Morgunblaðið - 11.05.2007, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 11. MAÍ 2007 45
Í UMRÆÐUNNI um Íraks-
stríðið er gjarnan sagt að stuðn-
ingur Íslands við það hafi verið
„mistök“. Ef það er réttnefni er
brýnt að greina í hverju þau mis-
tök lágu, hver ber ábyrgð á þeim
og hvernig verður komið í veg
fyrir að svipuð mistök endurtaki
sig.
Opinber klisja Sjálfstæð-
isflokksins er á þá leið að ákvörð-
unin hafi verið „rétt, miðað við
þær forsendur sem lágu fyrir á
þeim tíma“. Heyr á endemi – for-
sendurnar voru haugalygi og það
vissu allir sem voru ekki því
áfjáðari í að trúa henni. (Já, það
var reynt að segja þeim það en
þeir vildu ekki hlusta.) En jafnvel
þótt forsendurnar hefðu verið
sannar, hefðu þær samt ekki dug-
að til að réttlæta stuðning við
stríðið! Árásarstríð er ekki bara
brot á alþjóðalögum, heldur er
það glæpur gegn mannkyni og
gerast þeir ekki alvarlegri. Óhætt
er að minna á þá Göring og Rib-
bentrop, sem voru dæmdir til
dauða fyrir undirbúning og fram-
kvæmd árásarstríðs.
Það var aumkunarvert að hlusta
á æsingatal Bush og Blair gegn
Írak, hvernig þeir fundu nýjar og
nýjar ástæður fyrir stríði – hrökt-
ust, með öðrum orðum, úr einu
víginu í annað. Með því að þýða
þennan málflutning yfir á íslensku
og flytja hann hér, misbuðu inn-
lendir stjórnarherrar dómgreind
almennings.
Stjórnarfarið í Írak var auðvit-
að ekki til eftirbreytni. Saddam
var vinur vina sinna og óvinur
óvina sinna, en allir vissu hvað til
þeirra friðar heyrði. Það er
reyndar meira en nú verður sagt.
Slæmt stjórnarfar getur kannski
réttlætt byltingu, en það réttlætir
ekki árásarstríð.
Gereyðingarvopnaeign réttlætir
það ekki heldur. (Ætli Banda-
ríkjamenn hefðu annars ráðist á
Írak ef þeir hefðu í alvöru talið
Saddam eiga slík vopn?) Á end-
anum hefur Bandaríkjastjórn síð-
an sjálf kallað það yfir Íraka sem
hún sakaði Saddam um – algeran
glundroða, skálmöld, holskeflu
hryðjuverka og meira að segja
efnavopn. Það var nefnilega ekki
Bandaríkjunum sem stafaði ógn af
Írak, heldur öfugt.
Ásetningur árásarmanna var al-
veg hafinn yfir vafa. Það er því
ekki hægt að kalla mistök. Þeir
hafa eflaust talið að þeir kæmust
upp með þetta, að syndaflóðið
kæmi eftir þeirra daga. Ætli það
hafi ekki líka verið rétt mat? Ætli
Bush og Blair muni nokkurn tím-
ann sitja á sakamannabekk hjá
stríðsglæpadómstól? Nei, það
voru engin mistök sem réðu því
að ásakanirnar voru byggðar á
upplýsingum sem höfðu verið
matreiddar handa nytsömum sak-
leysingjum (og öðrum, ekki jafn
saklausum).
Voru mistökin ríkisstjórn-
arinnar, að fylgja okkar góðu
bandamönnum í blindni? Íslenskir
hægrimenn hafa langa reynslu af
því að fylgja Bandaríkjastjórn að
málum. Hvernig hefði þeim átt að
detta annað í hug í þetta sinn?
(Okkar eina vörn gegn Sovétríkj-
unum var auk þess í húfi.) Gleyptu
þeir við gabbi sem 80% þjóð-
arinnar sáu í gegn um?
Ég veit ekki hvað þeir trúðu
miklu í alvörunni. Hitt veit ég, að
þessar forsendur voru ekki annað
en yfirskin. Aðalástæðan fyrir inn-
rásinni var að Bandaríkin gætu
náð yfirráðum yfir olíulindum
Íraks. Fyrir það þýðir ekki að
þræta. Þessar olíulindir verða
ómetanlegar þegar hin yfirvofandi
olíukreppa skellur á. Þetta var
með öðrum orðum
spurning um pólitík og
hagsmuni, þótt ótrú-
legt megi virðast. Það
verður líka að við-
urkennast, að þær for-
sendur standast alveg,
þótt færri séu tilbúnir
að verja þær op-
inberlega.
Það er kunnara en
frá þurfi að segja
hvernig ákvörðunin
um stuðning íslenska
ríkisins var tekin.
Þaulreyndir atvinnumenn í stjórn-
málum vita betur hvernig hlutirnir
ganga fyrir sig en svo, að hægt sé
að kalla það mistök.
Það er freistandi að kenna
tveim ólánsmönnum um og fría
okkur hin sök. En það er ekki svo
einfalt. Mistökin voru
okkar. Flokkar
þeirra sátu nefnilega
– og sitja víst enn –
með umboði þjóð-
arinnar. Vera kann
að við síðustu kosn-
ingar hafi margir
verið bjartsýnir um
að Íraksstríðið tæki
fljótt af. Nú hefur
annað komið á dag-
inn. Við getum ekki
lengur borið við van-
þekkingu. Við erum
flækt í martröð, og henni er
hvergi nærri lokið.
Íslenskir kjósendur, sem fyrir
fjórum árum létu blekkjast til að
styðja óafsakanlegt árásarstríð,
verða nú að velja hvað hið ábyrga
er í stöðunni. Viljum við kjósa
stjórnarflokkana og samþykkja
þannig stuðning við stríðið, eða
viljum við hafna herskárri utan-
ríkisstefnu og má þennan skamm-
arblett af æru þjóðarinnar? Nú
höfum við tækifæri til að bæta
fyrir mistökin – eða endurtaka
þau.
Kjósandi, blóð bróður þíns hróp-
ar til þín af jörðinni.
Íraksstríðið
– mistök?
Vésteinn Valgarðsson skrifar
um innrásina í Írak
Vésteinn Valgarðsson
» Vera kann að við síð-ustu kosningar hafi
margir verið bjartsýnir
um að Íraksstríðið tæki
fljótt af. Nú hefur annað
komið á daginn.
Höfundur er sagnfræðingur.
Áleitin en grátbrosleg saga þar sem teflt er saman
ólíkum heimum. Hún var tilnefnd til Íslensku
bókmenntaverðlaunanna 2006.
„ . . . hér er á ferð framúrskarandi skáld-
saga, sú besta sem Auður hefur skrifað.”
KOLBRÚN BERGÞÓRSDÓTTIR, BLAÐINU
„Skemmtileg, óhefluð og heiðarleg.”
POLITIKEN
Auður Jónsdóttir
edda.is
KOMIN
Í KILJU
Stórhöfða 21, við Gullinbrú, s. 545 5500.
www.flis.is ● netfang: flis@flis.is
lím og fúguefni