Morgunblaðið - 08.12.2006, Blaðsíða 26

26 FÖSTUDAGUR 8. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
STAFAKARLARNIR eiga tíu
ára útgáfuafmæli um þessar
mundir en af því tilefni koma
þeir út með nýjum mynd-
skreytingum eftir Frédéric
Boullet, bæði á íslensku og
ensku.
Höfundur Stafakarlanna er
Bergljót Arnalds en hún er
einnig höfundur Jólasveina-
sögu sem var ein af met-
sölubókunum í fyrra.
Jólasveinasaga er nú komin út á diski í upp-
lestri höfundar, bæði á íslensku og ensku, og með
tónlistarstefum eftir Jóhann Þorvald Bergþórs-
son.
Barnabækur
Stafakarlar Berg-
ljótar snúa aftur
Bergljót Arnalds
FÆREYSKA söngkonan Ei-
vør Pálsdóttir heldur tón-
leika í Tónlistarhúsinu Laug-
arborg í kvöld klukkan 20.30.
Hún mun svo endurtaka leik-
inn á sama tíma á morgun í
Þorgeirskirkju. Á efnis-
skránni eru að mestu hennar
eigin lög en auk þess lög
annarra lagahöfunda. Um er
að ræða samvinnuverkefni
Tónlistarhússins Laugarborgar og Þingeysk
sagnagarðs.
Eivøru þekkja flestir Íslendingar en hún var
m.a. valin besta söngkonan og flytjandi ársins
á Íslensku tónlistarverðlaununum 2003.
Tónleikar
Eivør syngur í
Laugarborg
Eivør Pálsdóttir
SÝNING á verkum Jóns Krist-
inssonar, Jónda, verður opnuð
á morgun, laugardag, klukkan
14 á Sögusetrinu Hvolsvelli.
Jóndi sækir flest viðfangsefni
sín í náttúruna og vinnur
myndir sínar með vatnslitum,
olíu og akrýl. Hann hefur einn-
ig málað og teiknað fjölmargar
mannamyndir, þar á meðal
skopmyndir af ýmsu tilefni.
Verk sín hefur hann sýnt á einkasýningum og
samsýningum víða um landið.
Sýningin mun standa til 15. janúar 2007. Opið
er laugardaga og sunnudaga klukkan 13–17 og
virka daga 15–18. Lokað er milli jóla og nýárs.
Myndlist
Jóndi sýnir á Sögu-
setrinu Hvolsvelli
Jón Kristinsson
STUÐNINGSYFIRLÝSINGAR
frá þekktum skáldsagnahöfundum
við breska rithöfundinn Ian McEw-
an voru birtar í The Daily Tele-
graph sl. sunnudag. Hneykslun ein-
kennir flestar yfirlýsingarnar en
undir lok síðasta
mánaðar var látið
í það skína, í
grein sem birtist
í The Guardian,
að McEwan hefði
nýtt sér sjálfs-
ævisögu annars
höfundar með
óeðlilegum hætti
í eigin skáldsögu,
Friðþægingu
(Atonement). Rithöfundarnir spyrja
sig hvort ekki megi fullyrða um
þeirra eigin verk að þau séu meira
og minna stolin fyrst hægt er að
bera slíkt á McEwan. Þeir játa að
hafa, rétt eins og McEwan í um-
ræddri bók, nýtt sér önnur verk í
skáldskap sínum, t.d. sjálfs-
ævisögur, skáldsögur annarra,
söguannála o.fl.
Shakespeare í vondum málum
„Ef það er nóg að benda á viss
líkindi milli atburða til að sanna rit-
stuld þá erum við öll sek,“ skrifaði
ástralski rithöfundurinn Thomas
Keneally, höfundur Schindler’s
List. „Og Sheakspeare er í vondum
málum [...] og Tolstoy stal efni fyrir
Stríð og frið.
Breski rithöfundurinn Kazuo Ish-
iguro sagði að ef McEwan væri rit-
þjófur þá „er óumflýjanlegt að
a.m.k. fjórar af skáldsögum mínum
séu sama marki brenndar.“
Meðal annarra höfunda sem létu
svipaða skoðun í ljós má nefna
Margaret Atwood, John Updike,
Zadie Smith, Martin Amis, Peter
Carey og Thomas Pynchon.
Friðþæging kom út árið 2001 og
var McEwan tilnefndur til Booker-
verðlaunanna fyrir hana.
AP
Saklaus Thomas Keneally er einn
þeirra sem verja McEwan.
Skáld til
varnar
McEwans
Segjast einnig vera
sek um „ritstuld“
Ian McEwan
STUTTMYND Ísoldar Uggadóttur,
Góðir gestir eða Family Reunion, er
meðal þeirra stuttmynda sem hefur
verið boðin þátttaka á Sundance-
kvikmyndahátíðinni á næsta ári.
Alls verður 71 stuttmynd sýnd á há-
tíðinni en myndirnar voru valdar úr
hópi 4.445 umsókna. Mynd Ísoldar
er sýnd í flokknum „alþjóðlegar
dramastuttmyndir“.
Góðir gestir fjallar um unga lesb-
íu sem búsett er í New York og á
erfitt með að viðurkenna kyn-
hneigð sína fyrir sínum nánustu á
Íslandi. Þegar hún fer heim til að
vera viðstödd sjötugsafmæli afa
síns fer af stað skemmtileg atburð-
arrás.
Í aðalhlutverkum eru Aðalbjörg
Þóra Árnadóttir, Theódór Júl-
íusson, Hanna María Karlsdóttir og
Amy Lewis.
Myndin var tilnefnd til Eddunnar
2006.
Góðir gestir á
Sundance
Eftir Flóka Guðmundsson
floki@mbl.is
Samkvæmt 5. grein laga umRíkisútvarpið nr. 122/2000ber Ríkisútvarpinu „aðstuðla að því að frumflutt
dagskrárefni stofnunarinnar verði
varðveitt til frambúðar.“ Að mati
tveggja tæknimanna útvarpsins sem
Morgunblaðið leitaði til er hins veg-
ar þörf á verulegu átaki við að koma
eldri upptökum í safneign RÚV á
öruggara og aðgengilegra form.
Þeir segja gamlar upptökur mest
megnis vera á lakkplötum og seg-
ulböndum sem geti hæglega orðið
fyrir óafturkallanlegu tjóni auk þess
sem skráningu slíks efnis sé mjög
ábótavant.
„Almennt held ég hins vegar að
menn geri sér ekki almennilega
grein fyrir því hvað um er að ræða
og hversu vítækt slíkt verkefni
yrði,“ segir Hreinn Valdimarsson og
áréttar að eins og staðið sé að mál-
um í dag fari því fjarri að safnadeild
RÚV hafi bolmagn til að sinna þess-
um þætti.
Þyrfti að búa til
margar stöður
Hann tekur þó fram að ekki megi
draga fjöður yfir það sem vel sé
gert og nefnir að um þessar mundir
sé starfsmaður í hálfri stöðu við að
afrita gamlar lakkplötur í eigu
safnsins.
„En ég myndi halda að það þyrfti
að búa til margar stöður ef menn
ætla að gera þetta af einhverri al-
vöru. Bæði sé ég fyrir mér að það
þurfi mannskap til að skrá niður það
efni sem í raun og veru er til og eins
forgangsraða afritunarferlinu með
ástand og verðmæti efnisins í huga.
Sömuleiðis er ljóst að tæknivinnan
yrði geyslega mikil og tímafrek.“
Sá sem sér um afritun lakkplat-
anna er Magnús Hjálmarsson.
Hann segir það rétt að hálft stöðu-
gildi hafi engan veginn við því verk-
efni sem afritun og ekki síst skrán-
ing safnsins er.
„Skrásetningin er mjög léleg,“
upplýsir Magnús sem þarf í mörg-
um tilvikum að hlusta á upptök-
urnar og bera kennsl á þá sem þar
koma við sögu.
Lakkplöturnar þurfa forgang
Það var á fjórða áratugnum sem
byrjað var að taka upp einstaka
dagskrárliði á lakkplötur. Lakkplöt-
urnar geymast vel við kjöraðstæður,
að sögn Hreins, en um er að ræða
svokallað svelllakk sem er lífrænt
og fest ofan á álplötu og í ein-
hverjum tilvikum gler. Með tím-
anum vill lakkið þó rýrna, í sumum
tilvikum springa og jafnvel molna
af. Magnús segir að í einstaka til-
vikum fari plöturnar að mygla.
„Sú ákvörðun að reyna að bjarga
þessum lakkplötum fyrst er því hár-
rétt. Þetta eru líka verðmæti sem
voru í raun og veru falin því lakk-
plöturnar eru ekki aðgengilegar
nema með sérhæfðri tækni,“ full-
yrðir Hreinn og upplýsir að um gíf-
urlegt magn af plötum sé að ræða.
Því megi spyrja sig hvort starfs-
maður í hálfri stöðu anni verkefn-
inu.
„Undir lok sjötta áratugarins var
segulbandið svo allsráðandi,“ heldur
Hreinn áfram. „Engu að síður var
gert nokkuð af því að afrita af seg-
ulbandi yfir á lakkplötur þar sem
segulbandið var dýrt og þess vegna
endurnýtt fyrir nýjar upptökur.“
Um segulböndin segir Hreinn að
þau séu einnig vandmeðfarin og að-
eins á færi tæknimanna að með-
höndla þau. Hann bendir sömuleiðis
á að þau verði augljóslega ekki
yngri með árunum og sum þeirra
gætu farið að morkna.
Magnús hefur sömu sögu að
segja: „Sum segulböndin eru orðin
mjög stökk. Það má ekkert við þau
koma. Svo voru þau mikið klippt og
gamlar límingar hrökkva í sundur.“
Hættunni boðið heim
Aðspurður viðurkennir Hreinn að
megnið af gömlu upptökunum sé
einungis til í einu eintaki. „Og þessi
upprunalegu eintök er verið að
vinna með dag frá degi,“ bætir hann
við. Hann kveður já við því að ónýtu
frumeintaki verði ekki bjargað.
Verðmæti sem þar kunna að finnast
hverfi því væntanlega endanlega í
glatkistuna eyðileggist eintakið.
Elín S. Kristinsdóttir, safnastjóri
á Ríkisútvarpinu, staðfestir að al-
menna regla sé að upptökur séu að-
eins geymdar í einu eintaki. Að-
spurð hvort þetta eigi t.d. við um
upplestur Halldórs Laxness á eigin
verkum segir hún erfitt að fullyrða
um einstakar upptökur en þó megi
óhikað gera ráð fyrir að lestur þjóð-
skálda á verkum sínum sé meðal
þeirra heimilda sem þannig er kom-
ið fyrir. Hún nefnir einnig gömul
leikrit með ástsælum og nú látnum
leikurum, ræður ráðamanna og upp-
tökur frá merkisviðburðum í sögu
þjóðarinnar.
Menning | Starfsmaður í hálfri stöðu sá eini sem vinnur að afritun gamals efnis
Þörf á átaki í safnamálum RÚV
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Ríkisútvarpið Í safni RÚV er að finna gamlar upptökur úr dagskrá stofnunarinnar, sumar hverjar einstakar
heimildir um sögu og menningu þjóðarinnar. Almenna reglan er að upptökurnar séu geymdar í einu eintaki.
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
Heimildir Starfsmaður hjá RÚV er í hálfri stöðu við að flytja upptökur af
lakkplötum yfir á aðgengilegra form, t.d. erindi flutt af Ólafi Thors.
Tæknimaður segir
engin afrit til af ein-
stökum upptökum
Í HNOTSKURN
» Í samningi milli RÚV ogmenntamálaráðherra, sem
tekur gildi verði frumvarp um
stofnunina að lögum, er kveðið á
um að RÚV geri áætlun um að
koma eldra efni á aðgengilegt
form til geymslu og notkunar.
» Í flestum tilvikum er ein-ungis frumeintaki af gömlum
upptökum til að dreifa.
» Sem dæmi um sögulegarheimildir í safni RÚVmá
nefna erindi stjórnmálamanna,
upplestur þjóðskálda, leikrit,
tónlistarflutning og upptökur frá
sögulegum viðburðum.
♦♦♦