Náttúrufræðingurinn - 2003, Blaðsíða 32

Náttúrufræðingurinn
12. mynd. Haukadalur í Biskupstungum, reitur í um 25 ára gamalli breiðu þar sem lúpína hafði hörfað að mestu. Ríkjandi tegund í
reitnum var vallelfting en einnig var mikið um hálíngresi, túnvingul og brennisóley, alls voru 12 tegundir í reitnum. Undir elfting-
unni mátti sjá móta fyrir gömlum hípínuhnausum. - Haukadalur site, a 25 years old lupin area where the lupin had retreated leav-
ing an Equisetum pratense-grassland behind with 12 plant species. Ljósm./Photo: BM.
Það er þekkt að fjölærar lúpínur
mynda langlífan fræforða í jarðvegi
og geta því viðhaldist í vistkerfinu
þótt þær hverfi um stundarsakir af
yfirborði. Alaskalúpína er einnig
gædd þessum eiginleika (Bjarni D.
Sigurðsson og Borgþór Magnússon
2003).
LOKAORÐ OG ÁBEND-
INGAR UM NOTKUN
LÚPÍNUNNAR
Um 50 ára skeið hefur alaskalúpínan
verið notuð við uppgræðslu hér á
landi. Löngu er ljóst að lúpína er
mjög öflug til uppgræðslu lands.
Helstu kostir hennar eru þeir að hún
bindur köfnunarefni með aðstoð
baktería í rótarhnýðum sem gerir
henni kleift að vaxa með ágætum í
rýru landi. Hún þarfnast því ekki
áburðargjafar. Eftir að lúpínu hefur
verið sáð eða plantað í gróðurlítið
land breiðist hún að fáum árum liðn-
um út af sjálfsdáðum og viðheldur
sér með sáningu. Lúpína er upp-
skerumikil og leggur mikið lífrænt
efni til jarðvegsins. Uppbygging á
köfnunarefnis- og kolefnisforða í
snauðum jarðvegi og myndun þrótt-
mikils gróðurs og vistkerfis er því
tiltölulega hröð (Borgþór Magnús-
son, Sigurður H. Magnússon og
Bjarni D. Sigurðsson 2001, Hólmfríð-
ur Sigurðardóttir 2003). Uppgræðsla
með lúpínu getur því verið mun
ódýrari og árangursríkari til mynd-
unar gróðurþekju en sú er byggist á
sáningu grasfræs og dreifingu tilbú-
ins áburðar á gróðurrýr svæði (Sig-
urður H. Magnússon 1997).
Eins og komið hefur fram í þess-
um rannsóknum og fyrr hefur verið
bent á er alaskalúpína ekki galla-
laus. Hún breiðist ekki aðeins um
lítt gróið land heldur getur einnig
lagt undir sig gróin svæði og eytt
þar ríkjandi tegundum, eins og
dæmi frá mólendissvæðum á Norð-
urlandi sýna. Þar sem vaxtar- og út-
breiðsluskilyrði eru góð fyrir lúp-
ínu myndar hún þéttar breiður og
verður hún ráðandi tegund í gróðri
um tíma og hefur rnikil áhrif á jarð-
veg og dýralíf. Lúpína er hörð í
samkeppni við lágvaxinn gróður og
fækkar plöntutegundum yfirleitt í
landi sem hún breiðist yfir. Eftir að
lúpína hefur numið land getur
reynst erfitt að hemja útbreiðslu
hennar. Hún myndar fræforða í
jarðvegi sem torveldar tilraunir til
að losna við hana úr landi (Bjarni D.
Sigurðsson og Borgþór Magnússon
2003).
Líkja má áhrifum af lúpínu hér á
landi við þau sem Myrica faya-tréð
hefur haft á náttúrufar Hawaii-eyja.
Það er niturbindandi tegund, upp-
runnin á Azoreyjum og Kanaríeyj-
um þar sem hún vex á eldfjallajörð.
Tréð var flutt til Hawaii seint á 19.
öld þar sem það var fyrst ræktað í
görðum til skrauts og lækninga.
108