Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1995, Síða 84

Náttúrufræðingurinn - 1995, Síða 84
hægfara hækkun á yfirborði landsins. Sjálfsagt má deila um hvort leyfilegt sé að fara svo með tölur sem hér er gert, en hér eru það ekki fyrst og fremst tölumar sem um er að ræða heldur þær jarðfræðilegu staðreyndir sem þær em notaðar sem tákn fyrir. Mælingar sem hér eru lagðar til grundvallar eru milli 40 og 50 og á yfir 30 mismunandi stöðum, frá Hnútuhólma í norðri niður um Skaftártungu að Hrífunesi og vestan frá Innri-Tólfahring austur fyrir Innri-Geirlandsá eins og áður segir. Hvað tímasetningu gossins varðar fer svo nærri um allar tölur að á meðan engar öruggari tímaákvarðanir liggja fyrir þykir eðlilegast að halda sig við það ártal sem heimildin um það tilfœrir, þ.e.a.s. 1112 e. Kr. ■ LOKAORÐ Næsta ljóst er að þarna hefur stórgos orðið en um hraunrennsli liggja ekki aðrar upp- lýsingar fyrir en hin hógværu orð séra Jóns Steingrímssonar: „Þá er hálfbevísanlegt, að hér hafi eldur fram komið og hraun- spýju eptir sig látið.“ Ekkert er nú vitað um hraunspýju þá né annað um eldgos þetta en það sem hér hefur verið dregið saman. Hraun þekja geysistórt svæði í dal Skaftár hér neðan við, allt niður að því litla sem enn sést af því mikla Skaftárgljúfri. Það svæði liggur ekki vel við rannsóknum, umgirt og gegnumdregið sem það er af kvíslum úr Skaftá. Það er þó næsta víst að þar er ýmislegt áhugavert að sjá, þ.á m. hólmar sem Skaftáreldahraun hefur ekki runnið yfir, en hvað kann að koma fram í þeim skal hér ekki reynt að spá í. ■ HEIMILDIR Guðrún Larsen 1978. Gjóskulög í nágrenni Kötlu. 4. árs ritgerð við jarðfræðiskor Há- skóla Islands. Jón Jónsson 1958. Hálsagígir. Náttúrufræðing- urinn 23. 51-53 Jón Jónsson 1983. Eldstöðin við Leiðólfsfell og sögnin um Tólfahring. Náttúrufræðingur- inn 55. 73-81. Jón Jónsson 1985a. Rústirnar við Réttarfell og Leiðólfsfell. Árbók Hins ísl. fornleifafélags, bls. 129-135. Jón Jónsson 1985b. Skaftáreldar 1783-1784. Ritfregn. Náttúrufræðingurinn 54. 93-96. Jón Jónsson 1989. Tólfahringur og Leiðólfs- fell. Árbók Hins ísl. fornleifafélags, bls. 121-131. Jón Jónsson 1990. Eldborgaraðir og Rauð- öldur. Dagskráin, Selfossi. Jón Jónsson 1994a. Hólmi er í hrauni. Heima er best, 4. tbl. Jón Jónsson 1994b. Eyrahólmi og Rauðhólar. Dagskráin 15.12. Jón Jónsson 1994c. Eldreinin mikla. Náttúru- fræðingurinn 64. 111-130. Jón Steingrímsson 1788. Fullkomið skrif um Síðueld. Safn til sögu íslands IV, bls. 1-57. Sigurður Þórarinsson 1968. Skaftáreldar og Lakagígar. Náttúrufræðingurinn 37. 27-57. Sigurður Þórarinsson 1981. Bjarnagarður. Ár- bók Hins ísl. fornleifafélags, bls. 3-39. Sveinn Pálsson 1945. Ferðabók, bls. 259 og 549. Snælandsútgáfan. Sæmundur Hólm 1784. Om Jordbranden paa Island í Aaret 1783. Kiöbenhavn. Þorvaldur Thoroddsen 1894. Ferð um Vestur- Skaftafellssýslu sumarið 1893. Andvari, bls. 44-161. Þorvaldur Thoroddsen 1894. Rejse i Vester- Skaftafells Syssel paa Island í sommeren 1893. Geografisk Tidskrift H.V. 12. Bind, bls. 168-234. ■ SUMMARY VOLCANIC ERUPTION AT Leiðólfsfell In the summer 1983 the author of this note came across a previously unknown volcano west of Mount Leiðólfsfell in southern Ice- land. In an account the Reverend Jón Stein- grímsson (1788) mentioned that the farm Skál once had been damaged by a volcanic erup- tion, time of the event not mentioned. Further- more he gave a reference to a written source, now lost, which mentions that a whole rural district of 12 farms, named Tólfahringur, had been destroyed by “too heavy ash fall” about the Year 1112 A.D. The source of the ash is not mentioned. 192
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.