Samvinnan - 01.10.1969, Side 45

(Eina blettinn sem þau ásældust og ásælast
enn í raun og veru, Vestur-Berlín, hafa þau
aldrei dirfzt að snerta þrátt fyrir öll digur-
mæli, og er þó borgin einangi'uð og óverj-
andi langt inni á yfirráðasvæði þeirra).
Hvað sem þeir láta í veðri vaka, eru sov-
ézkir valdhafar ekki boðberar heimsbylt-
ingar, heldur forráðamenn stórveldis sem
um þeirra daga hefur þolað þungar búsifjar
af völdum erlendra innrásarherja. Markmið
þeirra í Evrópu er að girða sig öryggisbelti
undirgefinna ríkja á því svæði sem inn-
rásarleiðir í Rússland liggja um.
í stríðslok ríkti byltingarkennt ástand í
tveim ríkjum Vestur-Evrópu að minnsta
kosti, Frakklandi og Ítalíu. Kommúnistar í
þessum löndum réðu yfir fjölmennum, vopn-
uðum sveitum, ríkisvald var ekki til í svip-
inn og mikill hluti yfirstéttarinnar rúinn
trausti almennings sökum samvinnu við
yÆé
Pv m <
1 mmi 1
1 1 /J
Leiðtogar Varsjárbandalagsríkjanna á fundinum i Bratislava sumarið 1968.
Utanríkisráðherrar Atlantshafsbandalagsríkjanna þinga í Reykjavík sumarið 1968.
Þjóðverja. Á þessari úrslitastundu beittu
sovétmenn öllum áhrifum sínum til að
kveða niður þau öfl í forustuliði kommún-
istaflokkanna frönsku og ítölsku sem hugðu
á valdatöku með vopnum og fá því fram-
gengt að mótspyrnuhreyfingarnar frá stríðs-
árunum afvopnuðust skilyrðislaust. Sovézkir
fulltrúar hömruðu á því við kommúnista
Vestur-Evrópu, að þeir mættu með engu
móti gera Sovétríkjunum þann óleik að
efna til aðgerða sem spillt gætu sambúð
þeirra við Vesturveldin og framkvæmd
gerðs samkomulags sigurvegaranna um
skipan mála í Evrópu.
Nokkru síðar varð sama uppi á teningn-
um í Asíu. Sovétmenn réðu kínverskum
kommúnistum eindregið frá að berjast um
völdin við Sjang Kaisék, en hvöttu þá til
að leggja ráð sitt á hans vald. Atburðir síð-
ustu ára votta, að sovézkir valdhafar geta
með engu móti fyrirgefið kínverskum komm-
únistum þá ósvinnu að gera byltingu og
komast til valda í óþökk sinni.
En svo aftur sé vikið að Evrópu og víxl-
verkuninni þar. George Kennan, sem fyrstu
eftirstríðsárin var einn af áhrifamestu
mönnum í bandaríska utanríkisráðuneytinu
og síðar ambassador Bandaríkjanna í Bel-
grad og Moskvu, sagði síðar þegar hann
leit til baka: „Með því að stofna NATÓ ...
drógu þeir (bandarískir ráðamenn) línu
þvert yfir Evrópu gegn árás sem enginn
áformaði... Eftir stríðið hvorki vildu Sov-
étríkin né þurftu að brjóta undir sig fleiri
lönd.“ (Times 12. maí 1965). Enski her-
fræðingurinn B. H. Liddell Hart er á sama
máli. Hann segir: „Því er stundum haldið
fram, að það sem haldið hafi aftur af
Rússum að leggja undir sig Evrópu á árun-
um eftir heimsstyrjöldina síðari hafi verið
kjarnorkusprengjan. Rökin fyrir þessu sann-
færa mig ekki. Árin 1946 og 1947, þegar
Bretar og Bandaríkjamenn afvopnuðust, og
þó nokkur ár þar á eftir, hefðu Rússar getað
hertekið Evrópu í makindum, ef þeir hefðu
kært sig um. Þegar kjarnorkusprengjan er
frátalin, voru hernaðaryfirburðir þeirra
stórfelldir, og hafa verður í huga að um
þessar mundir áttu Bandaríkin ekki nema
tiltölulega fáar kjarnorkusprengjur og eng-
ar vetnissprengjur. Því betur sem ég kann-
aði málið, því líklegra virtist mér, að það
sem hélt í raun og veru aftur af Rússum
var tilhugsunin um að hermenn þeirra
kynntust fólkinu í vestri.“ (Civilian Resi-
stance as a National Defence, London 1969,
bls. 243).
Samkvæmt þessu vissu sovézkir valdhafar
manna bezt að ríkjunum sem mynduðu
NATÓ var engin hætta búin af árás af sov-
ézkri hálfu, og ályktuðu því sem svo að
markmiðið með bandalaginu væri að svipta
þá öryggisbeltinu í Austur-Evrópu. Hófust
þeir því handa að herða þar tökin sem mest
þeir máttu. Gerðar voru stórfelldar hreins-
anir í kommúnistaflokkum fylgiríkjanna
undir stjórn sovézku leynilögreglunnar.
Forustumenn sem ekki þóttu nógu auð-
sveipir við Sovétríkin voru pyndaðir til að
játa á sig fáránlegustu sakir og síðan líf-
látnir í hundraða tali og fangelsaðir þús-
undum saman. Þessi ógnaröld var auðvitað
til þess íallin að sannfæra þorra manna í
Vestur-Evrópu um að stjórnendur Sovét-
45