingar að verðmæti við-
skiptanna við Whole Foods næmi
um 40–50 milljónum á þessu ári.
Magnús Ólafsson, forstjóri Osta- og
smjörsölunnar, og Guðbrandur Sig-
urðsson, forstjóri MS, sögðu báðir
að enn væri litið svo á að um til-
raunaverkefni væri að ræða en
möguleikarnir væru miklir til fram-
tíðar. „Þetta er dýrasti bitinn af
Ameríku,“ sagði Magnús og Guð-
brandur sagði að miðað væri við að
hægt yrði að flytja út mjólkuraf-
urðir fyrir 400–500 milljónir á
þennan markað, þ.e. til Whole Fo-
ods.
Fela nafn Íslands en selja enn vörurnar
Baldvin Jónsson, framkvæmdastjóri Áforms, segir forráðamenn Whole Foods óttast aukinn
áróður umhverfisverndarsinna og hugsanlegar aðgerðir Bandaríkjastjórnar gegn Íslandi
Í HNOTSKURN
» Vegna hvalveiða Íslend-inga verður hætt að mark-
aðssetja íslenskar vörur í
verslunum Whole Foods.
» Á þessu ári hefur WholeFoods selt um 70 tonn af
íslensku lambakjöti og 200
tonn af mjólkurafurðum. Kjöt-
ið er fituhreinsað og að tölu-
verðu leyti úrbeinað og jafn-
gildir um 200 tonnum af
óunnum skrokkum.
» Íslenskar vörur eru á boð-stólum í um 30 verslunum
Whole Foods en alls eru versl-
anirnar um 190.
Morgunblaðið/Einar Falur
Smakka Unnið hefur verið að markaðssetningu íslenskra landbúnaðar-
afurða í Bandaríkjunum í sjö ár, m.a. með því að bjóða mönnum að smakka.
LÍTIL viðbrögð hafa borist vegna
mótmæla Samtaka atvinnulífsins
við vaxandi hörku innheimtudeild-
ar RÚV, fyrirtæki hafa m.a. verið
krafin um auknar greiðslur afnota-
gjalda vegna útvarpstækja í bif-
reiðum. Samkvæmt upplýsingum
frá SA verður látið reyna á rétt-
mæti gjaldtökunnar fyrir dóm-
stólum verði henni haldið til streitu.
Í lögum um RÚV er að finna
heimild til innheimtu afnotagjalda
af viðtækjum en ekki er þess getið
að greiða þurfi gjöld vegna við-
tækja í bifreiðum nema í reglugerð
með lögunum. Þar kemur fram að
greiða skuli fullt gjald af bifreiðum
og vélknúnum tækjum öðrum en
einkabifreiðum. SA telur hins veg-
ar að ekki sé nægilegt að aðeins sé
kveðið á um afnotagjöld af bifreið-
um í reglugerð heldur verði þess að
vera getið í lögunum.
Tilviljanakennd innheimta
SA heldur því einnig fram að inn-
heimta RÚV á þessum „nýju skött-
um“ sé tilviljanakennd og virðist
beinast að fáum, útvöldum fyr-
irtækjum. Innheimtan virðist þá
ekki vera í neinu samræmi við
fjölda atvinnubifreiða þeirra fyr-
irtækja sem verða fyrir henni.
Vaxandi harka
við innheimtu
DÓMSMÁLARÁÐHERRA hefur
skipað Kristínu Völundardóttur,
núverandi sýslumann á Hólmavík, í
embætti sýslumanns á Ísafirði frá
og með 1. janúar. Hún tekur við af
Sigríði Björk Guðjónsdóttur sem
hefur verið skipuð aðstoðarrík-
islögreglustjóri frá og með næstu
áramótum. Þórir Oddsson vararík-
islögreglustjóri mun áfram gegna
því embætti hjá ríkislögreglustjóra.
Embætti sýslumannsins á Hólma-
vík verður auglýst, samkvæmt upp-
lýsingum dómsmálaráðuneytisins.
Sýslumaður
Ísfirðinga