Morgunblaðið - 08.12.2006, Blaðsíða 42

42 FÖSTUDAGUR 8. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
EKKI átti ég von á því þegar ég
var að alast upp í Vestmannaeyjum
að ég ætti það eftir að setjast niður
og rita grein til varnar Adda vini
mínum í Ásnesi. Bæði var að hann
skaraði fram úr í mörgum greinum
íþrótta og var gjarnan
í framvarðahópi okkar
Þóraranna sem og að
pólitískar skoðanir
okkar fóru ekki saman
þegar við uxum úr
grasi. En þrátt fyrir
það hefur strengurinn
á milli okkar aldrei
slitnað þó vík hafi ver-
ið milli vina. Eins og
af framangreindu má
sjá þá er ég ekki hlut-
laus en ég er heldur
ekki pólitískur fylg-
ismaður og því verða
menn að taka viljann fyrir verkið af
því mér hefur blöskrað sú meðferð
sem hann hefur hlotið.
Allt frá því að Árni Johnsen
hlaut uppreisn æru síðastliðið sum-
ar hafa fréttamenn elt hann á
röndum og nánast alltaf höggvið í
sama knérunninn, sem eru sakamál
Árna og dómur sá er hann fékk
fyrir þau. Ég fullyrði að enginn
maður á Íslandi hefur fengið slíkar
„trakteringar“ síðastliðin 50 ár eða
lengur og veit ég að mörgum of-
býður sú skítmennska og lymsku-
legar aðferðir sem margir frétta-
menn hafa í samskiptum við hann
og þykjast þá eflaust sem fyrr vera
að þjóna sannleikanum og frétta-
þorsta samlanda okkar. En Árni
Johnsen er maður mikilla stranda
og þrátt fyrir misgerðir hans þá
hafa þeir sem á hann treysta leitað
til hans og óskað eftir forystu hans
í baráttumálum Sunnlendinga og í
prófkjöri Sjálfstæðisflokksins hlaut
hann undraverða kosningu og
glæsilegt klapp á bakið frá stuðn-
ingsmönnum sínum.
Þá hélt ég satt að
segja að Árna hefði
verið fyrirgefið og nú
fengi hann nokkurn
frið til þess að sinna
sínum framboðsmálum
og Sjálfstæðisflokksins
þó svo ég ætti von á
því að pólitískir and-
stæðingar hans myndu
sjá til þess að hann
gleymdi ekki syndum
sínum. En hvað skeð-
ur? Nú hefst hið
mesta gjörningaveður
innan Sjálfstæðisflokksins og reið
stuttbuxnadeildin á vaðið og réðst
að Árna fyrir að vera ekki nógu
bljúgur í fréttaviðtali þar sem hon-
um urðu vissulega á mistök í orða-
vali. Hvar var þetta fólk fyrir sveit-
arstjórnarkosningar í vor þegar
fólk í vímu ók niður ljósastaur í
Reykjavík? Hvar var þetta fólk
þegar Frjálslyndur sakamaður
skipti um flokk og gekk í Sjálf-
stæðisflokkinn? Það sannast hér
vel að það er ekki sama að vera
Jón og séra Jón. Það er allt í lagi
að gefa Árna Johnsen kjaftshögg
en vefja aðra inn í bómull þagn-
arinnar. Er þetta siðferði til eft-
irbreytni, eða hvað? Svo kemur
kvennahreyfing Sjálfstæðisflokks-
ins með pilsaþyt miklum og lætur
höggin enn dynja á Árna Johnsen
og ætlar að kenna framboði hans
um ef konur ná ekki þingsætum
fyrir flokkinn í komandi kosn-
ingum, en ég segi nú bara „kona,
líttu þér nær“. Það er ef til vill
Árna Johnsen að kenna að tvær
konur urðu í 2. og 3. sæti í próf-
kjöri Sjálfstæðisflokksins í Norð-
austurkjördæmi fyrir skömmu?
Nei, þetta gengur ekki. Árni
Johnsen hefur tekið út sína refs-
ingu og hlotið uppreisn æru og ef
sanngirni á að ráða þá á hann að fá
frið til að sinna hugðarefnum sín-
um en ekki að sitja undir sífelldum
árásum, það verða örugglega nógir
til að hafa á honum gætur. Það
skulu menn muna og hafa í huga að
„Sá yðar sem syndlaus er kasti
fyrsta steininum“.
Ég vil að lokum nota tækifærið
og óska landsmönnum öllum gleði-
legra jóla, árs og friðar.
Sá yðar sem
syndlaus er kasti …
Arnar Einarsson skrifar til
varnar Árna Johnsen » Árni Johnsen hefurtekið út sína refs-
ingu og hlotið uppreisn
æru og ef sanngirni á að
ráða þá á hann að fá frið
til að sinna hugðarefn-
um sínum en ekki að
sitja undir sífelldum
árásum …
Arnar Einarsson
Höfundur er skólastjóri á Þórshöfn.
FORMAÐUR Evrópusamtak-
anna skrifar í Morgunblaðið 3.12.
2006 að viðskiptalífið geti ekki sætt
sig við svissneska lausn, þ. e. að Ís-
land standi utan bæði ESB og
EES. Þurfa fullyrð-
ingar hans í greininni
margra leiðréttinga
við:
„EES-samning-
urinn er stærsti og
umsvifamesti alþjóða-
samningur sem Ís-
lendingar hafa gerst
aðilar að.“
Hið rétta er að
EES-samningurinn er
ekki alþjóðasamn-
ingur heldur svæð-
isbundinn við viss
þjóðlönd í Evrópu,
aðeins hluti (gróflega
tíundi hluti) alþjóða-
samfélagsins hefur
aðildarmöguleika að
honum. Auðugustu
þjóðir Evrópumeg-
inlandsins að löndum
(Rússar, langstærsta
þjóð Evrópu) og laus-
um aurum (Svisslend-
ingar) eru hvorki að-
ilar að EES né ESB.
Vöruskiptahluti EES-
samningsins er að
grunni til svipaður að umsvifum og
viðskiptasamningurinn sem við
höfðum við ESB áður en EES var
gerður. En það er rétt að EES-
samningurinn er líka með um-
fangsmikið afsal á stjórnvaldi Ís-
lands til ESB, sem frekar mætti
bera saman við Gamla sáttmála frá
1262 en „alþjóðasamning“. „… og
sú hagsæld sem hér ríkir er að
stórum hluta samningnum að
þakka“. Þessi fullyrðing er marg-
tuggin en bæði ósönnuð að hluta og
röng að öðrum hluta. Hagsældin
hér er aðallega að þakka miklu
góðæri í helstu atvinnuvegum
landsmanna og efnahagsstjórn Ís-
lendinga sjálfra að ógleymdu fram-
taki íslenskra fyrirtækja og fjár-
festingum erlendra fyrirtækja
(ekki evrópskra) hér.
„… upptaka reglna um við-
skiptafrelsi, réttindi launafólks og
samkeppni hafa verið gríðarleg
lyftistöng fyrir íslenskan efnahag
og samfélag“.
Reglur ESB um „viðskiptafrelsi“
hafa hamlað viðskiptum við um-
heiminn utan ESB en hlutdeild
ESB í heimsviðskiptum hefur rýrn-
að um áratuga skeið. Versl-
unarfrelsi við ESB með vörur Ís-
lendinga var þegar komið á að
miklu leyti fyrir tilkomu EES.
Frelsi í fjármagnsflutningum höfðu
íslensk stjórnvöld tekið stefnuna á
þegar um áratug fyrir EES, Ís-
lendingar voru velkomnir að fjár-
festa í Evrópu mörgum áratugum
fyrir EES. Reynslan af EES er að
hann hefur lítið fært Íslandi er-
lenda fjárfestingu í nýrri atvinnu-
starfsemi frá ESB, hún hefur að-
allega komið frá Vesturheimi þrátt
fyrir EES. Aftur á móti er fjár-
magnsflóttinn frá Íslandi orðinn
visst áhyggjuefni. Samkeppnisregl-
urnar, sem og aðrar gerðir EES,
hafa m.a. leitt til síaukins álags á
stofnanir hér, sem eru litlar sam-
anborið við stofnanirnar í ESB-
ríkjunum, og mikils kostnaðarauka
fyrir skattgreiðendur (skattheimta
sem hlutfall af þjóðarframleiðslu
hefur aukist um hartnær 50% frá
dögum EES-samningsins þó ekki
sé það allt EES að kenna). At-
vinnureksturinn hefur orðið fyrir
mikilli íþyngingu og kostnaðarauka
og þeim hefur fjölgað sem hafa að-
fararrétt að íslenskum fyrirtækjum
og einstaklingum. Tilskipanirnar
hafa leitt til hærra
verðs á vörum og þjón-
ustu, þekktasta dæmið
er orkuverðið. Regl-
urnar um svokölluð
réttindi launafólks eru
margar til baga hér og
hafa valdið vaxandi
ósveigjanleika í at-
vinnuvegunum, m.a.
vinnutímatilskip-
anirnar sem hafa gert
sumum fyrirtækjum,
sérstaklega þeim
minni, illmögulegt að
starfa og flæmt fólk
frá störfum; eru farg
en ekki lyftistöng.
„Nú beina þessir
einstaklingar spjótum
sínum að réttindum
fólks til að fara á milli
ríkja EES-svæðisins
til þess að vinna,
stofna fyrirtæki eða
mennta sig“.
ESB-samningarnir
(EES og Schengen)
hafa tekið stjórnun á
innflæði útlendinga úr
höndum íslenskra stjórnvalda og
gætu afleiðingarnar orðið mjög al-
varlegar (jafnvel einhvers konar ís-
lenskt Rosengårdsástand). Ísland
getur með engu móti tekið við
ótakmörkuðu flæði fólks frá svæði
sem telur nálægt hálfum milljarði
manna.
„Það er kátbroslegt að fylgjast
með tilraunum þessara einangr-
unarsinna að telja fólki trú um að
tvíhliða samningur líkt og Sviss-
lendingar hafa gert, … standi Ís-
lendingum til boða eða þjóni hags-
munum okkar“.
Þessi fullyrðing virðist eiga að
segja að Íslendingar hafi fyrir fullt
og allt afsalað sér samningsrétti
við ESB með EES-samningnum
eða að ESB ráði um alla framtíð
hvernig samninga Ísland gerir við
önnur lönd. Hið rétta er að upp-
sagnarfrestur EES-samningsins er
eitt ár og verður upprunalegi við-
skiptasamningurinn, sem ekki inni-
fól fullveldisafsal, aftur grunnur
viðskipta við ESB verði ekki end-
ursamið. Fullyrðing um að Íslandi
standi ekki til boða neitt annað en
EES- eða ESB-aðild er því röng og
byggist líklega á svipaðri hugsun
og notuð var á öldum áður til þess
að halda Íslandi undir evrópskri yf-
irstjórn í nærri sjö aldir. Það eru
ekki einangrunarsinnar sem kjósa
viðskiptafrelsi frekar en EES og
tilskipanastjórn ESB. Aftur á móti
er það einangrunarstefna að vilja
múrabyggingu gömlu heimsveld-
anna í Evrópu þegar Íslendingar
geta rekið sín utanríkisviðskipta-
mál í gegnum fríverslunarstofnanir
eins og EFTA eða WTO og með
tvíhliða viðskiptasamningum þar
sem ekki er þröngvað ófyrirséðum
erlendum lögum á landsmenn.
Rýmisins vegna er hér látið stað-
ar numið þó að afgangur greinar
formannsins þyrfti líka leiðréttinga
við.
Viðskiptalífið
þyrfti frelsi frekar
en EES
Friðrik Daníelsson gerir at-
hugasemd við grein formanns
Evrópusamtakanna um Evr-
ópumál
Friðrik Daníelsson
»Hið rétta erað EES-
samningurinn
er ekki alþjóða-
samningur held-
ur svæðisbund-
inn við viss
þjóðlönd í Evr-
ópu …
Höfundur er verkfræðingur.
ÞJÓÐRÉTTARFRÆÐINGUR
utanríkisráðuneytisins vó að mér, hér
í Morgunblaðinu síðastliðinn þriðju-
dag, og sakaði mig um ófagmannleg
vinnubrögð. Hann virðist ósáttur við
að í grein sem ég skrif-
aði og birtist í Morg-
unblaðinu síðastliðinn
sunnudag hafi ég ekki
vísað í umfjöllun hans
um undantekningar frá
meginreglunni um
einkalögsögu fánaríkis í
ræðu sem hann hélt á
aðalfundi LÍÚ. Var það
gert með vísvitandi
hætti. Ástæður þessa
eru nokkrar og ekki
jafn alvarlegar og látið
var í veðri vaka.
Í fyrsta lagi var ræða
þjóðréttarfræðingsins ekki lykilatriði
í grein minni. Brot úr henni var notað
til að styðja niðurstöðu greinar minn-
ar frá 13. september sl. Aðalatriðið
voru ummæli utanríkisráðherra sem
hann viðhafði í ræðu um utanríkismál
á Alþingi þann 16. nóvember sl. um
þorskastríð og togvíraklippur.
Í öðru lagi eru þær aðstæður sem
umræddar undantekningar eiga við
ekki eins algengar og þjóðréttarfræð-
ingurinn vill vera láta, nema í tilfelli
úthafsveiðisamningsins sem mörg
hentifánaríki eru þó ekki aðilar að.
Það er hins vegar rétt hjá honum að
það er hægt að notast við þessar und-
antekningar en einungis þegar þær
eiga við.
Í þriðja lagi minntist utanrík-
isráðherra ekki á að það kæmi til
greina að nota togvíraklippurnar ein-
ungis þegar umræddar undantekn-
ingar ættu við.
Í fjórða lagi kom fram í lok greinar
minnar að ráðherra hljóti að geta fall-
ist á að í baráttunni gegn svoköll-
uðum sjóræningjaveiðum hljóti að
teljast skynsamlegast að nota fyrst
og fremst löndunarbönn, bannlista og
þær undantekningar frá meginregl-
unni um einkalögsögu fánaríkis sem
til staðar eru. Ég lét því ekki undir
höfuð leggjast að minnast á und-
antekningarnar frá meginreglunni
um einkalögsögu fánaríkis eins og
þjóðréttarfræðingurinn heldur fram.
Allar ásakanir um ófagmannleg
vinnubrögð missa því marks. Annars
fæ ég ekki séð að það sé
mikill munur á afstöðu
minni og afstöðu þjóð-
réttarfræðingsins eins
og hún birtist í fyrr-
nefndri ræðu hans, að
þessu leyti.
Í framhaldi af þessari
umræðu verður að
benda á að það er eitt að
hafa lögsögu og annað
að hafa rétt til að beita
hörðum úrræðum. Það
leiðir af meginreglum
þjóðaréttar að forðast
skuli beitingu valds við
fullnustu í lengstu lög. Þar sem vald-
beiting er óhjákvæmileg má hún ekki
fara fram úr því sem eðlilegt getur
talist og nauðsynlegt er miðað við
kringumstæður. Spyrja verður hvort
leikar þurfi ekki að standa ansi hátt
til að réttlætanlegt sé að beita togv-
íraklippum. Slíkt getur verið afar
hættulegt og ógnað lífi áhafn-
armeðlima þar sem togvírinn getur
þeyst með miklum krafti í menn sem
eru uppi á dekki þegar klippt er á vír-
inn. Einhverjum gæti dottið í hug að
notkun á togvíraklippum færi gegn
sjónarmiðum um meðalhóf, a.m.k. í
einhverjum tilvikum.
Í þessu samhengi verður að vekja
máls á að áleitnar spurningar geta
vaknað um friðhelgi eignarréttarins
og skaðabótaábyrgð íslenska ríkisins
á skaðverkum starfsmanna þess í
kjölfar notkunar á togvíraklippum.
Til að gera síðari hluta greinar
þjóðréttarfræðingsins einhver skil þá
vitnar hann í fyrrnefnda ræðu sína og
getur þess „að ýmsir fræðimenn á
sviði hafréttar viðruðu nú þá skoðun
að í þeim tilvikum þegar fánaríki van-
rækir ítrekað skyldur sínar sem slíkt
gagnvart þeim skipum sínum er
stunda ólöglegar fiskveiðar beri að
líta svo á að um þjóðernislaus skip sé
að ræða, enda sé þá engu eiginlegu
fánaríki til að dreifa. Þótt ekki sé enn
sem komið er um viðurkennda reglu
þjóðaréttar að ræða vilja mörg ríki,
m.a. Ísland, stuðla að því að rétturinn
þróist með þessum hætti.“ Við þessi
orð þjóðréttarfræðingsins er rétt að
gera athugasemd. Þessar hugmyndir
stangast á við niðurstöðu Alþjóða haf-
réttardóms Sameinuðu þjóðanna í
svonefndu Saiga 2 máli, frá 1. júlí
1999 sem Sankti Vincent og Grenad-
íneyjar höfðuðu gegn Guineu. Í
dómnum sagði m.a. að ákvæði haf-
réttarsamningsins um raunveruleg
tengsl milli skips og fánaríkis væru til
að tryggja að ákvæði samningsins
séu virt í framkvæmd. Ákvæðin skapi
ekki grundvöll fyrir önnur ríki til að
storka réttmæti skráningar skips hjá
tilteknu fánaríki. Í dómnum er þeim
hugmyndum hafnað skýrlega og með
ítarlegum rökstuðningi að vanræksla
á skyldum fánaríkis til að hafa eftirlit
með skipum sem sigla undir fána þess
leiði til þess að líta beri svo á að um
þjóðernislaust skip sé að ræða. Það er
því talsvert á brattann að sækja til að
þjóðarétturinn þróist í þá veru sem
Ísland vill stuðla að, að þessu leyti.
Í hörðum heimi er ein mikilvæg-
asta vörn smærri ríkja gegn voldugri
ríkjum reglur þjóðaréttarins. Reglur
hafréttarins eru Íslendingum mik-
ilvægar og mjög í hag. Þess vegna
hlýtur að vera markmið íslenska rík-
isins að halda sér innan marka þjóða-
réttarins og þar með hafréttarins,
annars getur ríkið varla ætlast til
hins sama af öðrum ríkjum.
Ófagmannleg vinnubrögð?
Bjarni Már Magnússon svarar
grein Tómasar H. Heiðars » Allar ásakanir umófagmannleg vinnu-
brögð missa því marks.
Bjarni Már Magnússon
Höfundur er lögfræðingur og stundar
LL.M-nám í hafrétti við háskólann í
Miami og MA-nám í alþjóða-
samskiptum við HÍ.
Sagt var: Þetta breytist vegna setningu nýrra laga.
RÉTT VÆRI: … vegna setningar nýrra laga.
Gætum tungunnar