Morgunblaðið - 07.01.2007, Blaðsíða 34

við manninn mælt
34 SUNNUDAGUR 7. JANÚAR 2007 MORGUNBLAÐIÐ
L
eikhúsið stendur í bakgarði á Sel-
tjarnarnesi; allir leikendur innan
við tveggja ára og sú sem stýrir
leikjum er Rannveig Ívarsdóttir
dagmóðir ásamt Lilju dóttur sinni,
sem einnig er dagmóðir. Rannveig efndi til hug-
myndasamkeppni meðal mæðra barnanna um
nafn þegar aðstaðan var tekin í notkun árið
2000 og komu alls konar tillögur, meðal annars
Bangsakot. En henni leist best á Leikhúsið.
Hún hefur fengist við barnagæslu meira og
minna frá árinu 1981 og á fjögur börn sjálf, en
segist aldrei fá nóg af barnauppeldi.
– Börn eru svo skemmtileg. Ég ætlaði að
eignast tíu, en Ívar yngsti sonur minn var svo
fyrirferðarmikill að hann var á við sex! Þannig
að ég tók bara annarra manna börn og hef ekki
tölu á því hvað ég hef passað mörg. En ég er
farin að passa börn barnanna sem ég passaði
fyrst. Þetta eru orðnir heilu ættbálkarnir!
– Heldurðu samband við fjölskyldurnar?
– Já, við heilsumst alltaf þegar við hittumst,
ég fæ jólakort frá sumum og það kemur fyrir að
ég sé boðin í fermingar.
Börnin tínast inn eitt af öðru meðan á samtal-
inu stendur og eru endalaus uppspretta af sög-
um og ævintýrum. „Þessi strákur talar hebr-
esku,“ segir Lilja hlýlega og klæðir Tómas
Arnar úr útigallanum. „Ég skil ekki orð af því
sem hann segir.“ Það verður að vefja húfuna á
Önnu litlu því annars tekur hún hana af sér og
vettlinga og sokka líka. Ingibjörg Anna er hins
vegar alltaf í skóm með skinni. „Við köllum
hana alltaf iljaskinnið, enda heitir mamma
hennar Ylja,“ segir Lilja og hlær. Frændsystk-
inin Atli Hrafn og Svanborg Ása eru eins og
Gög og Gokke, segir Rannveig ástúðlega og
horfir á þau spígspora um gólfið. Og oft tengjast
börnin Rannveigu með einhverjum hætti, Otti
vann til dæmis með ömmu Svanborgar Ásu og
Rannveig með langömmu hennar!
– O-ho! hlær Atli Hrafn digurbarkalega.
Í Leikhúsinu gráta börnin ekki heldur gala
og þau kalla Rannveigu ömmu. Tvær stelpur,
Isabella Ósk og Ingibjörg Anna, hreiðra um sig
í fanginu á henni.
– Eru þær feimnar?
Rannveig brosir.
– Nei, þær eru með ömmusýki.
Hún ólst sjálf upp í Vesturbænum og á þeim
tíma voru allar mömmur heimavinnandi.
– Ég man ekki eftir neinni sem vann úti, segir
hún hugsandi. Jú, frænku minni henni Dóu
hans Mumma. Hún vann í Sveinsbakaríi. Húsið
stóð á Vesturgötu 46 beint niður af Bræðra-
borgarstíg og strætisvagnar stoppuðu fyrir ut-
an. Ef það var hálka, þá rann strætó stundum á
húsið. Heima hjá Dóu var eins og á umferð-
armiðstöð. Það stóð alltaf opið og allir gátu farið
inn, hvort sem það var Jón eða séra Jón, og haft
það huggulegt í stofunni eða notað klósettið. Ég
kom aldrei að lokuðu húsi, hvort sem var að
degi eða kvöldi, og allir voru hjartanlega vel-
komnir.
– Þetta hefur verið einstök kona.
– Já, svona var þetta alltaf hjá henni. Hún fór
í bakaríið, svo fengu allir kaffi og hún sat hjá
þeim og reykti. Maðurinn hennar, Guðmundur
Ágústsson bakari, var mikill skákmaður. Og
það var umtalað að afabróðir minn bakaði besta
rúgbrauðið í bænum. Ef maður fór snemma á
morgnana þegar vínarbrauðin voru bökuð, þá
voru endar skornir af og maður gat fengið gef-
ins heita vínarbrauðsenda. Mamma fór að vinna
í Sveinsbakaríi rúmlega fimmtug, en þá var það
flutt lengra á Vesturgötuna þar sem bankinn er
núna.
– Fékkstu þá vínarbrauðsenda hjá henni?
– Nei, þá var ég ekkert að spá í það – ég var
alltaf í megrun.
Faðir Dóu var Þórarinn Guðmundsson tón-
skáld; skemmtilegur karl segir Rannveig.
– Ég man að hann gerði oft sunnudaga,
mánudaga, þriðjudaga við okkur krakkana og
lét höndina titra á löppinni á okkur eins og hún
væri fiðlustrengur – svo gargaði maður úr
hlátri. Ég heyrði skemmtilega sögu af því þegar
hann ók niður Bankastrætið og bíllinn bilaði.
Bílstjórinn á næsta bíl á eftir honum flautaði og
flautaði. Þá skríkti í Þórarni, hann hafði þann
kæk; hann vatt sér að bílstjóranum og sagði:
„Heyrðu vinur minn. Þetta er svo ómúsíkalskt
hjá þér. En ef þú gerir við bílinn fyrir mig, þá
skal ég flauta fyrir þig á meðan.“
Þórarinn var giftur afasystur Rannveigar.
– Það var mikill samgangur og þegar hann
bjó til lög, þá söng pabbi þau gjarnan til að hann
heyrði hvernig þau hljómuðu með söng.
– Þú hefur fengið tónlist í vöggugjöf?
– Það var sungið mikið. Pabbi var í öllum kór-
um bæjarins held ég, nema karlakórum. Hann
byrjaði í Tónlistarfélagskórnum, söng í Dóm-
kórnum, með Tryggva Tryggvasyni og félögum,
Þjóðleikhúskórnum, Kammerkórnum, Þjóðleik-
húskvartettinum og loks sungum við saman í
Skagfirsku söngsveitinni í mörg ár og Selkórn-
um tvö síðustu árin sem hann lifði.
– Hvernig var að syngja í kór með pabba?
– Mjög gaman. Ég var alltaf syngjandi sem
krakki og hann sagði stundum: „Æ, Rannveig
mín, þegiðu nú – þú ert svo laglaus!“ Svo fór ég í
Melaskólakórinn og kór Breiðagerðisskóla og
var falið að syngja einsöng þar. Þá spurði ég
pabba hverju það sætti þar sem ég væri svona
laglaus. „Æ, Rannveig mín,“ sagði hann, „þú
þagðir aldrei. Ég varð að fá þig til að þegja ein-
hvern tíma.“ Síðan hef ég aldrei þagað. Ég hef
sungið með kórum frá því ég var átta ára.“
– Og ert sísyngjandi fyrir börnin?
– Þeim finnst svo gaman að syngja lög sem
þau geta leikið við, gert handahreyfingar, eins
og Í skóginum stóð kofi einn. Þau læra það áður
en þau byrja að tala.“
Móðir Rannveigar var vestan af fjörðum,
Lilja Ingimundardóttir.
– Hún hafði svo gaman af dansi að hún labb-
aði yfir fjöllin í næsta sveitarfélag til að dansa.
Svo kynntist hún pabba, sem ferðaðist um á
Harley Davidson með mömmu aftan á ófríska
að mér og stóra bróður á tankinum. Mamma
var svo glöð að krækja í þennan músíkmann, þá
fengi hún að dansa. En svo kom í ljós að hann
var alveg taktlaus fyrir neðan mitti, eins og tré-
hestur. Og þar datt upp fyrir dansmenntunin.
En mamma hennar var hagmælt kona, gerði
bænir og fleira fallegt, svo sem:
Englanna skarinn skær
skínandi sé mér nær
svo vil ég glaður sofna nú
sætt í nafni Jesú.
Mamma sagði að ég væri svo lík henni, alltaf
syngjandi.
– Beitir þú svipuðum uppeldisaðferðum og
mamma þín?
– Ég veit það ekki. Hún var frekar létt og kát
og ég get svo sem ekki talist fúllynd; ég er lífs-
glöð að eðlisfari.
Á heimili Rannveigar er lítið og fallegt ný-
smíðað jólatré í stofunni, sem börnin kalla í
gamni krepputréð, og veggur með fjöl-
skyldumyndum. Á bakhlið eins rammans er
græn málning eftir bruna sem varð í næsta húsi
við langömmu hennar á Njálsgötu; hitinn varð
svo mikill að málningin bráðnaði. Svo er þarna
mynd af föðursystrum Otta Kristinssonar, eig-
inmanns Rannveigar, sem voru giftar frændum
hennar.
– Anna afasystir, kona Þórarins tónskálds,
hringdi daglega þegar ég fór að skjóta mig í
Otta og vildi vita hvernig gengi, enda allt þegar
þrennt er. Hún beið í ofvæni eftir tíðindum. Við
trúlofuðum okkur 18. nóvember og kerling-
aranginn dó hálfum mánuði síðar. Þegar hún dó
hringdi pabbi eins og alltaf á slíkum stundum og
sagði: „Hún bað að heilsa þér Anna frænka þín.
Allavega dó hún sæl.“ Svo þegar við Otti giftum
okkur létum við spila lagið: „Þú ert yndið mitt
yngsta og besta“ eftir Þórarin. Þá sagði kar-
langinn: „Af hverju viltu láta spila þetta lag?“
Ég sagði okkur þætti það fallegt. „Jæja góða.“
Síðan hef ég aldrei þagað
Morgunblaðið/Ásdís
Æskustöðvarnar „Afabróðir minn bakaði besta rúgbrauðið í bænum,“ segir Rannveig.
Pétur Blöndal
ræðir við
RANNVEIGU ÍVARSDÓTTUR
Um áramót finnst mörgumgaman að líta um öxl ogrifja upp nýliðið ár. Þettaer tilefni í margt spjallið
á mannamótum eitthvað fram eftir
janúar. Dægrastytting á þeim árs-
tíma sem dagurinn má vart styttri
vera. Á orðið dægrastytting kannski
eingöngu við á sumrin?
Ég verð nú að viðurkenna að þeg-
ar ég settist niður til að skrifa þenn-
an pistil var ósköp fátt sem mér
fannst skemmtilegt að minnast úr ís-
lenskum fréttum frá liðnu ári. Árið
heldur svona litlaust í minningunni
ef frá er talin uppljóstrunin um hið
kristilega betrunarhús Byrgið sem
varð krassandi innlegg svona þegar
hátíðin stóð sem hæst. Ekki síst
vegna leikrænna tilburða hirt-
ingameistarans Guðmundar for-
stöðumanns í skandínavísku
heimavídeói eftir hann sjálfan.
Óvenjuleg uppákoma úr ríkis-
styrktum herbúðum Drottins.
Vert er að minnast framgöngu
Ómars Ragnarssonar, hins eiginlega
landvættar, sem barðist af einurð
fyrir verndun náttúruperlunnar
Kárahnjúka. Það er ríkidæmi fyrir
þjóð að eiga slíkan mann.
En Ómar er ábyggilega búinn að
fá fálkaorðuna og ekki er hún veitt
sömu manneskjunni tvisvar að því er
ég best veit.
Að vísu er orðan til í hækkandi
virðingarstigum og til í dæminu að
fólk sé umorðað og þurfi þá að skila
inn óæðri orðu til að geta tekið við
þeirri nýju.
Svo margir einstaklingar fá orðið
orðuna á ári hverju að það hlýtur að
þurfa að fara að endurorða suma
orðuþega.
Og svo eru alltaf einhverjir orðum
auknir.
En nú finnst kannski einhverjum
ég vera harðorða en það er ekki að
ástæðulausu því mér er orðu vant.
Að vísu fékk móðir mín sálug orðu
sem ég stalst stundum til að bera við
mig og fann þá jafnan nokkuð til mín
þótt ekki væri vegna eigin verðleika.
Orðuleikur um áramót
HUGSAÐ UPPHÁTT
Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir