Náttúrufræðingurinn - 1976, Qupperneq 50

Linné). Eitrun lýsir sér iyrst með
brunaverk í munni og hálsi; síðar
kemur þorsti, magaverkir, uppsala,
niðurgangur, svimi og krampi. Blóð
getur komið fram í þvagi. Ætti ekki
að rækta töfratré hér.
Geta má þess, að ber annars runna,
sem hér er allalgengur í görðum, eru
dálítið varasöm. Þetta eru hin hvítu
hcr snjóberjarunnans. Sumir verða
fyrir óþægilegri ertingu í munni og
þörmum ef þeir eta berin.
Skrautjurtir innanhúss
Sumar jurtir, sem ræktaðar eru til
skrauts í gróðurhúsum og stofum, eru
eitraðar og verður að umgangast þær
með varúð — gæta þess vandlega að
börn sjúgi eða nagi þær ekki. Skal
liér fyrst nefnd hin alkunna Neria,
stundum kölluð lárviðarrós. Nería er
sígrænn runni sem ber stór allþykk
heil bliið — aflöng — og stór skraut-
leg blóm — oftast rauð, en til eru
líka afbrigði með gul eða hvít blóm.
Nería verður mjög stór með aldrin-
um. í Neríu er hjartalamandi eitur
folinerin, sem virkar líkt og digitalin
eitur í fingurbjargarblómi er fyrr var
rætt um. Eitrunareinkennin eru þau
að hægir á æðaslætti (púls), seinna
verður hjartsláttur óreglulegur, og
komið getur andarteppa og krampi.
Ljósopið víkkar.
Dalalilja eða liljukonval (Convalla-
ria majalis) er ræktuð á stöku stað
í görðum og gróðurhúsum — og stund-
um fluttar inn plöntur til afskurðar
og hafðar í vatni til skrauts í stofum.
jurtin ber breið blöð og einhliða
klasa hvítra, ilmandi, klukkulaga
blóma. Gömul lækningajurt eins og
margar eiturjurtir. Verkar á hjartað
og truflar starfsemi þess. í dalalilju
eru ýrnsir glykosidar, convallamarin,
convallatoxin o.fl. Hættulegt er að
sjúga eða naga stönglana eða eta ber
jurtarinnar. Vatnið sem dalalilja
stendur í, verður einnig eitrað. Hafa
orðið slys af því að drekka það. Eitr-
unareinkennin eru ógleði, uppköst
og niðurgangur, svimi, óreglulegur
hraður æðasíáttur og treg starfsemi
hjartans. Farið varlega með dalalilj-
una. í henni eru efni sem hafa sterk
áhrif' á starfsemi hjartans. Dauða-
slys hafa hlotist erlendis af því að
drekka vatn, sem dalaliljur hafa stað-
ið í.
Ýmis fleiri stofublóm eru citruð þó
í minna mæli sé en hinar fyrrnefndu.
Má þar til ncfna sumar tegundir
dilarunna (Dieffenbachia), jólastjörnu
o. fl. Sumir laukar og hnýði eru
líka varasamir ef þeir komast í munn
eða maga t.d. páskaliljulaukar og
hnýði sverðlilju. Gyltur liafa drepist
af að éta blöð páska- og hvítasunnu-
lilju, sem þær komust að í svína-
stíunni.
Kartöflur
Kartöflur eru ágætar til matar eins
og alkunnugt er. En ef þasr ná að
grænka af birtunni myndast í þeim
allmikið af efni er solanin kallast og
þá verða þær óhollar. Talsvert solanin
getur og myndast í spíruðum kart-
öflum. Margir liafa séð kartöflugras
í blómi, en sjaldan séð aldinið, sem
er grænt ber. Berið er talsvert eitrað
og hefur það valdið hættulegum eitr-
unum erlendis. Má alls ekki éta berið.
Sveppir
Víkjurn nú að sveppum, þessum
44