Morgunblaðið - 08.12.2006, Blaðsíða 47

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 8. DESEMBER 2006 47
MINNINGAR
✝ Jóhanna Guð-rún Guðmunds-
dóttir fæddist í
Dalbæ í Hruna-
mannahreppi 1.
mars 1913. Hún lést
á Hrafnistu í Hafn-
arfirði að morgni 1.
desember síðastlið-
ins. Foreldrar henn-
ar voru Guðfinna
Kolbeinsdóttir, f. í
Stóru-Mástungu í
Gnúpverjahreppi 2.
september 1870, d.
20. júlí 1951, og
Guðmundur Guðmundsson, f. í
Traðarholti í Stokkseyrarhreppi
1. september 1869, d. 16. maí
1942. Systkini Jóhönnu voru: 1)
Páll bóndi í Dalbæ, f. 8. september
1899, d. 17. maí 1966, k. Margrét
Guðmundsdóttir, f. í Hólakoti í
Hrunamannahreppi 7. janúar
1898, d. 4. maí 1988. 2) Jóhann,
umsjónarmaður í Gamla bíói, f. 24.
september 1900, d. 19. ágúst 1978,
k. Steindóra Camilla Guðmunds-
dóttir, f. á Sólheimum í Hruna-
mannahreppi 7. maí 1905, d. 12.
júní 1968. 3) Sigríður, húsfreyja í
Bryðjuholti í Hrunamannahreppi,
f. 27. desember 1901, d. 20. júlí
1987, m. Magnús Eiríkur Sigurðs-
son, f. í Litla-Nýjabæ í Krýsuvík 1.
júlí 1903, d. 16. apríl 1968. 4) Anna
húsfreyja í Reykjavík, f. 20. maí
1905, d. 3. janúar 1944, m. Sigurð-
ur Ingvarsson, f. á Minna-Hofi í
Rang. 14. júlí 1899, d. 8. júlí 1972.
5) Guðrún, húsfreyja í Galtafelli í
Hrunamannahreppi, f. 15. nóvem-
ber 1906, d. 8. mars 1991, m. Árni
Ögmundsson, f. á Bóli í Biskups-
tungum 18. apríl 1899, d. 29. ágúst
1985. 6) Magnús bóndi í Dalbæ, f.
15. nóvember 1906, d. 12. maí
1974. 7) Svanborg, húsfreyja í
Hellisholtum í Hrunamanna-
hreppi, f. 7. júlí 1908, d. 18. ágúst
1981, m. I Aðalsteinn Hall-
1944 (skildu). Börn þeirra eru a)
Sigurður Ingi, f. 28. nóvember
1968, og b) Jóhanna Guðrún, f. 28.
nóvember 1971, m. Guðbjartur
Hafsteinsson, f. 17. maí 1972, dæt-
ur þeirra eru Guðrún Helga, Þór-
dís Gyða og Herdís Rut. 6) Guð-
mundur, f. í Reykjavík 6. desem-
ber 1954, k. Rut Jónsdóttir, f. í
Grundarfirði 30. ágúst 1957. Börn
þeirra eru Eyvindur, f. 16. apríl
1980, k. Vilhelmína Jónsdóttir, f.
20. apríl 1979, Dóttir þeirra Guð-
björg, Kolbeinn, f. 25. febrúar
1983, Tómas, f. 23. september
1984, og Klara, f. 10. mars 1990.
Jóhanna ólst upp í foreldra-
húsum í Dalbæ og naut góðrar
skólagöngu á þeirra tíma mæli-
kvarða. Fyrir tvítugt fór hún til
Reykjavíkur til frekara náms og
starfa og bjó þá hjá Önnu systur
sinni og hennar manni. Hún lærði
m.a. matreiðslu hjá Oddfellow og
var í píanónámi. Jóhanna og Os-
vald héldu fyrst heimili hjá for-
eldrum Osvalds, Sophiu K. Heil-
mann og Eyvindi Árnasyni, á
Laufásvegi 52 en fluttu árið 1939 í
hús sitt á Laufásvegi 60 þar sem
þau bjuggu síðan allan sinn bú-
skap. Osvald tók við rekstri fyrir-
tækis föður síns, Líkkistuvinnu-
stofu Eyvindar Árnasonar, sem
var til húsa á jarðhæð Laufás-
vegar 52. Jóhanna vann lengst af
við það jafnframt heimilisrekstri.
Osvald féll skyndilega frá á besta
aldri og hélt Jóhanna rekstrinum
áfram ásamt fjölskyldu sinni og
starfsmönnum fyrirtækisins um
margra ára skeið. Hún bjó á Lauf-
ásveginum þar til heilsu hennar
fór að hraka og hún flutti á Hrafn-
istu í Hafnarfirði árið 2002.
Jóhanna verður jarðsungin frá
Dómkirkjunni í Reykjavík í dag
og hefst athöfnin klukkan 13.
Jarðsett verður í grafreit fjöl-
skyldunnar í gamla kirkjugarð-
inum við Suðurgötu.
grímsson, f. í Háholti
í Gnúpverjahreppi
29. september 1908,
d. 22. maí 1933. m. II
Olgeir Guðjónsson, f.
í Auðsholti í Hruna-
mannahreppi 12.
desember 1911, d.
20. apríl 1976.
Jóhanna giftist
hinn 3. apríl 1937 Os-
vald Heilmann Ey-
vindssyni, síðar út-
fararstjóra, f. í
Reykjavík 6. janúar
1904, d. í Reykjavík
12. september 1963. Jóhanna og
Osvald eignuðust sex börn. Þau
eru: 1) Sophia Heilmann, f. í
Reykjavík 7. maí 1938, m. Einar
Kristinsson, f. á Hrollaugsstöðum
í Hjaltastaðaþinghá 20. nóvember
1935. Sonur þeirra Magnús Orri,
f. 27. apríl 1976, k. Kristín S.
Harðardóttir, f. 25. ágúst 1976. 2)
Davíð, f. í Reykjavík 27. febrúar
1942, k. Guðný Helgadóttir, f. í
Reykjavík 27. nóvember 1954
(skildu). Synir þeirra eru Oswald,
f. 6. janúar 1986, og Jón Helgi, f.
26. ágúst 1987. 3) Guðmundur, f. í
Reykjavík 27. mars 1945, d. í
Reykjavík 15. maí 1947. 4) Anna
Guðfinna, f. í Reykjavík 11. sept-
ember 1946, m. Þorgrímur Stef-
ánsson, f. í Reykjavík 13. júlí 1946
(skildu). Börn þeirra: a) Ósvaldur,
f. 6. febrúar 1967, k. Aðalheiður
Dröfn Eggertsdóttir, f. 14. júlí
1975. Börn þeirra eru Jökull Máni
og Sólbjörg Arna. b) Anna Þor-
björg, f. 21. apríl 1969, m. Þór-
arinn Guðnason, f. 14. september
1964. Börn þeirra eru Ragnhildur,
Þorgrímur, Eiríkur Guðni og Úlf-
ur. c) Stefán, f. 12. apríl 1977, k.
Rejane Santana Da Silva, f. 17.
júní 1978. Sonur þeirra óskírður.
5) Guðrún, f. í Reykjavík 11. febr-
úar 1949, m. Sigurður Gunnar
Sigurðsson, f. á Selfossi 20. apríl
Nú er komið að kveðjustund. Við
Jóhanna höfum átt samleið í tæpa
þrjá áratugi og í upphafi þeirrar
vegferðar gaf hún mér örverpið sitt
og eftirlæti, soninn sem ber nafn
föður hennar og drengsins sem hún
missti svo sviplega tveggja ára að
aldri. Aukinheldur tók hún að sér
hlutverk tengdamóður af miklum
myndarskap og vitnaði þar oft til
þess að sjálf hefði hún átt þá bestu
tengdamóður sem hægt væri að
hugsa sér.
Það var heilmikil upplifun að
verða hluti af fjölskyldunni á Lauf-
ásveginum. Þarna voru aðsópsmikl-
ir einstaklingar, mönnum lá oft hátt
rómur, annir voru miklar og vinnu-
tími gjarnan óhefðbundinn. Heim-
ilið var að sumu leyti sveitaheimili í
borg – eiginlega hálfgert ættaróðal
og þar áttu margir skyldir og
óskyldir lengri eða skemmri við-
dvöl. Heimili og atvinnurekstur
voru samtvinnuð og atvinnurekst-
urinn ekki af venjulegra taginu. Jó-
hanna hitti marga þá sem nýlega
höfðu misst ástvini og sterk og ein-
læg trú hennar á líf eftir dauðann
hjálpaði henni að takast á við slíkt
og verða til hjálpar. Hún var jafn-
lynd og afar sterk kona enda búin
að reyna margt á langri leið og
kunni þá list að skilja hismið frá
kjarnanum.
Það sem einkenndi Jóhönnu öðru
fremur var dugnaður, örlæti og
höfðingsskapur. Á Laufásvegi 60
var aldrei tjaldað til einnar nætur í
matargerð og skömmtum. Það var
sama hvort eitthvert barnanna
hafði boðið öllum öskukörlunum í
kaffi, eða hvort barnabörnin birtust
óvænt með félagana eftir volk í mið-
bænum – það var alltaf nóg til og
veitt vel. Jafnframt því að vera af-
bragðs gestgjafi var hún skemmti-
legur og þakklátur gestur sem
bætti hverja veislu með glaðværð,
frásagnargáfu og mannblendni.
Arfleifð Jóhönnu er sú vinnu-
semi, myndarskapur og rausn sem
ég sé dag hvern birtast í afkom-
endum hennar. Ég kveð tengda-
móður mína með þökk og virðingu.
Rut Jónsdóttir.
Það var alltaf gott að koma til
ömmu Jóhönnu, þar var alltaf eitt-
hvað að fá í gogginn ef maður var
soltinn eins og amma sagði. Þegar
ég var á leikskólaaldri var ég oft í
pössun hjá ömmu og var þá farið í
göngu um bæinn, í Kornmarkaðinn
eða Bernhöftsbakarí eða bara í búð-
ina. Þetta var góður og skemmti-
legur tími fyrir lítinn pjakk. Svo
liðu árin og amma varð gömul, að
henni fannst, en alltaf var samt jafn
gaman að koma í heimsókn til henn-
ar og heyra hana tala um það sem
henni lá á hjarta í hvert skipti. Gull-
kornin sem hún sagði á seinni árum
eru svo mörg að það er ekki hægt
að halda tölu á þeim öllum en þau
verða höfð í minningunni og dregin
fram þegar ástæða er til í hópi
barnabarna hennar sem til þeirra
þekkja.
Amma var alltaf mikil félagsvera
og hafði gaman af því að hafa fólk í
kringum sig og fá að þjónusta það á
jólum og páskum og hvenær sem
þurfa þótti. Henni fannst það mikill
missir að geta ekki gefið fólki kaffi
og með því þegar hún fór á Hrafn-
istu en þá kom bara í staðinn meiri
félagsskapur sem átti alltaf vel við
hana.
Elsku amma, þegar við Kristín
komum til Íslands í ágúst síðast-
liðnum og hittum þig síðast, þá
ljómaðir þú öll upp og varst með
það alveg á hreinu hver við vorum
og hvaðan við vorum að koma þó
svo það hafi nú ekki alltaf verið í
seinni tíð og þegar við kvöddum þig
áður en við fórum aftur til Dan-
merkur, sagðir þú: „Svo komið þið
um jólin“, en því miður þó við kom-
um um jólin þá náum við ekki að
hitta þig, elsku amma, en getum
huggað okkur við að þú ert komin á
betri stað þar sem þú færð áfram að
segja gullkornin öðrum sem ekki
hafa heyrt þau.
Magnús Orri og Kristín.
Amma mín, Jóhanna Guðmunds-
dóttir, er látin í hárri elli. Amma,
sem var fædd á öðrum áratug síð-
ustu aldar, var mjög mótuð af því
uppeldi sem hún hlaut í foreldra-
húsum, yngst í stórum systkina-
hópi. Heimasveitin, Dalbær í
Hrunamannahreppi, var ömmu
ætíð hugleikin. Þangað leitaði oft
hugur hennar og þar var umgjörð
fjölmargra frásagna ömmu minnar
þar sem margt bar á góma svo sem
varðveisla matvæla á sumrum,
vefnaður á vetrum og leiðbeiningar
um meðhöndlun á músétnu fé. Mest
þykir mér þó vænt um draum-
kenndar frásagnir af skautahlaupi
systkinanna á köldum vetrardög-
um, ljóðrænar lýsingar á læknis-
höndum langafa míns og alvarleik-
anum sem fylgdi langömmu minni.
Frásagnir ömmu minnar veittu mér
ómetanlega nánd við gengnar kyn-
slóðir og endurspegluðu um leið
gildi sem amma hafði í hávegum:
vinnusemi og ósérhlífni, útsjónar-
semi, nýtni, gestrisni og höfðings-
skap. En amma hleypti heimdrag-
anum og Reykjavík millistríðs-
áranna varð bakgrunnur frásagna
hennar af húsmæðraskólanámi,
dunandi dansi á Borginni, kynnum
hennar af afa Ósvaldi og inngöngu
sveitastúlkunnar í heim reykvískra
borgara. Amma bjó eiginmanni sín-
um, Ósvaldi Eyvindssyni, og börn-
unum þeirra sex fallegt heimili í
Þingholtunum og gestrisnin og
vinnusemin sem ömmu var í blóð
borin fékk nýjan farveg. Laufás-
vegur 60 varð ekki einungis um-
gjörð utan um stækkandi fjölskyld-
una heldur sjálfsagður viðkomu-
staður ættingjanna úr sveitinni og
miðstöð fjölskyldufyrirtækisins,
Líkkistuvinnustofu Eyvindar Árna-
sonar. Í æskuminningum mínum er
útfararþjónustan órjúfanlega tengd
ömmu minni sem þá var orðin
ekkja. Ekki einungis af því hún
saumaði öll líkklæðin og sat því oft
við saumavélina undir glugganum í
svefnherberginu umkringd lérefts-
ströngum, tvinnakeflum og hvítum
sportsokkum heldur ekki síður fyr-
ir það að á heimilið kom fjöldinn all-
ur af ókunnu fólki sem amma tók á
móti af mikilli virðingu. Þá bar okk-
ur barnabörnum að draga okkur í
hlé en syrgjendum var boðið til
stofu þar sem amma tók greitt fyrir
veitta þjónustu. Auðvitað hringdi
síminn stöðugt og um árabil ráku
amma og Davíð móðurbróðir minn
saman þetta fjölskyldufyrirtæki af
skyldurækni, ósérhlífni og eljusemi
og viðhéldu þannig arfleifð langafa
míns og langömmu. Á sama hátt
lagði amma áherslu á að halda
heimilinu áfram í óbreyttri mynd
og þannig tryggja að börn hennar
og síðar barnabörn fengju á sem
bestan hátt að njóta tengsla við ætt
sína og uppruna.
Á þennan hátt leysti amma mín
upp mörk tíma og rúms og tengdi
órjúfanlegum böndum það fólk sem
henni var kærast. Í dag verður
amma mín lögð til hinstu hvílu í
fjölskyldugrafreitnum í Hólavalla-
kirkjugarði við hlið afa míns sem ég
aldrei þekkti – en þekkti þó svo vel.
Sem barn lék ég mér við þetta leiði
á meðan amma plantaði blómum,
vökvaði og hreinsaði arfann og
spjallaði við mig um lífið og til-
veruna. Hún sagði mér sögur af
fólkinu sínu og miðlaði um leið lífs-
skoðunum sínum. Ég fékk óáreitt
að hlaupa um stígana og klifra á
veggjum en lærði um leið hvar ekki
mátti stíga niður fæti og hvenær
eigin langanir vógu léttar en skyld-
an og ræktarsemin gagnvart þeim
sem á undan voru. Elsku amma
mín, góður guð blessi þig og varð-
veiti.
Anna Þorbjörg Þorgrímsdóttir.
Í dag fylgjum við systkinin ömmu
okkar til grafar. Við minnumst
hennar sem líflegrar og skemmti-
legrar konu sem tók ávallt vel á
móti okkur krökkunum. Hún amma
hafði skemmtilegan húmor og það
var alltaf gaman að vera í kringum
hana. Frásagnir hennar voru lifandi
og sannfærandi og lá hún sjaldnast
á skoðunum sínum. Hún amma
hafði ávallt svör á reiðum höndum
og voru tilsvör hennar hnyttin og
óútreiknanleg. Æðimargar sögurn-
ar hefur amma sagt okkur í gegn-
um tíðina, bæði skemmtisögur og
dæmisögur sem hafa verið okkur
gott veganesti í lífinu.
Amma sá ein um myndarheimili í
áratugi. Það fékk enginn að fara
svangur frá Laufásvegi 60 – ekki
einu sinni smáfuglarnir sem gátu
vart hafið sig á loft sökum ofeldis.
Amma var líka mikil selskapsdama
og þótti gaman að fara í heimsóknir
til ættingja og vinkvenna. Það var
gaman að fá ömmu í heimsókn og
hafði hún jafnan á orði að maturinn
væri besti matur sem hún hefði
bragðað.
Þótt amma hafi yfirgefið þennan
heim vitum við að hún er komin á
góðan stað og er eflaust hrókur alls
fagnaðar þar eins og hún var hér
meðan hún lifði.
Eyvindur, Kolbeinn,
Tómas og Klara.
Það var snemmsumars 1940 að
fjölskylda mín flutti frá Vest-
mannaeyjum. Við sigldum með litlu
olíuskipi frá Eyjum og stigum á
land á bryggju olíufélagsins Skelj-
ungs í Skerjafirði. Þangað var kom-
inn Ósvald móðurbróðir minn að
fara með okkur í drossíunni sinni,
upp á Laufásveg 52, þar sem amma
Soffía og afi Eyvindur bjuggu.
Sjálfur bjó Ósvald ásamt konu
sinni, Jóhönnu Guðmundsdóttur, á
Laufásvegi 60. Þá áttu þau eina
dóttur barna, Soffíu. Afi og Ósvald
ráku þá líkkistuvinnustofu og útfar-
arþjónustu á Laufásveg 52. Þarna
sá ég Jóhönnu fyrst.
Öll stríðsárin og fyrstu árin eftir
stríð var talsverður samgangur í
fjölskyldunni. Jóhanna féll mjög vel
inn í fjölskylduna. Hún var ættuð
frá myndarheimilinu Dalbæ í
Hrunamannahreppi. Við vorum
mörg, börnin í fjölskyldunni, sem
nutum þess að mega fara í bíl með
Ósvaldi og Jóhönnu og heimsækja
æskuheimili hennar í Dalbæ. Það
eru góðar minningar, sem við eig-
um frá þeim ferðum. Á stríðsárun-
um voru haldin jólaboð til skiptis
innan fjölskyldunnar. Sérstaklega
er mér minnisstætt eitt jólaboð hjá
Jóhönnu og Ósvaldi. Líklega voru
það jólin 1940. Í eftirrétt hafði Jó-
hanna búið til ís. Var hann sóttur
niður í kjallara, þar sem við tókum
upp sívalan málmhólk, sem settur
var í bala, sem var fullur af ís. Þetta
var nýnæmi og þótti okkur krökk-
unum þetta ákaflega gott. Það
skiptust á skin og skúrir í lífi Jó-
hönnu. Þau hjónin urðu fyrir þeirri
djúpu sorg að missa Guðmund, son
sinn, barnungan í bílslysi beint fyr-
ir framan hús sitt. En Jóhanna og
Ósvald eignuðust fleiri börn. Auk
Soffíu eignuðust þau Davíð, Guð-
mund, d. 1947, Önnu, Guðrúnu og
Guðmund. Mann sinn missti Jó-
hanna 1963, en þá var Ósvald að-
eins sextugur að aldri. Jóhanna var
því ekkja í 43 ár.
Jóhanna var frekar hávaxin og
myndarleg kona, hafði rólegt fas og
nokkuð hláturmild, ef því var að
skipta. Það var ávallt gaman að
heimsækja hana og spjalla. Síðustu
árin dvaldi hún á Hrafnistu í Hafn-
arfirði.
Jóhanna er sú síðasta af eldri
kynslóðinni í okkar ætt, sem kveð-
ur. Hún hafði um nokkur síðustu ár
átt við vanheilsu að stríða. Hún bar
þrautir sínar með æðruleysi. Hvíld-
in nú hefur því verið kærkomin og
víst er að fólkið hennar hefur tekið
á móti henni opnum örmum.
Það er með mikilli þökk og sökn-
uði, sem Jóhanna er kvödd.
Blessuð sé minning hennar.
Gottfreð Árnason.
Að liðnum ævidögum Jóhönnu
Guðmundsdóttur er efst í huga stolt
yfir því að hafa átt í frændgarðinum
slíka öðlingskonu, sem átti engan
sinn líka. Við kveðjustund frænk-
unnar, sem var þó ekki síður hin
besta vinkona og tryggðatröll í til-
verunni alla ævi, gefst tilefni til
upprifjunar góðra minninga.
Hana einkenndi höfðingsskapur
á alla lund sem lýsti sér ekki síst í
því hve vel hún tók á móti fólki og
því var gott hana heim að sækja.
Hvenær sem var sólarhrings og
árstíma var heimili hennar opið
eins og hótel fyrir ættingjana og
vinina að austan. Og örugglega
besta hótel bæjarins með glæsileg-
asta gestgjafann. Alltaf var gest-
unum tekið opnum örmum með
gleðibragði og þeir látnir finna að
þeir væru sannarlega aufúsugestir.
Og strax leiddir að veisluborði þar
sem lagt var fallega á borð það
besta sem til var. Svo var sest við
spjall og spurningar um hvernig
ættingjarnir hefðu það, enda áhugi
hennar á lífi þeirra og afkomu ein-
lægur, og einatt fylgdi ósk um vel-
farnað til þeirra sem minna máttu
sín eða fóru villir vega. Þó að hún
væri stolt af sínum uppruna var al-
veg viðurkennt að ekki væru nú all-
ir fullkomnir í ættinni og ekki síður
haft gaman af undarlegum og mis-
virðulegum uppátækjum en ein-
hverjum frægðarverkum. Oft var
lengi setið að spjalli sem kryddað
var hennar glaða og uppörvandi
hlátri – og þá stundum slegið sér á
lær.
Kynslóðabil var ekki til í híbýlum
Jóhönnu og öllum tekið sem jafn-
ingjum. Til lengri eða skemmri
tíma dvöldu og/eða leigðu hjá henni
ættingjar og vinir að austan í ýms-
um erindagjörðum. Allt frá fyrstu
búskaparárum til enda tók hún á
móti systkinum sínum, systkina-
börnum og svo börnum systkina-
barna sinna, sem þurftu samastað í
höfuðborginni. Henni þótti „nú ekki
leiðinlegt að láta kellurnar í götunni
sjá til sín vera að kveðja og kyssa
þessa líka fjallmyndarlegu karl-
menn, unga sem aldna, á tröppun-
um hjá sér bæði seint og snemma“.
Svona fórust henni orð í síðustu
heimsókninni til hennar á Hrafnistu
þar sem móttökur voru góðar sem
fyrr: „Ertu komin, elsku Svava
mín“ – Og eflaust mun hún áfram
taka vel á móti þeim sem á eftir
henni koma.
Elsku Jóhanna frænka, þú varst
einstök manneskja, og besti vinur
sem hægt var að eignast – og líka
sá skemmtilegasti.
Innilegar þakkir fyrir samfylgd-
ina í gegnum lífið, vináttuna og
gleðistundirnar.
Svava Pálsdóttir og
fjölskylda hennar.
Jóhanna Guðrún Guðmundsdóttir