Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1995, Síða 28

Náttúrufræðingurinn - 1995, Síða 28
1. mynd. Rjúpnapar á óðali, Úlfarsfell 9. maí 1995. - A territorial cock Rock Ptarmigan and a hen, May 1995. Mynd/photo Jóhann Oli Hilmarsson. fyrir hvert svæði kemur í ljós að þau eru ekki öll jafn fljóttalin. Hlutfallslega minnst vinna fór í að telja tvö stærslu svæðin, Hafursstaði og Birningsstaði, að meðaltali 70 og 88 mannmínútur/km2, hin svæðin voru með að meðaltali 108 til 149 mannmínútur/km2. Oftast unnu tveir menn saman að hverri rjúpnatalningu. Þeir gengu saman um allt talningasvæðið og héldu jöfnu bili á milli sín. Hvert svæði var gengið á sama hátt ár hvert. Annar talningamaðurinn var með kort af svæðinu og merkti inn á það allar rjúpur sem hann sá og þær rjúpur sem hinn benti honum á. Einnig voru merktir á kort- ið allir fiðurflekkir sem fundust og flug- fjöðrum, stélfjöðrum og lituðum bol- fjöðrum safnað úr þeim (2. mynd). Þessir flekkir eru leifar af rjúpum sem rándýr, oftast fálkar en líka hrafnar (Corvus corax) eða tófur (Alopex lagopus), höfðu skilið eftir sig. I vinnustofu skoðaði ég fjaðrirnar úr hverjum fiðurflekk og reyndi að ráða í hvort hann væri nýr, þ.e. frá vori (apríl- maí), eða gamall, þ.e. frá hausti eða vetri. Aldur réð ég af ástandi fjaðranna, meðal annars áferð, viðkomu, sliti á flugfjöðrum og stélfjöðrum og lit bolfiðurs. Gamlir flekkir voru minni og dreifðari en nýir og fjaðrirnar klesstar og stundum settar svört- um myglublettum. Gamlar flugfjaðrir og stélfjaðrir hafa glatað fjaðurmagni, sem nýjar fjaðrir hafa, og brotna ef þær eru sveigðar. Stélfjaðrir úr gömlum fiður- flekkjum (frá hausti eða vetri) eru með breiða hvíta rönd í endann. Á lifandi fugl- um slitnar þessi rönd þegar líður á veturinn og á vorin er hún horfin eða hefur mjókkað mikið. Mikill munur er á lituðu bolfiðri frá hausti og vori. Rándýrin skilja stundum eftir í flekknum bein eða innyfli úr bráð- inni og þær leifar auðvelda mjög aldurs- greiningu. Reynt var að ákvarða ástæðu vanhalda í hverju tilviki fyrir sig og voru notaðir 5 flokkar. Þessir flokkar voru: fálki, hrafn, tófa, ógreint og slys. Auðvelt er að greina ef tófa hefur étið rjúpu, því stór bein (upphandleggsbein, lærbein og fleiri) eru bitin í sundur, væng- urinn er nagaður fram að handarbeinum og flugfjaðrirnar bitnar af í einu knippi, þannig að fjaðurstafirnir eru í sundur 138
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.