Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 2008, Blaðsíða 7

Náttúrufræðingurinn - 2008, Blaðsíða 7
Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags 4. mynd. Yfirlitskort afMýrum með bæjum, vötnum og kennileitum sem getið er ímegin- máli. - Map ofthe Mýrar area with the names offarms, lakes, and landmarks mentioned in the text. Teikn./Drawing: Anette Meier. sjaldgæfir fyrir landnám og helst fylgt eldgosum. Við landnám varð hins vegar breyting á og hófst þá stór- felldur sviðningur skóga og kjarr- lendis með tilheyrandi eldum. Frá þeim tíma hefur sina verið brennd til að eyða kjarri og bæta land til beitar. Það að menn missi tök á eldinum er ekkert nýtt, eins og lesa má um í ann- álum.25 Grétar Guðbergsson greinir frá nokkrum gömlum heimildum um mikla sinuelda.26 í Skarðsannál (1400-1800) er fjallað um sinubruna og í Biskupaannálum Jóns Egils- sonar segir frá tveimur slíkum á 16. öld, annars vegar Ulfhildarbrennu, þar sem talið er að 20-30 km2 lands í Biskupstungum hafi brunnið, og hins vegar eldi í Þingvallaskógi sem kom upp um fardaga árið 1586 og brann allt fram yfir þinghald. í Sjávarborgarannál segir að í maí 1639 hafi bóndinn í Langholti í Flóa misst sinueld út á annarra manna jarðir, þannig að hann brenndi land á 13 jörðum til útsuðurs. Ekki er vitað hversu stórt svæði brann í þeim eldum en líklegt er að það hafi skipt tugum ferkílómetra. Það er eftirtektarvert að allir þessir eldar urðu á sunnanverðu landinu sem bendir til að þar séu einna helst umhverfisskilyrði sem geta leitt til slíkra stórelda. Þau eru annars vegar víðáttumikið snjólétt land með gróskumiklum gróðri og hins vegar viðvarandi þurraþræs- ingur að vori sem þurrkar upp sinu, kvistgróður og mosa og gerir eld- fiman. Þegar spretta hefst dregur hins vegar úr eldhættu. Á sunnan- verðu landinu er það einkum lang- vinnur norðaustanvindur sem skapar aðstæður sem geta leitt til sinubruna, eins og dæmin sýna í stóreldum fyrri alda, sinueldunum á Mýrum 2006 og mosaeldunum á Miðdalsheiði 2007. Dæmi eru um skæða gróðurelda á Norðurlandi. Þann 24. júní 1956 kom upp mikill eldur í fjalldrapa og lyng- móa á Hvammsheiði, í landi Árbótar í Aðaldal. Talið er að eldurinn hafi kviknað af völdum grasafólks sem var þar á heiðinni dagana á undan. Slökkvistarf var erfiðleikum bundið en hvasst var af suðvestri, land mjög þurrt eftir langvarandi þurrka og mik- ill kvistgróður í landinu. Það tók um sólarhring að komast fyrir eldinn og var það gert með því að beita tveimur jarðýtum umliverfis brunasvæðið og gera djúpa rás í gróðursvörðinn sem eldurinn stöðvaðist við. Heiðarlandið sem brann var rúmlega 1 km2. Þar var gróður allur gereyddur og jarðvegur sumstaðar brunninn niður í mold. Þessi eldur átti sér ekki hliðstæðu á þessum slóðum (Morgunblaðið 5. mynd. Flugmynd tekin til norðurs yfir brunasvæðið mánuði eftir eldana. Brunnið land kemur misvel fram. Bærinn {forgrunni er Laxárholt en Hólsvatn og Steinatjörn eru fyrir miðri mynd. - Aerial view to the north of the burned area a month after the fires. Ljósm./Photo: Kristinn Haukur Skarphéðinsson. 87
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.