Andvari

Årgang

Andvari - 01.06.1959, Side 42

Andvari - 01.06.1959, Side 42
40 HANNES PÉTURSSON ANDVARI „lijartans þökk“ hjá honum. Hins vegar álítur hann dauða foreldra sinna vilja þess, sem „sjóinn lægir", og á því „skyn- bæra valdi'1 verði hann að hefna sín, eigi hann að koma hefndum fram. Ég er ekki reiðubúinn að svara því, hvort þessi skoðun Sigurðar trölla muni hafa átt rætur í skáldinu sjálfu, þegar hann orti kvæðið. Svo mikið er víst, að nokkrum árum síðar er ekki svo. Kvæðið er ort 1897, eins og fyrr greinir, en 16. júli 1909 yrkir Stefán eftirmælin eftir son sinn, Gest, sem sleginn var til bana af eldingu. Þar segir: Já, nú er vægð að vita á því grein, að var ei það, er laust þig svona, kæri, neitt skynbært vald, er vilji neinu mein né venji á gott með slys sem tækifæri. Og rúmu ári seinna segir hann í bréfi: „Og tilveran, Þorsteinn. Utan mannanna og kringum mig er hún hvorki ill né góð, og ásetningslaus, en mig dreymir um, að við myndum geta gert okkur hana bærilega með viti og góðum vilja, en henni að þakkarlausu".1) Hefði tilveran verið „ásetningslaus" í augum Sigurðar trölla, voru hefndir til einskis, á engu var að hefna. En nú er hún það ekki, kannske vegna þess, að skáldið ætlar honum að gcra uppreisn gegn andlegri kúgun, stefnir að því að sýna mikilleik mannsins, íklæddan gervi Sigurðar, gagnvart öflum tilverunnar. Því gæðir skáldið söguhetju sína hinum frumstæðu viðhorfum. Með því móti tekst honum að koma boðskap sínum á fram- færi í viðbrögðum hennar: í uppreisn Sigurðar trölla er fólgið heróp skáldsins: maður, vertu frjáls! En Sigurður stendur um stund í spot- um Egils Skallagrímssonar, kennir van- máttar síns til hefnda: Ég fann ég hafði ei afl við Ægir né ótíð mátti hóltngang bjóða. Egill sættist við Óðin, en Sigurður trölli gengur skrefi lengra en Borgar- bóndinn, hann finnur leið til að veita hefndarþörf sinni útrás með því að segja óveðrunum, tæki forsjónarinnar, stríð á hendur og berjast við þau um manns- lífin. Uppreisn Sigurðar er mikilvæg. Sé lífsskoðun Stefáns höfð í huga, verður Ijóst, að hún er viðbrögð hins „heiðna" manns að dómi skáldsins, hins „heiðna" nútímamanns, sem Stefán mundi sjálfur hafa talið sig vera. Það, sem skilur á milli kristilegs og heiðins hugarþels í augum skáldsins, er þetta: Hið fyrrnefnda beygir sig í auðmýkt undir örugga hand- leiðslu guðs, hið síðarnefnda hefur í hótunum við öflin utan mannsins, sem er frjáls smiður sinnar eigin gæfu. Þetta verður augljóst í eftirfarandi bréfkafla: „Bjarni, Vídalín og Bólu-Hjálmar eru allir heiðnir menn í anda, hvað mikið sem þeir rausa um trú. Auðmýktarandinn er kristindómsandinn, eins og t. a. m. Ilallgr. Pétursson, Matthías (efa-trúar- maðurinn) o. fh; þeir tala um „beygingar" og „bljúgleik". Bjarni skipar guði að láta „vanblessunar vitin skilja við sig“, ef hann ekki hafi gert svo og svo. Vídalín talar um „ofríki við himnaríki" og Hjálmar um að rjúfa ramtimbrað himna- rjáfur".1) í öðru bréfi lætur Stefán í ljós andúð sína á trúnni um farsæla stjórn annars staðar frá en úr mannheimum: „T. d. var ég gestur eins andatrúar- öldungsins í Rvík um árið, hygginda- manns að almenningsdómi. Hann vildi koma mér út í andatrú. Ég vék því af mér ýmislega, mcð hægð. Ég þakkaði 1) Bréf og ritg. I, bls. 247 (6. sept. 1910). 1) Bréf og ritg. I, bls. 39 (1891).
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116

x

Andvari

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.