Náttúrufræðingurinn - 1981, Síða 20

3. mynd. Hitastigulskort af fslandi. Kortið er byggt á hitamælingum i 70 borholum
viðsvegar um land og sýnir reiknaðan vöxt hitans (hitastigul) niður á við i °C á hvern km.
Fáar eða engar slikar mælingar eru til i gosbeltum landsins og á miðhálendinu. Byggt á
gögnum jarðhitadeildar og Guðmundi Pálmasyni o. fl. (1979). — Geothermal gradienls in
0 C/km measured in over 70 drillholes. Isogradient lines are shown. No gradient measurements are available
from within the volcanic zones or from the interior highland areas. Based on Orkustofnun files and Palmason
etal. (1979).
meginatriðum er sú mynd í góðu sam-
ræmi við jarðfræðilega byggingu lands-
ins og aldur berglaganna. Á 3. mynd er
sýnt kort yfir hitastigulinn byggt á
hitamælingum í völdum borholum, þar
sem rennsli vatns truflar ekki. Línurnar
gefa til kynna hvert hitastig muni vera á
1 km dýpi og má ráða af kortinu, að
hitastigullinn sé hæstur í virku gliðn-
unarbeltunum, en lækki í átt frá þeim.
Vegna jarðfræðilegra aðstæðna er hins
vegar vandkvæðum bundið að nota
grunnar borholur í virku gliðnunar-
beltunum til að ákvarða hitastigul. Þar
eru staðbundin jarðhitasvæði með
200—300°C heitum vatnskerfum undir,
en utan þeirra eru sprungin hrauna- og
móbergssvæði, sem gleypa alla úrkomu.
Þar hindrar ör grunnvatnsstraumur, að
hár hitastigull geti byggst upp, fyrr en
lekt bergsins minnkar.
Því fer fjarri að hitastigullinn lækki
alls staðar jafnt til beggja hliða út frá
gosbeltunum, eins og við mætti búast, ef
skorpan hefði vaxið út frá þeim eins og
þau liggja í dag. Hæstur er hitastigull-
inn beggja megin við gliðnunarbeltið,
sem liggur um Reykjanesskaga norður í
átt að Langjökli. Hitastigull er lægri við
jaðar gliðnunarbeltisins á Norðurlandi,
162