Náttúrufræðingurinn - 2008, Blaðsíða 57

Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
FRYSTING svilja
Eitt helsta vandamál hlýraeldis er
léleg hrogna- og sviljaframleiðsla hjá
klakfiski. Eftir söfnun á villtum klak-
fiski hrygnir aðeins hluti hrygnanna
árlega og hængar framleiða lítið af
sviljum sem eru auk þess misjöfn að
gæðum. Kynþroski hrygna og svilja-
framleiðsla hænga hefur einnig fallið
illa saman í tíma og því oft lítið um svil
til frjóvgunar. Leið til þess að draga
úr þessum vanda er að þróa aðferðir
til að safna og frysta svil úr hlýra og
eiga til frjóvgunar þegar þörf er á.
Þetta er vel þekkt aðferð en þó þarf
að aðlaga hana fyrir hverja tegrmd.
Undanfarið ár hafa verið gerðar til-
raunir með sviljafrystingu úr hlýra (8.
og 9. mynd) sem styrktar voru af AVS
rannsóknasjóði sjávarútvegsráðu-
neytisins. Gerðar voru tilraunir með
mismunandi blöndur af frostlegi sem
ver frumur gegn tjóni við frystingu
(dimetyl sulfoxide-DMSO). Einnig
var kannaður mismunandi hraði við
frystingu og stærð röra (0,5 og 1,0 ml)
en slíkt getur einnig haft áhrif á lifun
við þíðingu. Niðurstöður sýna að
viðunandi árangur náðist með því að
nota 15-20% DMSO í frystingarlög og
frysta rör í um 5 cm fjarlægð frá fljót-
andi köfnunarefni áður en rörum er
komið fyrir í frystigeymslu. Lifun við
þessar aðstæður og með notkun 0,5 ml
röra til frystingar var metin um 35%.
Sama meðhöndlun með 1 ml röri gaf
talsvert betri niðurstöðu, eða 60%
lifun. Við sviljafrystingu má búast
við minnkaðri lifun og hreyfanleika
svilja. Sviljafrysting er þó raunhæfur
kostur til að auka aðgengi að svilj-
um á hrognalosunartíma hrygnanna.
Fyrsti kostur mun þó ávallt vera að
nota fersk svil til hrognafrjóvgunar
ef tiltæk eru. Frysting svilja getur
einnig verið mikilvæg tækni til að
varðveita erfðaefni, t.d. ef upp koma
afföll í klakfiskastofni.
Lokaorð
Hlýri er sjávarfiskur sem gæti
hentað vel til eldis á íslandi þar sem
kjörhiti hlýra er að jafnaði undir
10°C. Á liðnum sex árum hafa farið
fram tilraunir með hlýraeldi undir
merkjum Hlýra ehf í Neskaupstað.
Lagt var upp með að byggja upp
þekkingu og afla upplýsinga sem
nýttust við uppbygginu hlýraeldis
hérlendis. Sýnt hefur verið fram á
að hlýri hentar afar vel sem eldisdýr.
Hann er rólegur og vex mjög vel
við lágt hitastig og mikinn þéttleika.
Nokkur reynsla er komin á fjölgun
hlýra við eldisaðstæður en ljóst að
enn eru brýn verkefni tengd hrygn-
9. mynd. Annar greinarhöfundanna, Snorri
Gunnarsson, undirhýrfrystingu hlýrasvilja.
- One of the authors, Snorri Gunnarsson,
preparing the cryopreservation of spotted
wolffish sperm.
ingu, frjóvgun og geymslu hrogna
sem þarfnast úrlausnar. Framtíð
hlýraeldis er enn óljós en mun ráðast
að hluta af stefnu stjórnvalda varð-
andi rannsóknir og áhuga fjárfesta á
komandi árum, en auk þess skipta
framleiðslukostnaður og afurðaverð
að sjálfsögðu miklu máli. Fengist
hefur mjög gott verð (>400 kr./kg)
fyrir ferskan eldishlýra á markaði
og gefur það fyrirheit um að mark-
aðsverð geti staðið undir fram-
leiðslukostnaði.
8. mynd. Sviljafrysting. Þróun aðferða til frystingar er mikilvægt skref í pví að leysa
vandamál te7igd frjóvgun hrogna. Aðgengi að nægjanlegu magni svilja hefur verið
takmarkandi þáttur í seiðaframleiðslu. - Cryopreservation ofspotted wolffish sperm has
heen performed in order to secure viable milt when needed for fertilization.
SUMMARY
Spotted wolffish - An ideal candidate
for fish farming in Iceland?
Spotted wolffish is a promising cold-
water aquaculture species exhibiting
high growth rates (2-3%/day) at a
temperature optimum between 4-10°C.
This makes the species suitable for
aquaculture in Iceland. During the last
six years several feasibility studies have
been performed in order to elucidate
possible farming opportunities of
spotted wolffish. We have focused on an
important key question for future farm-
ing of the species, i.e. to identify and
evaluate the impact of possible differ-
ences in farming characteristics in
different source populations and to
investigate temperature optimum for
growth and food conversion for the
Icelandic strain.
137