Náttúrufræðingurinn - 2008, Blaðsíða 10

Náttúrufræðingurinn
9. mynd. Þróun vindcíttar, vindhraða og
mesta vindhraða dagana 30. mars til
1. apríl 2006 í Fíflholtum. Gögn frá
Veðurstofu íslands. - Wind speed and
direction during thefires, as measured at
Fíflholt.
V
A
til suðurs í átt að Ánastöðum (1.
mynd). Þegar þar hafði tekist að
hefta útbreiðslu eldsins var farið í að
stöðva elda til vesturs við veginn á
milli Stóra-Kálfalækjar og Einholta.
Þar tókst að hefta útbreiðslu þeirra
um miðnættið. Það auðveldaði
mjög aðgerðir að vind lægði er leið
á kvöldið (9. mynd) og töldu menn
sig þá hafa náð tökum á eldunum.
1. apríl
Áfram logaði nokkur eldur yfir
nóttina í landi Stóra-Kálfalækjar
og var hann ekki slökktur fyrr en
eftir hádegi. Víðar á svæðinu log-
aði einnig í smáglæðum um nótt-
ina og fram á morgun. Þá tók vind
að herða að nýju og var vindhraði
kominn yfir 10 m á sekúndu um
kl. 10 og færðist hann í aukana
fram yfir hádegi. Á þessum tíma
sveigðist vindur einnig úr norð-
austri til norðnorðausturs (9. mynd).
Klukkan 14 var tilkynnt úr flug-
vél yfir svæðinu að eldur logaði
glatt við austurjaðar brunasvæðis-
ins norðan Grænumýrarvatns. Þar
höfðu eldarnir tekið sig upp og hófst
þá baráttan að nýju þar til komist
var fyrir þá um kl. 17. í þessari hrinu
brann tunga til austurs og suðurs
niður með Grænumýrarvatni, alls
3,4 km2 (8. mynd D). Þótt logað hafi
áfram í glæðum á brunasvæðinu
og reyk lagt frá því hér og hvar má
segja að björninn hafi verið unninn
að áliðnum degi 1. apríl. Mönnum
var þó ekki rótt fyrr en úrkoma féll á
svæðinu og bleytti í gróðri þann
3. apríl (7. mynd).
Mýraeldar geisuðu í tæpa þrjá
sólarhringa og fóru yfir land á 18
jörðum. í heild brann 67 km2 land-
svæði en af því var um 61 km2 flóar
og mýrar.2 Alls munu um 200 manns
hafa komið að slökkvistarfinu og
eru þetta langmestu aðgerðir sem
nokkurn tíma hafa farið fram hér á
landi í baráttu við sinuelda. Með
þeim tókst að hindra útbreiðslu eld-
anna og koma í veg fyrir að þeir
bærust í bæjar- og útihús og færu
yfir stærra svæði. Aðeins lítilsháttar
skemmdir urðu á girðingum í eld-
unum en slys urðu engin, hvorki á
fólki né búpeningi.1
Útbreiðsluhraði eldanna
Vegalengdin frá upptökum við
Bretavatn til sjávar er 14,2 km og fór
eldurinn hana á um fjórum og hálf-
um tíma. Meðalhraði eldtungunnar
sem sótti fram hefur samkvæmt
þessu verið um 3,2 km á klst.
Meðalvindhraði sem mældist að
Fíflholtum kl. 8-13 var 11,1 m á sek.
eða 40 km á klst. Útbreiðsluhraði
eldsins undan vindi hefur því verið
um 8% af vindhraða. Vindstefna
á þessum sama tíma mældist 42,3
gráður, þ.e. vindur blés því sem
næst af norðaustri. í samantekt um
skógarelda í Kanada kemur fram að
útbreiðsluhraði flestra skógarelda
sé innan við 0,5 km á klst. en að
dæmi séu um að eldar breiðist út
með meira en 6 km hraða á klukku-
stund.18 Á skóglausu landi getur
útbreiðsluhraði sinuelda hins vegar
orðið margfalt meiri, en hann ræðst
einkum af vindi, hita og rakastigi
lofts, magni og eldfimi gróðurs og
landslagi.
Gildi gervitunglagagna
Þau fjarkönnunargögn sem hér eru
notuð til að leggja mat á fram-
vindu og ákafa Mýraelda eru frá
tveimur gervitunglum á vegum
Geimferðastofnunar Bandaríkjanna
(NASA), Aqua og Terra, sem eru
hluti af Earth Observing System
(EOS).12'27 Terra var skotið á loft í
desember 1999 og Aqua í maí 2002.
Þau sveima í um 705 km hæð yfir
90