Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1995, Side 28

Náttúrufræðingurinn - 1995, Side 28
1. mynd. Rjúpnapar á óðali, Úlfarsfell 9. maí 1995. - A territorial cock Rock Ptarmigan and a hen, May 1995. Mynd/photo Jóhann Oli Hilmarsson. fyrir hvert svæði kemur í ljós að þau eru ekki öll jafn fljóttalin. Hlutfallslega minnst vinna fór í að telja tvö stærslu svæðin, Hafursstaði og Birningsstaði, að meðaltali 70 og 88 mannmínútur/km2, hin svæðin voru með að meðaltali 108 til 149 mannmínútur/km2. Oftast unnu tveir menn saman að hverri rjúpnatalningu. Þeir gengu saman um allt talningasvæðið og héldu jöfnu bili á milli sín. Hvert svæði var gengið á sama hátt ár hvert. Annar talningamaðurinn var með kort af svæðinu og merkti inn á það allar rjúpur sem hann sá og þær rjúpur sem hinn benti honum á. Einnig voru merktir á kort- ið allir fiðurflekkir sem fundust og flug- fjöðrum, stélfjöðrum og lituðum bol- fjöðrum safnað úr þeim (2. mynd). Þessir flekkir eru leifar af rjúpum sem rándýr, oftast fálkar en líka hrafnar (Corvus corax) eða tófur (Alopex lagopus), höfðu skilið eftir sig. I vinnustofu skoðaði ég fjaðrirnar úr hverjum fiðurflekk og reyndi að ráða í hvort hann væri nýr, þ.e. frá vori (apríl- maí), eða gamall, þ.e. frá hausti eða vetri. Aldur réð ég af ástandi fjaðranna, meðal annars áferð, viðkomu, sliti á flugfjöðrum og stélfjöðrum og lit bolfiðurs. Gamlir flekkir voru minni og dreifðari en nýir og fjaðrirnar klesstar og stundum settar svört- um myglublettum. Gamlar flugfjaðrir og stélfjaðrir hafa glatað fjaðurmagni, sem nýjar fjaðrir hafa, og brotna ef þær eru sveigðar. Stélfjaðrir úr gömlum fiður- flekkjum (frá hausti eða vetri) eru með breiða hvíta rönd í endann. Á lifandi fugl- um slitnar þessi rönd þegar líður á veturinn og á vorin er hún horfin eða hefur mjókkað mikið. Mikill munur er á lituðu bolfiðri frá hausti og vori. Rándýrin skilja stundum eftir í flekknum bein eða innyfli úr bráð- inni og þær leifar auðvelda mjög aldurs- greiningu. Reynt var að ákvarða ástæðu vanhalda í hverju tilviki fyrir sig og voru notaðir 5 flokkar. Þessir flokkar voru: fálki, hrafn, tófa, ógreint og slys. Auðvelt er að greina ef tófa hefur étið rjúpu, því stór bein (upphandleggsbein, lærbein og fleiri) eru bitin í sundur, væng- urinn er nagaður fram að handarbeinum og flugfjaðrirnar bitnar af í einu knippi, þannig að fjaðurstafirnir eru í sundur 138
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.