Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1995, Side 84

Náttúrufræðingurinn - 1995, Side 84
hægfara hækkun á yfirborði landsins. Sjálfsagt má deila um hvort leyfilegt sé að fara svo með tölur sem hér er gert, en hér eru það ekki fyrst og fremst tölumar sem um er að ræða heldur þær jarðfræðilegu staðreyndir sem þær em notaðar sem tákn fyrir. Mælingar sem hér eru lagðar til grundvallar eru milli 40 og 50 og á yfir 30 mismunandi stöðum, frá Hnútuhólma í norðri niður um Skaftártungu að Hrífunesi og vestan frá Innri-Tólfahring austur fyrir Innri-Geirlandsá eins og áður segir. Hvað tímasetningu gossins varðar fer svo nærri um allar tölur að á meðan engar öruggari tímaákvarðanir liggja fyrir þykir eðlilegast að halda sig við það ártal sem heimildin um það tilfœrir, þ.e.a.s. 1112 e. Kr. ■ LOKAORÐ Næsta ljóst er að þarna hefur stórgos orðið en um hraunrennsli liggja ekki aðrar upp- lýsingar fyrir en hin hógværu orð séra Jóns Steingrímssonar: „Þá er hálfbevísanlegt, að hér hafi eldur fram komið og hraun- spýju eptir sig látið.“ Ekkert er nú vitað um hraunspýju þá né annað um eldgos þetta en það sem hér hefur verið dregið saman. Hraun þekja geysistórt svæði í dal Skaftár hér neðan við, allt niður að því litla sem enn sést af því mikla Skaftárgljúfri. Það svæði liggur ekki vel við rannsóknum, umgirt og gegnumdregið sem það er af kvíslum úr Skaftá. Það er þó næsta víst að þar er ýmislegt áhugavert að sjá, þ.á m. hólmar sem Skaftáreldahraun hefur ekki runnið yfir, en hvað kann að koma fram í þeim skal hér ekki reynt að spá í. ■ HEIMILDIR Guðrún Larsen 1978. Gjóskulög í nágrenni Kötlu. 4. árs ritgerð við jarðfræðiskor Há- skóla Islands. Jón Jónsson 1958. Hálsagígir. Náttúrufræðing- urinn 23. 51-53 Jón Jónsson 1983. Eldstöðin við Leiðólfsfell og sögnin um Tólfahring. Náttúrufræðingur- inn 55. 73-81. Jón Jónsson 1985a. Rústirnar við Réttarfell og Leiðólfsfell. Árbók Hins ísl. fornleifafélags, bls. 129-135. Jón Jónsson 1985b. Skaftáreldar 1783-1784. Ritfregn. Náttúrufræðingurinn 54. 93-96. Jón Jónsson 1989. Tólfahringur og Leiðólfs- fell. Árbók Hins ísl. fornleifafélags, bls. 121-131. Jón Jónsson 1990. Eldborgaraðir og Rauð- öldur. Dagskráin, Selfossi. Jón Jónsson 1994a. Hólmi er í hrauni. Heima er best, 4. tbl. Jón Jónsson 1994b. Eyrahólmi og Rauðhólar. Dagskráin 15.12. Jón Jónsson 1994c. Eldreinin mikla. Náttúru- fræðingurinn 64. 111-130. Jón Steingrímsson 1788. Fullkomið skrif um Síðueld. Safn til sögu íslands IV, bls. 1-57. Sigurður Þórarinsson 1968. Skaftáreldar og Lakagígar. Náttúrufræðingurinn 37. 27-57. Sigurður Þórarinsson 1981. Bjarnagarður. Ár- bók Hins ísl. fornleifafélags, bls. 3-39. Sveinn Pálsson 1945. Ferðabók, bls. 259 og 549. Snælandsútgáfan. Sæmundur Hólm 1784. Om Jordbranden paa Island í Aaret 1783. Kiöbenhavn. Þorvaldur Thoroddsen 1894. Ferð um Vestur- Skaftafellssýslu sumarið 1893. Andvari, bls. 44-161. Þorvaldur Thoroddsen 1894. Rejse i Vester- Skaftafells Syssel paa Island í sommeren 1893. Geografisk Tidskrift H.V. 12. Bind, bls. 168-234. ■ SUMMARY VOLCANIC ERUPTION AT Leiðólfsfell In the summer 1983 the author of this note came across a previously unknown volcano west of Mount Leiðólfsfell in southern Ice- land. In an account the Reverend Jón Stein- grímsson (1788) mentioned that the farm Skál once had been damaged by a volcanic erup- tion, time of the event not mentioned. Further- more he gave a reference to a written source, now lost, which mentions that a whole rural district of 12 farms, named Tólfahringur, had been destroyed by “too heavy ash fall” about the Year 1112 A.D. The source of the ash is not mentioned. 192
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.