Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1976, Blaðsíða 26

Náttúrufræðingurinn - 1976, Blaðsíða 26
fyrr á tíð. Rafið í mýrunum hefur oft fundist vel um búið í leirkerjum. Er sumt af því talið vera frá því um 2500 árum fyrir Krist. í Randers- héraði fundust 8500 rafperlur og við Mollerup 13 þúsund. í Torslevhéraði í Vendilsýslu fundust 4500 rafperlur, 3000 við Brönderslev o.s.frv. En hvers vegna voru gripir úr rafi grafnir í jörð og það í stórum stíl? Sumt hefur e.t.v. verið fórnargjafir til guðanna, en líklegt má telja, að margt hali verið lalið í jörð á ófrið- artímum víðs vegar um landið á ökr- um og heiðum, en mest í mýrunum. Rafið kemur furðu óskemmt úr jörðu, hvar sem er að kalla, en viðkvæmir hlutir hafa var j'veist undravel í súr- um jarðvegi mýranna. Þannig hafa verið grafnir upp úr mýrum í Dan- miirku nær ófúnir þúsund ára gaml- ir eikarbolir (mýraeik) og furðu vel varðveitt lík. Einnig vopn, gull- og silfurmunir o.fl. Raf getur dulist lengi í jörð, jafn- vel inni í borgum. Eftir umsátur og áhlaup Svía á Kaupmannahöfn árið 1659 lét Friðrik Jrriðji Danakonungur styrkja víggirðingarnar og grafa mik- il varnarsíki. Þá fundu hermenn, sem að uppgreftrinum unnu, mikið af rafi í jörðu og versluðu með jiað. Náttúrufræðingurinn Niels Stensen athugaði fundarsiaðina árið 1672. Hann taldi, að Jrarna hefði fyrir ævalöngu vaxið skógur, áður en hafið gekk á land, og ])á hefði rafið mynd- ast, og væri það e.t.v. safi úr trjánum. Um sögu rafs Talið er að steinaldarmenn við Eystrasalt hafi safnað rafi fyrir 12— 15 þúsund árum. Þeir geymdu raf- mola sem „hamingjusteina" og létu þá fylgja sér í gröfina. Þegar norræn- ir þjóðflokkar tóku að ferðast suður á bóginn í verslunarerindum, fyrir um þrjú þúsund árurn, fluttu þeir með sér raf sent gjaldeyri og verslun- arvöru. Barst rafið brátt suður í Mið- jarðarhafslönd, og næstu aldir fóru norrænir kaupmenn um jtvera og endilanga Evrópu í verslunarerindum. Þeir keyptu t.d. brons, járn og fatn- að fyrir sitt mjúka, hlýlega, hunangs- gula raf. í Grikklandi og Rómaveldi varð rafið um skcið virði Jtyngdar sinnar í gulli. Hómer ritar um hallir, er gljáðu af rafi. Konurnar við hirð Agamemnons skreyttu hár sitt raf- perlum, og rómverskir aðalsmenn gáfu meira lyrir dálítinn rafmola en þræl í fullu fjöri. í grískum forn- sögnum er raf talið vera storknuð tár dætra sólguðsins. Mjög mikið finnst af rafi við Sarnb- iaskagann í austurhluta flóans við Gdansk, og J)að vissu Rómverjar hin- ir fornu og Arabar. Plinius liinn rómverski lýsir leiðangri, er sótti raf til Eystrasaltslanda og nsfnir 6—7 kg Jtungan rafklump. Verslunin var arð- scm. Hinir suðrænu kaupmenn greiddu rafið með fínum fatnaði, góðum vopnum og ýmsum munum úr bronsi og járni. Á 6. öld tóku þeir að borga með gullpeningum. Kanslari Þeódósíusar mikla (450—526) ])akkar rafsendingu og ritar: „Hafið færir ykkur þessa steina, sem undursam- lega geislar af, og sem ])ið vitið ekki um uppruna á“. Fönikíumenn sóttu raf til Jótlands. Svo mikilvægt þótti rafið, að sérstakar verslunarleiðir 20
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.