Náttúrufræðingurinn - 1995, Blaðsíða 10

Rúmfræðilegir þættir kúlulögunarinnar
hafa mikil áhrif á efnafræði C -sameind-
o()
arinnar. Til dæmis getur verið ógerlegt að
tengja tvo atómhópa á tvö aðliggjandi
kolefnisatóm kúiunnar vegna stærðar
þeirra. Vetnisatóm (H) eru þó nægjanlega
lítil þannig að mögulegt er að tengja þau
við öll kolefnisatóm C60 og mynda C60H6Q.
5. mynd. Sameindarbyggingar a) C6IJBr24 og b)
C60(Pt(PEt3)2)6. Til frekari glöggvunar eru etýlhópar
PtfPEtý, ekki hafðir með á myndinni. C er grænt, Pt
gult, P rautt og Br blátt.
QoBr8
Þessi svæðisbundna tenging
brómatómanna hefur einnig
komið fram hjá öðrum efna-
samböndum C60 (Fagan o.fl.
1992, Olah o.fl. 1992). Þetta
bendir til þess að kúlulaga sam-
stæð (conjugated) C=C-kerfi
Enn sem komið er hefur þó aðeins verið
hægt sýna fram á tilvist C60H36 (Haufler
o.fl. 1990). Flúrgas, F„ hvarfast við C60 og
myndar blöndu af C60Fn (n = 1-60) efna-
samböndum en tilvist C6QF60 er þó ekki enn
fullsönnuð (Holloway o.fl. 1991, Selig
o.fl. 1991). Tekist hefur að einangra og
ákvarða byggingar nokkurra brómefnasam-
banda eins og C(()Br24 (Tebbe
o.fl. 1992), C60Brg og C60Br6
(Birkett o.fl. 1992). í byggingu
C60Br24 (5. mynd a) raðast sex
hópar fjögurra brómatóma
oktahedral um kúluna. Vegna
stærðar brómatómanna er ekki
hægt að tengja fleiri brómatóm
við kúluna. Hjá C6()Br6 og
C6()Brg eru brómatómin hins-
vegar á einu svæði kúlunnar.
120
J