Morgunblaðið - 07.01.2007, Blaðsíða 38

kvikmyndir
38 SUNNUDAGUR 7. JANÚAR 2007 MORGUNBLAÐIÐ
V
ið ársuppgjör kem-
ur margt misjafnt
upp á yfirborðið og
línurnar skýrast
eitt augnablik, áð-
ur en aftur er
stefnt út í óviss-
una. Fyrst og fremst skýrist hvort
árið hverfur í aldanna skaut sem
gott eða vont, eða hvort gamla, góða
meðallagið hafi ráðið eins og oftast
áður. Þegar undirritaður tók saman
listann yfir 10 bestu myndir ársins,
sem birtist í Morgunblaðinu um
liðna helgi, sá hann sér til óvæntrar
gleði að óvenjumargar myndir náðu
ekki inn á listann. Oftast er það
þrautin þyngri að tína til 10 myndir
sem eiga það skilið að komast í hóp
útvaldra. Nú var semsagt hægt að
velja og hafna, sem þýðir að árið
2006 verður skráð á spjöld sögunnar
sem ár yfir meðallagi.
Tvennt er nýstárlegt og einkar
ánægjulegt: Eftir mörg mögur ár
höfum við séð hvorki fleiri né færri
en fjórar frambærilegar myndir ís-
lenskar, og er árangurinn sá glæsi-
legasti í áratugi, ef ekki frá upphafi.
Blóðbönd, Börn og Mýrin eru all-
ar vönduð og góð verk, gjörólík að
innihaldi og efnistökum en fagmann-
lega unnin í flesta staði. Þetta eru
myndir sem stærri þjóðir gætu verið
stoltar af og af stærðargráðu sem
hentar okkur vel. Þessar stað-
reyndir blöstu við á afhending-
arhátíð Edduverðlaunanna sem hef-
ur aldrei fyrr á sínum stutta ferli
verið tvísýn né sérstaklega spenn-
andi áhorfs.
Til viðbótar var mikil gróska í
stuttmynda- og heimildarmynda-
gerð á þessu fertugasta afmælisári
Félags kvikmyndagerðarmanna,
sem af því tilefni stóð m.a. fyrir gerð
40 mínútulangra stuttmynda. Þar
kenndi margra grasa og var þetta í
heildina fjölskrúðug blanda öruggra
handverka þaulæfðra manna og
frumlegra og forvitnilegra tilrauna
eftir ungt og óþekkt fólk. Í þeim hópi
er auðsjáanlega hæfileikafólk sem
erfa mun kvikmyndalandið. Af öðr-
um stuttmyndum er sérstök ástæða
til að geta Góðra gesta eftir Ísold
Uggadóttur sem hafði, frá mínum
bæjardyrum séð, alla burði til að
vinna Edduna.
Gamall og góður siður sem móð-
urmálsunnendur hafa saknað und-
anfarin ár var endurvakinn. Kvik-
myndahúsaeigendur tóku höndum
saman á Degi íslenskrar tungu (16.
nóvember, fæðingardegi Jónasar
Hallgrímssonar) og hófu að þýða á
nýjan leik heiti bíómynda á það yl-
hýra. Mikið lukkaðist framkvæmdin
vel, og ber að hrósa þeim öllum, eig-
endunum, þýðendunum og útlits-
hönnuðunum, sem notuðu í flestum
tilfellum sömu leturgerð og í fyr-
irmyndinni. Virðingin fyrir okkar
eigin tungu fer þverrandi, stuðn-
ingur frá kvikmyndahúsaeigendum
er ákaflega mikilvægur því við-
skiptavinahópur þeirra er einmitt á
málræktarlega viðkvæmum aldri.
Er óskandi að siðurinn festist í sessi
um ókomin ár og íslenska nafnið
verði ætíð notað við hlið þess er-
lenda.
Óvenjumikill fjöldi gráglettinna
gamanmynda kom skemmtilega á
óvart og nokkrar þeirra voru að auki
í hópi þeirra bestu í ár. Á hinn bóg-
inn settu fjölmargar subbumyndir
sinn ófrýnilega stimpil á kvikmynda-
árið.
Líkt og undanfarin ár voru haldn-
ar nokkrar kvikmyndahátíðir. Tvær
þeirra, IIFF og RIFF, eru greini-
lega komnar til að vera, og eru þær
ólíkar að uppbyggingu og efnisvali.
RIFF er í anda gömlu Kvik-
myndahátíðar Listahátíðar og
þekktra, erlendra hátíða á borð við
þá í Toronto. IIFF er byggð að tals-
verðu leyti á verkum óháðra og hálf-
óháðra bandarískra framleiðenda og
á myndum sem kvikmynda-
húsaeigendur treysta sér ekki til að
sýna á almennum sýningum.
Það leiðir hugann að því að öll
kvikmyndahús borgarinnar eru
sjálfstæð fyrirtæki sem þurfa að
skila hagnaði, skortur á listrænu bíói
hefur aldrei verið brýnni. Þessi um-
ræða er orðin afskaplega þreytt, en
því skal bætt við að til stendur að
opna Tjarnarbíó fyrir „arthouse“-
myndir og það er góð lausn. Stað-
setningin er eins og best verður á
kosið (það nennir því miður enginn í
Fjörðinn), en fyrst verður að taka
þetta gamla miðbæjarbíó í verulega
andlitslyftingu og bæta gestaaðstöð-
una, einkum sætin.
Þar fyrir utan var árið upp og of-
an, eins og gengur, og verður nú
rennt yfir framboðið, frá þeim næst-
bestu niður í botnfallið þar sem
verður tekinn saman að venju listi
yfir 10 verstu myndir ársins.
Þær næstbestu
Sem fyrr segir voru óvenjumarg-
ar myndir við það að komast í hinn
eftirsóknarverða hóp þeirra 10
bestu, og vitaskuld er mælikvarðinn
ekki fullkominn, geðþóttaákvarðanir
komu við sögu ásamt smá heppni. Sú
mynd sem þvældist mest fyrir mér
var The Departed – Hinir fráföllnu,
eftir Martin Scorsese, einn metn-
aðarfyllsta leikstjóra Bandaríkj-
anna. Því miður fannst mér Hinir
fráföllnu eins og daufur endurómur
af Goodfellas, einni bestu mynd
hans, og jafnvel síðri en Casino, en
allar fjalla þær um skipulagða
glæpastarfsemi, þjóðfélagsböl sem
við erum að byrja að kynnast fyrir
alvöru, en það er önnur saga. Annar
„galli“ við Hina fráföllnu er yf-
irþyrmandi innkoma Nicholsons,
sem skilur eftir sig tómarúm þegar
hann hverfur á braut sem ungu
mennirnir ná ekki að fylla.
Casino Royale sannar að það er
hægt að stokka spilin upp á nýtt og
fá fullt hús á hendi. Berið hana t.d.
saman við nokkrar nýlegar fram-
haldsmyndir; X-Men 3, Batman
Begins, Superman Returns, Pirates
of the Caribbean, hvað þær nú heita,
allar gleymdar og grafnar. Casino
Royale er svo fersk og hress að
Bond hefur öðlast nýtt líf. Daniel
Craig á vissulega mikinn þátt í end-
urkomunni og er ekki síðri uppgötv-
un en Sean Connery á sínum tíma.
Connery var verr menntaður en
Craig, hafði mun minni reynslu á
sviði og var óttalegur tréhestur í
fjölda mynda á undan og eftir fyrstu
Bond-myndunum, áður en hann fór
að blómstra. Hann var útlitslega
óaðfinnanlegur og e.t.v. líkari
ímyndinni sem Fleming dró upp. En
Craig bætir það upp, eins og annað.
Capote, Transamerica og A Prai-
rie Home Companion, síðasta verk
þess mæta leikstjóra Roberts Alt-
mans, hefðu örugglega komist á lista
í venjulegu árferði. Þá er ótalin
stríðsmyndin hans Clints Eastwo-
ods, Flags of our Fathers.
Minnisstæðar eru þær Syriana og
ekki síður The Constant Gardener,
þar fær Ralph Fiennes að sýna hvað
í honum býr er tækifæri gefst, líkt
og Charlize Theron í North Co-
untry. The Inside Man er besta
mynd Spikes Lee um árabil og
Memoirs of a Geisha á sín augnablik.
Walk the Line með gæðaleik-
urunum Joaquin Phoenix og Reese
Witherspoon er stórkostleg
skemmtun, og sama máli gegnir um
The Devil Wears Prada. Annars er
yfirleitt mestur skortur í þessum
flokki, úrvalsafþreyingarmyndum.
Skolað í burtu – Flushed Away,
Fimir fætur – Happy Feet, Ísöld 2 –
Ice Age 2 og Bílar – Cars eru þær
Nýtt líf Bond hefur öðlast nýtt líf og er Danile Craig ekki síðri uppgötvun en Sean Connery á sínum tíma.
Árið 2006 verður skráð
á spjöld sögunnar sem
kvikmyndaár yfir með-
allagi segir Sæbjörn
Valdimarsson og nefn-
ir nokkrar góðar kvik-
myndir til sögunnar,
sem þó komust ekki á
lista hans yfir 10 bestu
myndir ársins.
Frá þeim næstbestu
Reuters
Minnistæð Syriana, pólitísk spennumynd með George Clooney, er um margt minnistæð mynd.
Reuters
Úr smiðju Lees The Inside Man með Jodie Foster og Denzel Washington í að-
alhlutverkum er ein besta mynd Spikes Lees um árabil.
Ánægjulegt Mýrin eftir samnefndri sakamálasögu Arnaldar Indriðasonar er ein fjögurra frambærilegra ís-
lenskra kvikmynda, sem sýndar voru á árinu 2006 , hinar eru Blóðbönd, Börn og Köld slóð.