Náttúrufræðingurinn - 1994, Qupperneq 15

4. mynd. Skógarblaka Myotis keeni
fannst hér ifyrsta og eina skiptið 1981.
Dýrið var af deilitegundinni septentri-
onalis, sem finnst í austanverðri
Norður-Ameríku. Greining leðurblaka
er nokkuð vandasöm og mörg einkenni
notuð, m.a. gerð tannanna og lögun
húðsepans í eyranu. — The Northern
Long-eared Bat Myotis keeni was
found in Iceland on the first and only
occasion in 1981. The specimen be-
longs to the subspecies septentrionalis
which is found in the eastern part of
North-America. Teikning/drawing Jón
B. Hlíðberg.
sér dýr. í kjölfarið hafa margar tegundir
numið land á nýjum slóðum, oft á kostnað
dýra sem voru þar fyrir. Island hefur ekki
farið varhluta af slíkum landnemum og er
minkur Mustela vison eitt kunnasta dæmið.
Hagamús Apodemus sylvaticus, og jafnvel
húsamús Mus musculus, eru taldar hafa
borist til landsins með landnámsmönnum.
Brúnrotta Rattus norvegicus kom með
kaupförum á 18. öld og svartrotta Rattus
rattus slæðist hingað endrum og sinnum
með skipum, þótt hún hafi ekki náð
fótfestu (Bjarni Sæmundsson 1932, Ami
Einarsson 1980a).
Finnur Guðmundsson getur þess í fyrri
greinum sínum um leðurblökur (1943,
1944, 1957) að þær hafi líklega komið
hingað með skipum eða flugvélum. Hann
vildi þó ekki útiloka að þær gætu borist
með loftstraumum. Þá skoðun var hann
greinilega farinn að aðhyllast meir í síð-
ustu greininni, frá 1957.
Þegar ritgerð þeirra Koopmans og Finns
(1966) var í undirbúningi athugaði Jónas
Jakobsson (1964) veðurlag dagana á undan
hrímblökukomunum 1943, 1957 og 1964.
Jónas komst að þeirri niðurstöðu, sem hann
birti síðar (Jónas Jakobsson 1967), að mjög
sterkar líkur væm fyrir því að öll dýrin
hefðu komið af eigin rammleik. Þessi
túlkun á sérlega vel við hrímblöku, sem er
dugmikið flugdýr, fardýr hið mesta og út-
breidd allt norður til Nova Scotia (Banfield
1974).
Öðru máli gegnir um ljósfælu. Þótt hún
finnist allt norður til Labrador og Ný-
fundnalands heldur hún sig á svipuðum
slóðum árið um kring (Banfield 1974).
Koopman og Finnur (1966) töldu líklegast
að dýrið frá 1944 hefði borist með skipi,
ekki síst af því að það fannst í Reykjavík.
Þetta getur vel staðist, því skipaferðir voru
tíðar frá St. John’s á Nýfundnalandi til
Reykjavíkur meðan á heimsstyrjöldinni
síðari stóð.
Árið 1981 kom glögglega í ljós að
leðurblökur berast með skipum. Þá fundust
sex dýr um borð í m.s. ísnesi í Reykja-
víkurhöfn 24. ágúst, en skipið hafði komið
frá Bandaríkjunum 21. ágúst. Dýrin voru
dauð í lestinni en hafa vafalítið borist
lifandi lil landsins, enda aðeins rétt byrjuð
að rotna.
Niðurstaðan er sú að leðurblökur koma
hingað líklega bæði fljúgandi og með hjálp
manna. Leðurblökur leita í lestir skipa á
sama hátt og í hella eða önnur skúmaskot
og berast þannig milli landa. Ekki eru
miklar líkur á því að leðurblökur komi með
flugvélum.
Síðustu fimm áratugi hafa leðurblökur
sést á u.þ.b. fimm ára fresti. Þær eru senni-
9