Morgunblaðið - 08.12.2006, Blaðsíða 63

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 8. DESEMBER 2006 63
menning
Eftir Bergþóru Jónsdóttur
begga@mbl.is
ÞÆR hreinlega sópast til landsins
úr öllum áttum, stórsöngkonurnar,
þessa dagana. Ein þeirra er lettn-
eska óperusöngkonan Inessa Gal-
ante.
Fyrir allnokkrum árum rataði í
hendur mínar geisladiskur með söng
Inessu. Það sem sló mann strax var
hve ótrúlega fallega söngrödd hún
hafði; svo undursamlega silkimjúka;
þykka en samt tæra. Svona söng-
raddir eru ekki á hverju strái. Og
það er heldur ekki að undra að hvar-
vetna sem hún er nefnd, er raddfeg-
urðin það fyrsta sem talað er um.
Nú er hún hingað komin, og syng-
ur í Salnum með Jónasi Ingimund-
arsyni í kvöld kl. 20.
Ég hitti hana á hótelherbergi
hennar í miðborginni, skömmu eftir
að hún lenti; – hún var heilluð af
mildu íslensku vetrarmyrkrinu og
ánægð með að vera komin til lands-
ins.
Inessa Galante er Letti, fædd árið
1954 í Ríga. Hún segir mér að fyrra
bragði að hún hafi aldrei ætlað sér
að verða söngkona. Þetta hafi bara
æxlast svona – hún var að læra að
syngja meðfram öðru námi, og það
gekk vel í söngnum. Þá var öldin
önnur og tjaldið, sem hún kallar í
raun réttri múrvegg, skildi að aust-
ur og vestur. Hún var þó ein af þeim
sem fengu að fara í söngferðir til
Vesturlanda. Hún hefur skrifað bók
um sönginn og lífið og hún kom út
fyrir 7 árum á þremur tungumálum.
„Mig langaði að skrifa um veröldina
og lífið. Þá var pabbi minn nýdáinn
og hann hafði mikil áhrif á mig og líf
mitt. Mér fannst dauði hans marka
miklar breytingar. Með fráfalli hans
var eitthvað fallegt og gott skilið eft-
ir í fortíðinni. Hann var góð mann-
eskja sem ég sakna mjög. En tíminn
verður ekki stöðvaður,“ segir þessi
djúpt þenkjandi og brosmilda óp-
erusöngkona.
„Ég er lyfjafræðingur að mennt
og í því starfi, á árum áður, stóð ég
oft nærri fólki sem átti mjög erfitt,
hvar svo sem það stóð í þjóðfélags-
stiganum. Oft stendur manneskjan
ein og hjálparvana andspænis örlög-
um sínum og á slíkum stundum finn-
ur maður vel hve það góða í veröld-
inni skiptir miklu máli; – hönd sem
leiðir okkur, einhver sem við getum
stutt okkur við. Hvað er það við
homo sapiens sem gerir það að verk-
um að við þrífumst á ást og fáum
aldrei nóg af henni? Hún skiptir
máli fyrir okkur til að geta notið alls
þess sem gott er. Mér finnst þessi
tvöfalda reynsla mín af lífinu hafa
gert mig svolítið öðruvísi en aðra.
Ég finn það þegar ég syng, að ég vil
gefa hjarta mitt fullkomlega. Það er
mér eins lags köllun að leggja alla
mína tilfinningu í tónlistina.“
Tal okkar berst að ferli Inessu,
því þótt hún hafi ætlað að hafa lyfja-
fræði að lifibrauði, þá var hún samt
farin að syngja í óperum áður en
hún hafði lokið söngnáminu. For-
vitni mín um sönglífið austantjalds
er mikil en Inessa er fljót að taka af
allan vafa um hvernig það var. „Það
var ekki erfitt að vera listamaður í
tíð kommúnismans. Stjórnvöld
lögðu gríðarmkið fé og mikinn metn-
að í menningarmál. Mér finnst sá
tími hafa verið endurreisnartímabil
listanna, ekki síst tónlist og mynd-
list. Auðvitað þjáðust miklir andar
eins og Sjostakovitsj og Prokofijev
en þeir sem sinntu sinni klassík
höfðu það gott. Starf söngvarans var
í metum og góðir söngvarar urðu
frægir.
Lífið er margbrotnara í dag
Mér finnst margt hafa breyst og
ekki allt til betri vegar. Sú staða
sem var uppi þá er ekki lengur til,
hvorki í löndunum sem tilheyrðu
austurblokkinni né hér á Vest-
urlöndum. Lífið er miklu marg-
brotnara og flóknara; áreitin eru
fleiri og tækifærin fleiri. Fólk getur
valið úr svo mörgu og dægurtónlist-
inni hefur vaxið fiskur um hrygg. Í
dag hefur fólk jafnvel menntun á
fleiri en einu sviði. Samt er lífið
kostnaðarsamara fyrir flesta. Mér
finnst eins og standardinn í klass-
ísku tónlistinni hafi dalað svolítið á
síðustu árum. Þú verður að taka það
með í reikninginn að Sovétríkin og
löndin sem voru á áhrifasvæði
þeirra voru gríðarstórt landflæmi;
stærra en Bandaríkin og Kanada
samanlagt. Menningin í okkar
heimshluta stóð á gömlum merg og
þreifst vel, þrátt fyrir allt. Það sýnir
sig að eftir fall múrsins, höfum við
átt erindi við allan heiminn, og höf-
um getað sýnt og sannað að listir
blómstruðu ekkert síður okkar meg-
in tjalds. Þegar ég segi að standard-
inn á listum hafi dalað, þá á ég við
allar listgreinar, ballett og bók-
menntir svo dæmi séu tekin, alveg
jafnt og tónlistin. Svo mikil áhersla
var lögð á listirnar í þá daga, að allir
gátu notið þeirra. Það kostaði nán-
ast ekkert að sækja tónleika eða
fara á ballett. Fólk okkar megin
tjaldsins gat sótt merka listviðburði
eins og því sýndist ef það hafði
áhuga. Það var pólitísk stefna. Þetta
var jákvæða hliðin á kommúnism-
anum. Ég er ekki að mæla með hon-
um en hann átti sannarlega sínar já-
kvæðu hliðar. Þessu fylgdi að miklu
meiri virðing var borin fyrir listinni
en mér finnst nú – því þrátt fyrir fá-
tækt gat almenningur sótt eins og
hann lysti í ríkidæmi hennar. Í dag
snýst allt um peninga. Það líkar mér
ekki.“
Þar slær hjarta mitt
Inessa Galante segir það ekki
hafa verið erfitt fyrir sig að marka
sér braut á Vesturlöndum, enda hafi
hún farið í margar söngferðir þang-
að á tímum kommúnismans. Hún
hafi notið trausts heima fyrir og
ekki upplifað neitt annað en hlýtt og
manneskjulegt viðmót hvert sem
hún hafi komið. „En það er sér-
kennilegt hvað margir eiga erfitt
með að skilja að fyrir mér verður
Ríga alltaf mitt heimili. Lettland er
landið mitt, þar er fólkið mitt og þar
slær hjarta mitt, þótt ég búi sem
stendur í Þýskalandi. Mér hefur
margoft verið boðið að setjast að í
Bandaríkjunum en hef aldrei getað
hugsað mér það. Veistu hvað það er
fallegt í Ríga?“
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Lyfjafræðingurinn Ætlaði aldrei að verða söngkona, það æxlaðist bara þannig.
Veistu hvað það er fallegt í Ríga?
Tónlist | Ein fegursta söngrödd Evrópu, rödd Inessu Galante, hljómar í Salnum í kvöld
Eftir Guðjón Guðmundsson
gugu@mbl.is
ICE"oh"lation kallast dansverk eftir
margmiðlunarlistamanninn Andreas
Constantinou sem frumsýnt verður í
Klassíska listadansskólanum á
morgun. Verkið er samið fyrir ein-
leiksdansara og með hlutverkið fer
Guðrún Óskarsdóttir. Constantinou
hefur verið búsettur hér á landi und-
anfarin misseri og hefur tekið þátt í
uppbyggingu Klassíska listadans-
skólans á Grensásvegi. Ice"oh"lation
lýsir upplifun hans af íslenskum
veruleika.
Fáir á ferli hér á landi
„Hér er um margmiðlunarverk að
ræða þar sem blandað er saman
myndlist og dans, vídeólist og einleik
dansarans Guðrúnar Óskarsdóttur.
Við höfum unnið að þessu verki síðan
í ágúst og það verður einnig sett upp
í The Robin Howard Dance Theatre í
London í janúar. Verkið sprettur
upp úr reynslu minni af því að búa
sem útlendingur á Íslandi und-
anfarið ár og tekur til þátta eins og
einangrunar og samskipta. Það er að
vera útlendingur á Íslandi er í raun
könnun á samskiptum og tungumáli
en það hefur haft mikil áhrif á lífstíl
minn að búa í landi þar sem talað er
tungumál sem ég skil ekki. Í verkinu
reyni ég líka að miðla þeirri upplifun
sem ég varð fyrir þegar ég kom til
Íslands í fyrsta sinn. Það sem kom
mér undarlegast fyrir sjónir var hve
fáir eru á ferli úti á götunum. Ég
varð mjög upptekinn af þessu vegna
þess að ég kem frá heimshluta þar
sem allir eru mikið á ferli úti á göt-
unum,“ segir Constantinou, sem
upphaflega kemur frá Kýpur en hef-
ur búið um margra ára skeið í Lond-
on.
Hann segir að þetta séu grunn-
þættir verksins. Niðurstaðan er sýn-
ingin sem Constantinou segir að sé
mjög sérstæð að öllu leyti. „Í raun og
veru byggist verkið á hreyfingum
fremur en dansi því ég vildi skapa
verk sem gæti miðlað reynslu minni
til áhorfenda. Verkið er eins og öskur
innra með mér,“ segir Constantinou.
Tónlistin í verkinu er m.a. samin af
Wajid Vaseen, sem nýlega gerði
samning við sömu plötuútgáfu og
Nick Cave er á mála hjá. Þetta er til-
raunakennd raftónlist.
Ice"oh"lation verður sýnt 9. des-
ember í Klassíska listdansskólanum
Grensásvegi 14 kl. 17 og 19. Aðeins
verður um þessar tvær sýningar að
ræða.
Öskur innra
með mér
Morgunblaðið/Ásdís
Einangrun Verkið er samið sérstaklega fyrir Guðrúnu Óskarsdóttur.