Náttúrufræðingurinn - 1981, Qupperneq 109

og Bjarni á önnur mið árið eftir, og
fluttu jarðnafarinn til Krísuvíkur. Þar
var byrjað að bora uni hádegisbilið 1.
júlí 1756. Boruð voru 25 fet fyrsta dag-
inn og verður það að teljast góður bor-
hraði. Jarðhiti var auðsjáanlega meiri í
Krísuvík en í Laugarnesi, Jjví að „það
var svo mikill hiti að maður þoldi ekki
að lialda hendinni á jörð Jaeirri, sem upp
kom með nafrinum.“ Þessi hola var
boruð í 32 feta dýpi og varð hún sú
dýpsta sem þeir félagar boruðu, en bor-
aðar voru nokkrar holur í Krísuvík Jaað
sumar. Um síðustu holuna í Ivrísuvík
segir svo í Ferðabók jDeirra Eggerts og
Bjarna:
Við kusum okkur því annan stað, þar
sem efsta lag jarðvegsins var [iéttara og
kaldara. Þar settum við jarðnafarinn
niður og boruðum fyrirhafnarlaust niður
í 6 feta dýpi í gegnum bláleita, lagskipta
jarðtegund með hvítum rákum. Svo var
heitt neðst í holunni, að ekki var unnt að
snerta á [rví, sem upp kom, nema að
brenna sig. Jarðvegurinn var því linari,
sem neðar dró, og í 7 feta dýpi heyrðum
við óvanalegt hljóð eða hávaða, líkt og
þegar sýður ákaflega. Sarnt héldum við
áfram að bora niður í 9 feta dýpi. En þá
fór að koma hreyfing á jarðveginn, og
þótt holan kringum nafarinn væri harla
þröng, tók þunnur grautur að spýtast þar
upp með ógnarkrafti. Viö neyddumst þá
til að hætta þarna og drógum naíarinn
upp. En þá fékk hitinn fulla útrás og
þeytti sjóðandi, leirblöndnu valni 6—8
fet í loft upp. Eftir skamma stund linnti
þó óróa þessum, og héldum við, að þá
hefði hitinn stillzt. En það leið ekki á
löngu, áður en honum jukust kraftar á
ný, og þá tók hann til muna að gjósa og
sjóða án afláts. Við sáum þá að við höfð-
um með þessum aðgeröum okkar búið til
nýjan hver.
Þar með höfðu jaröhitaboranir á Islandi
gefið þann árangur, sem alla tíð hefur
verið megintilgangur þeirra, „að búa til
nýjan hver“.
Telja verður að tilraunir þeirra
Eggerts og Bjarna með jarðnafar Kon-
unglegu Dönsku Vísindaakademíunnar
hafi verið hinar merkustu, en af fram-
haldinu má ráða að þessi brautryðj-
endastörf hafa verið of snemma á ferð-
inni. A. m. k. varð það ekki fyrr en
komið var vel fram á tuttugustu öldina
að hafist var handa á ný við jarðhita-
boranir á Islandi. Það getur því ekki
talist mjög sterkt að orði kveöiö þegar
þeir Eggert og Bjarni segja:
Rannsóknir þær sem við létum gera með
jarðnafri við hveri og brennisteinspytti,
þar sem jarðhiti er á Islandi, mun vera
nýjung að minnsta kosti i norrænum
löndum.
Það sem óbeint varð til þess að jarð-
hitaboranir voru hafnar hér að nýju var
gullið i Vatnsmýrinni. Hlutafélagið
Málmleit, sem var stofnað til þess að
vinna gull úr Vatnsmýrinni, keypti árið
1924 jarðbor frá þýska fyrirtækinu
Alfred Wirth og Co. til vinnslunnar.
Ráðunautur félagsins við borkaupin var
Helgi Hermann Eiríksson, síðar skóla-
stjóri Iðnskólans, en hann hafði numið
námaverkfræði i Skotlandi. Þessi bor
boraöi tvær holur i Vatnsmýrinni, en
ekki fannst mikið af gulli. Svo fór að
félagið varð gjald]3rota og 1928 keypti
Rafmagnsveita Reykjavíkur gullborinn
og var hann fluttur inn að Þvottalaug-
um, og þar tekinn upp þráðurinn á ný
við jarðhitaboranir á Islandi. Þetta var
173 árum eftir fyrstu tilraunir þeirra
Eggerts og Bjarna.
1 þetta sinn varð árangurinn öllu
betri, og kom í ljós að hægt var að auka
heitavatnsrennsli með bornum, eða að
251