Náttúrufræðingurinn - 1995, Blaðsíða 47

3. mynd. Yfirlitskort af Hornafirði og Skarðsfirði nœst Hornafjarðarósi. A fjöru jjœðir af
eyrum suðaustur af Oslandi og þar eru sandmaðkar farnir að grafa sig niður í fjörumó og
Ijóst gjóskulag sem er ofarlega í mónum. Utbreiðslan hefur ekki verið kortlögð nákvœm-
lega, en aðalsvœðið er sýnt með punktamynstri á kortinu. Gjóskan kom upp í gosi í
Örœfajökli árið 1362 og féll á mýrlendi, sem síðan seig ísjó en er nú að rísa aftur. Ljósblátt
táknar eyrar, semflœðir á og af en dökkblátt er álar sem alltaferu undir sjó. -Location
map ofthe Hornafjörður region showing the area where lugworms are living in submerged
peat and the tephra from the 1362 eruption of Örœfajökull — shaded on the map. Light blue
shows tidal flats while dark blue shows permanently submerged areas.
upp í malarkamb. Þetta er þó ekki endan-
legur áfangastaður setsins og sífellt eiga sér
stað átök um þetta efni, sem flyst til og frá
í stórviðrum, brimi, ölduróti og með
straumum. Innan við rifin, sem á þessum
slóðum eru nefnd „fjörur", er mjög grunnt
og dregur þar mjög úr öldugangi þar sem
lónið er ekki svo stórl að svigrúm sé til
myndunar stórrar öldu. Jökulár falla út í
lónið en þar dregur mjög úr straumhraða
þeirra og flutningsmætti, framburðurinn
fellur til botns og fínasta el'nið myndar
sandeyrar og leirur. Lónið er hins vegar
opið til hafs um Hornafjarðarós og þar
flæðir inn sjór á innfallinu, en út streymir
blanda af sjó og jökulvatni á útfallinu. Leir-
urnareru því í missöltu vatni og mikill hluti
þeirra er ýmist ofan eða neðan sjávarborðs
þar sem dýpið er víða minna en munur á
sjávarföllum.
Ekki er vitað nákvæmlega hvernig
Hornafjörður leit út á landnámsöld en
margt bendir til þess að hann hafi tekið
verulegum breytingum frá þeim tíma og
157