Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1995, Blaðsíða 84

Náttúrufræðingurinn - 1995, Blaðsíða 84
hægfara hækkun á yfirborði landsins. Sjálfsagt má deila um hvort leyfilegt sé að fara svo með tölur sem hér er gert, en hér eru það ekki fyrst og fremst tölumar sem um er að ræða heldur þær jarðfræðilegu staðreyndir sem þær em notaðar sem tákn fyrir. Mælingar sem hér eru lagðar til grundvallar eru milli 40 og 50 og á yfir 30 mismunandi stöðum, frá Hnútuhólma í norðri niður um Skaftártungu að Hrífunesi og vestan frá Innri-Tólfahring austur fyrir Innri-Geirlandsá eins og áður segir. Hvað tímasetningu gossins varðar fer svo nærri um allar tölur að á meðan engar öruggari tímaákvarðanir liggja fyrir þykir eðlilegast að halda sig við það ártal sem heimildin um það tilfœrir, þ.e.a.s. 1112 e. Kr. ■ LOKAORÐ Næsta ljóst er að þarna hefur stórgos orðið en um hraunrennsli liggja ekki aðrar upp- lýsingar fyrir en hin hógværu orð séra Jóns Steingrímssonar: „Þá er hálfbevísanlegt, að hér hafi eldur fram komið og hraun- spýju eptir sig látið.“ Ekkert er nú vitað um hraunspýju þá né annað um eldgos þetta en það sem hér hefur verið dregið saman. Hraun þekja geysistórt svæði í dal Skaftár hér neðan við, allt niður að því litla sem enn sést af því mikla Skaftárgljúfri. Það svæði liggur ekki vel við rannsóknum, umgirt og gegnumdregið sem það er af kvíslum úr Skaftá. Það er þó næsta víst að þar er ýmislegt áhugavert að sjá, þ.á m. hólmar sem Skaftáreldahraun hefur ekki runnið yfir, en hvað kann að koma fram í þeim skal hér ekki reynt að spá í. ■ HEIMILDIR Guðrún Larsen 1978. Gjóskulög í nágrenni Kötlu. 4. árs ritgerð við jarðfræðiskor Há- skóla Islands. Jón Jónsson 1958. Hálsagígir. Náttúrufræðing- urinn 23. 51-53 Jón Jónsson 1983. Eldstöðin við Leiðólfsfell og sögnin um Tólfahring. Náttúrufræðingur- inn 55. 73-81. Jón Jónsson 1985a. Rústirnar við Réttarfell og Leiðólfsfell. Árbók Hins ísl. fornleifafélags, bls. 129-135. Jón Jónsson 1985b. Skaftáreldar 1783-1784. Ritfregn. Náttúrufræðingurinn 54. 93-96. Jón Jónsson 1989. Tólfahringur og Leiðólfs- fell. Árbók Hins ísl. fornleifafélags, bls. 121-131. Jón Jónsson 1990. Eldborgaraðir og Rauð- öldur. Dagskráin, Selfossi. Jón Jónsson 1994a. Hólmi er í hrauni. Heima er best, 4. tbl. Jón Jónsson 1994b. Eyrahólmi og Rauðhólar. Dagskráin 15.12. Jón Jónsson 1994c. Eldreinin mikla. Náttúru- fræðingurinn 64. 111-130. Jón Steingrímsson 1788. Fullkomið skrif um Síðueld. Safn til sögu íslands IV, bls. 1-57. Sigurður Þórarinsson 1968. Skaftáreldar og Lakagígar. Náttúrufræðingurinn 37. 27-57. Sigurður Þórarinsson 1981. Bjarnagarður. Ár- bók Hins ísl. fornleifafélags, bls. 3-39. Sveinn Pálsson 1945. Ferðabók, bls. 259 og 549. Snælandsútgáfan. Sæmundur Hólm 1784. Om Jordbranden paa Island í Aaret 1783. Kiöbenhavn. Þorvaldur Thoroddsen 1894. Ferð um Vestur- Skaftafellssýslu sumarið 1893. Andvari, bls. 44-161. Þorvaldur Thoroddsen 1894. Rejse i Vester- Skaftafells Syssel paa Island í sommeren 1893. Geografisk Tidskrift H.V. 12. Bind, bls. 168-234. ■ SUMMARY VOLCANIC ERUPTION AT Leiðólfsfell In the summer 1983 the author of this note came across a previously unknown volcano west of Mount Leiðólfsfell in southern Ice- land. In an account the Reverend Jón Stein- grímsson (1788) mentioned that the farm Skál once had been damaged by a volcanic erup- tion, time of the event not mentioned. Further- more he gave a reference to a written source, now lost, which mentions that a whole rural district of 12 farms, named Tólfahringur, had been destroyed by “too heavy ash fall” about the Year 1112 A.D. The source of the ash is not mentioned. 192
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.