Náttúrufræðingurinn - 1981, Qupperneq 158

hluti gastegundanna fylgir reyndar
gufunni sem er notuö. Vatnið kólnar í
lóninu og hripar síðan niður í hraunið
og blandast grunnvatninu. Eftir því sem
best er vitað hefur frárennslisvatnið ekki
enn haft áhrif á efnainnihald eða hita-
stig þeirra linda sem renna í Mývatn.
Fljótt á litið virðist virkjun jarðhitans í
Bjarnarflagi ekki hafa valdið miklum
umhverfisspjöllum á Mývatnssvæðinu
nema því jarðraski sem fylgir borunum
og gufumannvirkjum. Hvort iðnaður-
inn sem nýtir gufuna í Bjarnarflagi hef-
ur valdið einhverjum umhverfisspjöll-
um er ekki til umfjöllunar í þessari
grein. Austurhluti jarðhitasvæðisins
kallast Hverarönd. Um 1950 voru gerð-
ar tilraunir þar á vinnslu brennisteins úr
jarðgufu. Boranir fóru fram í þessu
skyni og má enn sjá merki þeirra og
annarra mannvirkja.
Krafla: Á þessu mest umtalaða jarð-
hitasvæði landsins hafa verið boraðar 15
holur og er búið að reisa stórt raforkuver
með tilheyrandi gufulögnum og skilju-
búnaði. Vegir hafa verið lagðir um
svæðið og má þar nefna að vegurinn
upp Hlíðardal var lagður með náttúru-
verndarsjónarmið í huga. Við fram-
kvæmdir á Kröflusvæðinu hefur verið
haft fullt samráð við náttúruverndar-
aðila. Á þeim vettvangi hefur útlit og
frágang einna lielst borið á góma en
einnig rennsli grunnvatns frá svæðinu.
Eins og við er að búast á jarðhitasvæði
sem er ennþá á framkvæmdastigi, þótt
takmarkaður rekstur sé hafinn, er ólokið
að ganga snyrtilega frá borplönum og
vegstæðum. Frá gufuskiljum stöðvar-
innar rennur heita frárennslisvatnið
niður eftir Hlíðardal og við jaðar Búr-
fellshrauns nær það að hripa niður og
blandast grunnvatninu. Talið er að það
taki grunnvatnið tugi ára að ná til Mý-
vatns samkvæmt lauslegum athugun-
um, en þessi þáttur umhverfisáhrifa
virkjunarinnar hefur verið talsvert til
umræðu. Magn frárennslisvatnsins sem
kemur frá virkjuninni er ekki eins mikið
og gert var ráð fyrir í upphafi því úr
sumum borholanna kemur nær einung-
is gufa. Útfellingar kísils í frárennslis-
vatninu eru ekki eins miklar og við
Svartsengi og á Reykjanesi.
Jarðrask og landnýting
Búast má við mestu jarðraski á há-
hitasvæðum á tímabili rannsókna og
framkvæmda við gufuöflun og mann-
virkjagerð. Þá eru lagðir vegir um
svæðin og búin til borstæði og þarfnast
slíkar framkvæmdir oft malartekju í
nágrenninu. Framkvæmdir við boranir
geta líka valdið umhverfisröskun. Á
tímabili rannsókna og framkvæmda er
komið fyrir búnaði til blástursprófana á
borholum og þegar framkvæmdir hefj-
ast við gufuveitu og byggingu orkuvers
er hætt við spillingu náttúrulegra um-
merkja jarðhitans og næsta nágrennis.
Slíkt jarðrask getur orðið erfitt að lag-
færa og [dví mikilvægt að hafa góða
umhverfisgát við allar framkvæmdir á
háhitasvæðum. Á þeim háhitasvæðum
þar sem eitthvað hefur verið borað, og
sérstaklega þar sem jarðgufa hefur verið
virkjuð, virðast helstu umhverfisáhrifin
vera jarðrask. Við lok framkvæmda-
skeiðs ber skilyrðislaust að fjarlægja
borstæði ef við verður komiö og/eða
færa nágrenni þeirra sem mest í upp-
runalegt horf. Til álita kemur að rækta
upp svæði þar sem jarðrask hefur orðið
vegna nýtingar jarðhita. Á árunum
1970—1975 var það reynt í Bjarnarflagi
300