Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1976, Blaðsíða 23

Náttúrufræðingurinn - 1976, Blaðsíða 23
Ingólfur Davíðsson: Fróðleiksmolar um raf „Djúpt í liafi í höll af rafi Huldur býr.“ (Grímur Thomsen) Margir hafa séð rafperlur og gömul pípumunnstykki úr rafi. Öldum sam- an tíðkaðist að bera á sér lítinn vernd- argrip úr rafi. Sá siður var algengur í ýmsum löndum allt frá dögurn Forn- Grikkja og Rómverja. Rafmunir voru lagðir í grafir framliðinna. Hvað er raf? En hvað er raf? Það er létt og hlý- legt efni, næsta fagurt á að líta og er stundum sem geisli af ]>ví. Nýsag- að eða fægt raf er hvítleitt en smám saman fær það þægilegan, oft gul- brúnan, gljáa. Vísindamenn höfðu lengi rannsak- að raf og kornust loks að raun um, að það væri ævagömul, storknuð trjá- kvoða (harpix). Kvoðan hefði seytl- að smám saman úr trjánum og úr sárum brotinna greina og stofna. Tal- ið er, að hin fornu ,,raftré“ hafi verið barrviðir og þá aðallega r a f f u r a (Pinus succinifera). Þegar stormar eða eldingar brutu trén, seytlaði seigfljót- andi harpix úr sárunum í löngum gulleitum straumum. Harpix hefur einnig sífellt dropið niður, og „safn- ast þegar sarnan kemur“. Líklega hefur raffuran verið stór- vaxið tré og myndað mikla skóga í raflöndunum fyrr á tíð ásamt skyld- um tegundum. Þá liefur loftslag þarna — fyrir tugmilljónum ára — verið miklu hlýrra en nú. Surns stað- ar hefur land sigið, eða hafið hækk- að og brotið landið niður og kaffært skógana. Þess vegna rekur oft raf af hafi. Fljótin hafa líka skolað rafi út í sjó. Oft finnast skordýr, köngulær og fleiri smádýr auk jurtahluta eða leifa í rafinu. Þessar lífverur liafa límst fastar í seigri rafkvoðunni, látið líf sitt og varðveist í þúsundir og milljón- ir ára, svo vel, að enn er hægt að þekkja fjölda tegunda. Um aldamótin síðustu jókst mjög áhugi manna á því að rannsaka leifar skordýra og plantna í rafinu. Sent dæmi um það hve slíkar leifar geta varðveist vel má nefna, að jafnvel er hægt að telja rif vængja og hárin á fótum skor dýranna ævagömlu með aðstoð smá- sjár. Sést hefur könguló, sent verið hefur að nálgast flugu í neti sínu. Greina má fjaðrir, fótspor smádýra, hluta blóma, blaða o.s.frv. — jafnvel Náttúrufræðingurinn, 46 (1—2), 1976 17
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.