Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1976, Qupperneq 23

Náttúrufræðingurinn - 1976, Qupperneq 23
Ingólfur Davíðsson: Fróðleiksmolar um raf „Djúpt í liafi í höll af rafi Huldur býr.“ (Grímur Thomsen) Margir hafa séð rafperlur og gömul pípumunnstykki úr rafi. Öldum sam- an tíðkaðist að bera á sér lítinn vernd- argrip úr rafi. Sá siður var algengur í ýmsum löndum allt frá dögurn Forn- Grikkja og Rómverja. Rafmunir voru lagðir í grafir framliðinna. Hvað er raf? En hvað er raf? Það er létt og hlý- legt efni, næsta fagurt á að líta og er stundum sem geisli af ]>ví. Nýsag- að eða fægt raf er hvítleitt en smám saman fær það þægilegan, oft gul- brúnan, gljáa. Vísindamenn höfðu lengi rannsak- að raf og kornust loks að raun um, að það væri ævagömul, storknuð trjá- kvoða (harpix). Kvoðan hefði seytl- að smám saman úr trjánum og úr sárum brotinna greina og stofna. Tal- ið er, að hin fornu ,,raftré“ hafi verið barrviðir og þá aðallega r a f f u r a (Pinus succinifera). Þegar stormar eða eldingar brutu trén, seytlaði seigfljót- andi harpix úr sárunum í löngum gulleitum straumum. Harpix hefur einnig sífellt dropið niður, og „safn- ast þegar sarnan kemur“. Líklega hefur raffuran verið stór- vaxið tré og myndað mikla skóga í raflöndunum fyrr á tíð ásamt skyld- um tegundum. Þá liefur loftslag þarna — fyrir tugmilljónum ára — verið miklu hlýrra en nú. Surns stað- ar hefur land sigið, eða hafið hækk- að og brotið landið niður og kaffært skógana. Þess vegna rekur oft raf af hafi. Fljótin hafa líka skolað rafi út í sjó. Oft finnast skordýr, köngulær og fleiri smádýr auk jurtahluta eða leifa í rafinu. Þessar lífverur liafa límst fastar í seigri rafkvoðunni, látið líf sitt og varðveist í þúsundir og milljón- ir ára, svo vel, að enn er hægt að þekkja fjölda tegunda. Um aldamótin síðustu jókst mjög áhugi manna á því að rannsaka leifar skordýra og plantna í rafinu. Sent dæmi um það hve slíkar leifar geta varðveist vel má nefna, að jafnvel er hægt að telja rif vængja og hárin á fótum skor dýranna ævagömlu með aðstoð smá- sjár. Sést hefur könguló, sent verið hefur að nálgast flugu í neti sínu. Greina má fjaðrir, fótspor smádýra, hluta blóma, blaða o.s.frv. — jafnvel Náttúrufræðingurinn, 46 (1—2), 1976 17
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.